85

من یک هلدینگی هستم !!!

من یک هلدینگی هستم !!!
(پنج شنبه ۱۵ بهمن ۱۳۹۴) ۰۸:۰۰

تاسیس هلدینگ پتروشیمی و انتقال نیروی انسانی شرکت ملی صنایع پتروشیمی به شرکت جدید " هلدینگ خلیج فارس "

مقدمه

یادداشت حاضر را سال 1390 نوشته بودم. حول و هوش روزهایی که باخبرشدم نام من نیز در فهرست افرادی بودکه باید به شرکت هلدینگ خلیج فارس منتقل شوند. اما این یاداشت تا به امروز به هر دلیلی منتشر نشده است. تاکید دوستان و سفارش آنها مبنی بر تهیه مطلب برای چاپ در ویژه نامه هلدینگ در نشریه الکترونیکی پیام پتروشیمی باعث شد، این یادداشت را از بخش مطالب منتشر نشده خارج کنم.هرچند سعی کرده ام افعال و نام ها اصلاح و به روز کنم، ولی ممکن است موردی را از نظر دور داشته باشم  که امیدوارم بر من ببخشند. 

از روزی که موضوع خصوصی سازی در مجتمع های پتروشیمی و شرکت ملی صنایع پتروشیمی و همچنین ایجاد و تاسیس شرکت هلدینگ پتروشیمی تحت نام شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس مطرح شد یکی از بحث های مطرح، انتقال نیروی انسانی و کارکنان شرکت ملی صنایع پتروشیمی به شرکت جدید بود .

-         بخش انتقال نیروی انسانی و کارکنان به شرکت هلدینگ موضوع بحث برنگیز آن روزها بود. البته نمی توان کتمان کرد افرادی که نامشان در این فهرست قرار گرفت ناراضی از این انتخاب سازمان ،( به هر دلیلی ) تلاش میکردند که به هر وسیله و یا راهی متوسل شوند که در NPC باقی بمانند به عنوان مثال : اولین را مذاکره با رئیس مربوطه بود . امااین راه و روش برای ما کار ساز نبود . هر چند در طول سالهایی که در NPC بود در سطح یک کارشناس خوب بودم ، اما حتیارتباط خوب برای خروج نام من از این فهرست تاثیری نداشت .

-         شانس بعدی داشتن رابطه یا نزدیکی با یکی از مدیران یا افراد ذی نفوذ مجموعه مدیریت بود که متاسفانه تمامی مدیرانی که با بنده آشنا بوده و به نحوی می توانستند شافی من در آن زمان شوند تا از فهرست انتقالی به هلدینگ خارج شوم بازنشسته شده بودند لذا از دست آنان نیز کاری برایم ساخته نبود.

-         راهکار بعدی یک تبصره اداری برای رزمندگان، جانبازان و ایثارگران بود که در صورت عدم تمایل برای انتقال به هلدینگ می توانستند در اداره بمانند. این راهکار از دو نظر به کار من نمی آمد. نخست اینکه علیرغم انجام خدمت سربازی در سپاه طی دوران جنگ، جانباز یا مفقود نشده بودم. در خصوص ایثارگری هم این ویژگی را نداشتم.

-         در نهایت چون نتوانستم به راهکاری موثری برای جلوگیری از انتقالم به شرکت جدید ( هلدینگ) تصور ذهنی خود را تغییر دادم . با خودم گفتم چه اشکالی دارد هلدینگ اینقدرها که می گویند هم بد نیست. اگر همه کسانی که قرار است به هلدینگ منتقل شوند، مثل من باشند باید اینطور تصور کنم که شباهت های فکری و رفتاریمان به هم
نزدیک تر خواهد بود و بالطبع سازمان متحدتر و یکدل تری در آینده تشکیل خواهیم داد..

اما این الزام زمینه ساز بررسی سابقه "موضوع هلدینگ ها" شد تا بدانم این اصطلاح غریب چگونه وارد سیستم اداری کشور شد و کار چگونه به اینجا رسید که بخش عمده ای از شرکت ها و نیروهای پتروشیمی نیز هلدینگی شوند.

 

سابقه ایجاد " هلدینگ " در ایران

بنا به برخی گزارش ها اولین نشانه های تشکیل شرکت های هلدینگی در ایران به دهه 40  بر می گردد که شرکتهای مختلف سرمایه گذاری و یا شرکتهای  هادی و سرپرستـی کننده  ( از جمله سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران ) با هدف شناسـایی و تعیین زمینـه های جدید سـرمایه گذاری ، هدایـت و سرپرستی شرکتها و امکانات موجود و نیز اجرای پروژه های مختلف سرمایه گذاری تشکیل و مشغول به کار شدند .

در همین گزارش ها آمده اصولاً هلدینگ به علل مختلف از جمله موارد ذیل تشکیل و سازماندهی می شود .

1-   شناسایی فرصت های سرمایه گذاری در زمینه ها و حوزه های کاری مرتبط                          

2-   ایجاد توان چانه زنی قوی در معاملات تجاری و بازرگانی

3-   ایجاد توازن و برقراری هارمونی بین مجموعه های تحت پوشش

4-   ایجاد کانال واحد ارتباطی با مراجع هدایتی و نظارتی بالاتر

5-   متحد کردن توان متفرق شرکتها و موسسات

6-   تلاش برای ورود به حوزه های جدید کاری ( مرتبط یا غیر مرتبط با زمینه اصلی فعالیتی که هلدینگ بر اساس آن شکل گرفته است )

7-   ایجاد نقاط ثقل اقتصادی

8-   ایجاد شرایط مساعد اقتصادی ، اجتماعی و سیاسی برای شرکتهای عضو گروه

9-   ایجاد توان تخصصی برای مطالعه و بررسی بر روی فرصت های متنوع اقتصادی

هلدینگ یا شرکت مادر، شرکتی است که سهام عمده شرکت های زیرمجموعه خود را جهت کنترل مدیریت و عملیات این شرکت ها به واسطه انتخاب هیات مدیره، در اختیار دارد. در واقع هلدینگها به خودی خود تولید کننده محصول خاصی نیستند. لذا می توان اقدامات و فعالیت های مهم یک هلدینگ را شامل این موارد دانست:عزل و نصب مدیران، توسعه فرهنگ سازمانی، تنظیم و تلفیق حساب ها، حسابرسی داخلی، تنظیم اعتبارات، تدوین و کنترل برنامه و بودجه، بررسی و اتخاذ تصمیم در مورد طرح های توسعه و کنترل اطلاعات منتشره شرکت های تابعه.
با توجه به موارد ذکر شده میتوان چنین عنوان کرد که هلدینگ ها با ایجاد هم افزائی میان شرکت های تابعه خود می توانند بر عرضه و تقاضای بازار اثرگذار باشند زیرا هر هلدینگ عملا می تواند بخش عمده ای از تولید کشور را تحت مدیریت داشته، ضعف یا قوت آن پارامترهای کلان کشور از جمله اقتصاد را تحت تاثیر قرار دهد.

 

اولین هلدینگ:

بنا به گزارش های موجود نخستین بارشرکت جنرال الکتریک در دهه 70 برای مقابله با رشد بدون سود و مشکلات دیگری که ضمن برنامه ریزی با آن مواجه می شد دست به ابداع شیوه ای جدید می زند. این شرکت متوجه شد که از 170 شرکت زیرمجموعه که مستقیما توسط دفتر مرکزی اداره می شدند سهام گروهی از شرکت ها با هم بالا و پائین می شود لذا اینگونه تصور کرد که باید میان آنها همبستگی خاصی از نظر فعالیت های صنعتی وجود داشته باشد. بر همین اساس 170 شرکت خود را به 49 بخش ساماندهی کرده، این گروهها را زیر نظر 10 مدیر ارشد خود قرار داد که به تنهائی پاسخگوی مدیرعامل بودند. در آن زمان بود که مفهوم "واحد راهبردی کسب و کار" و به تبع آن "هلدینگ" متولد شد.)اقتصاد ایران شماره 159 اردیبهشت 1391(

 

خصوصی سازی در نفت و پتروشیمی

روند خصوصی سازی در مجموعه نفت وپتروشیمی روندی است که تمامی شرکت های بین المللی طی کرده اند تا بتوانند در بازارهای جهانی سهم بیشتری از  تولید وفروش را از آن خود نمایند.

 خصوصی سازی یکی از موثرترین سیاست هایی است که دولت ها در اجرای برنامه ساختار اقتصادی ونیل به توسعه هرچه بیشتر بکار می گیرند. براساس گزارش برنامه توسعه سازمان ملل متحد (UNDP ) حدود 90 درصد سرمایه گذاری های مستقیم خارجی در کشورهای در حال توسعه از طریق قراردادهای  بخش خصوصی ودر زمینه توسعه طرح های زیربنائی جذب شده است. خصوصی سازی زمانی که با آزاد سازی بازار و ایجاد فضای رقابتی همراه باشد نه فقط به سرمایه گذاران امکان خرید سهام شرکت های خصوصی شده را می دهد بلکه برای آنان شرایط ایجاد طرح های زیربنائی مختلف را فراهم نموده، موجب ورود سرمایه های جدید وافزایش هر چه بیشتر سرمایه گذاری خارجی در کشور می شود.

خصوصی سازی در صنعت نفت ایران علیرغم سنگین بودن کار واگذاری به لحاظ ارزش و پیچیدگی این بخش طبق آنچه قانون مشخص کرده باید تا سال 1393 به پایان می رسید.

باید توجه داشت اداره صنعت نفت طی یکصد سال گذشته به صورت دولتی بوده و سابقه چندانی مبنی بر هدایت بخش هایی از صنعت نفت توسط بخش خصوصی وجود ندارد. بنابراین طبیعی است که حرکت به سوی خصوصی سازی در بخش نفت را بسیار دشوارتر از دیگر بخش های دولتی بدانیم.

 

آیا خصوصی سازی در پتروشیمی موفق بوده است؟

از جمله مهم ترین مشکلات موجود در راه واگذاری شرکت های تابعه نفت به بخش خصوصی را حفظ یکپارچگی و وحدانیت آنها می دانند. زیرا در فرایند خصوصی سازی بی شک روند تغییر مالکیت؛ صدوراسناد و ارزیابی هریک از واحدهای موجود روند بسیار پیچیده ای داشته، تعهدات مالی خارجی و داخلی مرتبط با آن نیز دشواری های دوچندانی به همراه دارد.

تامین خوراک دیگر چالش مهم موجود در برابر نفت به ویژه مجتمع های پتروشیمی می باشد. مشاهده نوع ارتباط میان شرکت های خصوصی شده و شرکت های باقی مانده در زیر مجموعه وزارت نفت در مواردی عدم ادامه یکپارچگی را نشان می دهد. یک شاهد این مطلب مستقل شدن برنامه فروش محصولات تولیدی
 شرکت های خصوصی شده ای مانند پتروشیمی شازند( اراک)، خارک و مشابه آن است که در مواردی نوعی رقابت را میان این شرکت ها و سایر واحدهای پتروشیمی ایجاد کرده،در مواردی کاهش قیمت پیشنهادی محصول برای جلب مشتری را نیز به همراه داشته است. مورد دیگر چالشی است که عدم انجام تعهدات مالی شرکت های خصوصی شده می تواند به همراه داشته باشد.

اما اگر بخواهیم به طور دقیق تر به موضوع اشاره کنیم باید گفت به نظر می رسد اجرای روند خصوصی سازی در صنایع پتروشیمی طبق برنامه ریزی و پیش بینی های صورت گرفته انجام نشده یا با هدف طراحی شده منطبق نیست. مهم ترین نکته اینکه پس از ابلاغ قانون مربوط به خصوصی سازی دستگاه های مسئول موظف بودند در ارتباط با زمینه های کاری مختلف بررسی های لازم را انجام داده سپس اقدام های اجرایی برای واگذاری را انجام دهند ولی به علت تعجیلی که در انجام کار وجود داشت این بررسی ها انجام نشد.

هدف اصلی خصوصی سازی به ویژه آنچه که در قانون ابلاغی از سوی مقام معظم رهبری وجود داشت،رشد اقتصادی بود ولی متاسفانه مسئولین اجرایی"خصوصی سازی" را با "واگذاری" اشتباه گرفتند و تا توانستند به واگذاری واحدهای دولتی پرداختند. و این چیزی نبود که با آنچه که در بیان علت تشکیل هلدینگ ها مطرح
 و در همین یادداشت نیز به مواردی از آن ها اشاره شده همخوانی داشته باشد.

مواردی که تشکیل هلدینگ و موفقیت خصوصی سازی در پتروشیمی را با سوال مواجه می سازد عبارتند از:

-          شاید مهم ترین شاهد عدم توفیق در خصوصی سازی این باشد که مسئولین خصوصی سازی همواره به جای اعلام گزارش هائی مبنی بر بهبود وضع اقتصادی ناشی از خصوصی سازی به ارائه آمارهای مربوط به سازمان های واگذار شده می پرداختند.

-         نکته دیگر اینکه در واگذاری سهام به بخش خصوصی بخش عمده ای از سهام پتروشیمی به مجموعه های عمومی داده شد. به این ترتیب به جای خصوصی شدن واحدهای پتروشیمی این مجموعه ها دولتی تر شدند. به طور مثال بخش عمده ای از سهام قابل عرضه پتروشیمی به سهام عدالت  واگذار شده و مابقی سهام نیز به سایر شرکت های عمومی که به طور غیرمستقیم زیر نظر دولت هستند ارائه شده است. لذا مشاهده می کنیم که با این واگذاری ها عملا نه تنها گرهی از مشکلات صنعت پتروشیمی حل نمی شود بلکه اختیار آن از گروهی دولتی که در قالب مجموعه ای تخصصی متولی اداره امور آن بودند به مجموعه ای همچنان دولتی ولی غیر متخصص واگذار می شود.

-         مهم ترین زیان عواقب ناشی از این جابجایی مغفول ماندن طرح های دردست اجرا بود. زیرا براساس قانون خصوصی سازی، پتروشیمی و نفت دیگر مجاز به سرمایه گذاری برای توسعه طرح ها نبودند، بخش های دولتی و صاحبان سهام عدالت هم چون سهام را در اختیار داشتند و باید به مردم سود پرداخت می کردند تمایلی برای سرمایه گذاری در طرح های توسعه ای پتروشیمی نداشتند. اقدامی که حاصلش را امروز می توان در عدم هماهنگی برای رسیدن به اهداف برنامه چشم انداز 20 ساله مشاهده کرد.

-         نکته دیگر انتظاری بود که از سازمان خصوصی سازی می رفت. در واقع وقتی سازمان خصوصی سازی این سهام را از یک بخش دولتی گرفته در اختیار بخش خصوصی قرار می دهد انتظار منطقی این است که متعاقب آن وضعیت واگذاری انجام شده را پیگیری کرده و حمایت های قانونی لازم از بخش خصوصی آسیب پذیر در مقابل بخش دولتی قدرتمند را اعمال کند در صورتیکه این برنامه عملا در دستور کار سازمان خصوصی سازی نبود. بررسی سوابق و درگیری های موجود میان بخش خصوصی و دولتی نشان می دهد بخش خصوصی هیچگاه پشتیبانی لازم در این رابطه را دریافت نکرد.

-         اشکال دیگر این بود که سازمان خصوصی سازی صلاحیت و توانایی مجموعه های جدیدی که متقاضی مالکیت واحدهای پتروشیمی بودند را ارزیابی نکرد. لذا مجتمع های پتروشیمی خصوصی شده عملا تحت مدیریت مجموعه هائی قرار گرفت که توانائی و تخصص لازم در این بخش را نداشتند و به تبع آن کار بر اساس آنچه پیش بینی و برنامه ریزی شده بود پیشرفت نکرد.

-         به دنبال این اتفاقات می توان مشاهده کرد که درآمدهای پتروشیمی در راستای توسعه و ادامه طرح های در دست اجرا به ویژه طرح های پیش بینی شده در برنامه چهارم توسعه که اولین برنامه از چشم انداز 20 ساله بود قرار نگرفته و نتوانست طبق سند چشم انداز حرکت کند.

-         به همین نسبت پشتیبانی های فنی و مالی طرح های توسعه ای که در حالت یکپارچگی وجود داشت به دلیل واگذاری به بخش های مختلف عملا ممکن نبود و توانائی حاصل از تجمیع قبلی از میان رفت.

-         نکته دیگر اینکه در گذشته وقتی بخش خصوصی می خواست تامین مالی لازم در طرح های پتروشیمی را انجام دهد این شرکت ملی صنایع پتروشیمی بود که تضمین های لازم را داده به نوعی مسئولیت سودآوری و عدم ضرر سرمایه گذاری در این طرح ها را برعهده می گرفت. این تضمین به دلیل شرایط جدید پتروشیمی و منع قانونی عملا وجود نداشت و سرمایه گذاران جدید نه توانائی تامین مالی داشتند و نه می توانستند تضمین های لازم را بدهند. زیرا به طور مثال یک سرمایه گذار باید 10 یا 20 درصد از مبلغ وام مورد درخواست را نزد بانکها می گذاشت تا بانک ها تامین های مالی لازم را انجام دهند کاری که از دو جنبه با مشکل همراه بود یکی اینکه بنیه مالی سرمایه گذاران با این 10 یا 20 درصد کم می شد و دوم اینکه بانک هاحاضر نبودند سرمایه گذاران جدید را در قبال دریافت مبالغ کلان وام مورد درخواست برای احداث طرح های جدید به رسمیت شناخته و حتی تضمین کنند. امکان استفاده از برند و اعتبار پتروشیمی و حتی پیش فروش محصول توسط پتروشیمی هم همانطور که ذکر شد وجود نداشت.

به عنوان یک نکته پایانی باید به این واقعیت اذعان کرد که خوشبختانه توافق صورت گرفته "برجام" موجب شد امکان برقراری رابطه و تعامل با کشورهای صاحب دانش فنی را به خوبی فراهم نموده است. هرچند تحریم ها همیشه و در همه جا اثر داشته و محدود کننده نبوده، اینکه تمهیدات لازم برای مقابله با آن چگونه اندیشیده شده و به کار گرفته شوند، بسیار تعیین کننده می بود و امروز راحت تر می توان نسبت به کارآمدی تمهیدات بکار گرفته شده قضاوت کرد.

 

عبدالرسول دشتی- مدیر روابط عمومی هلدینگ خلیج فارس

ایمیل را وارد کنید
تعداد کاراکتر باقیمانده: 500
نظر خود را وارد کنید

لوگو-پیام پترو

سایت اطلاع رسانی روابط عمومی

شرکت ملی صنایع پتروشیمی