صنایع شیمیایی یکی از شاخه های مهم و دارای رشد سریع صنعت در جهان به شمار می رود که در فاصله های زمانی 1995-1980 با افزایش شاخص تولید محصولات با رشد سریع تقاضا و بازار محصولات در جهان فرصت های جدیدی را برای سرمایه گذاری به منظور گسترش ظرفیت های تولیدی به ارمغان آورد.
ایران نیز به دلیل برخورداری از منابع غنی نفت و گاز از دهه 1340 در جهت توسعه صنایع پتروشیمی گام های بلندی برداشته است . در دهه 50 به دنبال افزایش قیمت و دسترسی به منابع ارزی فراوان ، طرح های عظیمی برای توسعه ظرفیت های ورود به بازار جهانی این محصولات تنظیم و به اجرا گذاشته شد.
طرح های ما به دنبال مسایلی از جمله انقلاب و جنگ در دراز مدت متوقف گردید و پس از مدتی صرف بازسازی تخریب های جنگ زمان گذاشته شد. مشکلات ناشی از این حوادث سرعت رشد تولید ، توسعه ظرفیت های اقتصاد و حتی پیشرفت و انتقال فن آوری را کند نمود. به طوریکه یکی از چالش ها و دشواری های اقتصاد ایران در سالهای اخیر مشکلات حاصل از کمبود سرمایه گذاری های مولد بوده است . و تنها چاره آن جذب و حمایت از منابع و سرمایه گذاری خارجی است . از این تحلیل عوامل تعیین کننده جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی در صنعت مهمی مثل صنعت پتروشیمی است .
در ادبیات سرمایه گذاری مستقیم (FDI) سرانگیزه اقتصادی اهمیت ویژه ای دارند. در حقیقت جذب این نوع سرمایه گذاری در کشورهای در حال توسعه با هدف جستجوی منابع ، جستجوی بازار، جستجوی کارایی دنبال می شود. گسترش جریان ورود سرمایه گذاری خارجی پاسخی است در تامین منابع تولیدی و مالی برای سرمایه گذاری و افزایش ظرفیت های تولیدی است . علاوه بر این بر میزان گسترش بازارهای صادراتی از طریق توسعه ظرفیت های تولیدی تاثیرگذار است .
در واقع تحقق این اهداف زمینه های رشد را در کشور میزبان فراهم می سازد و درنهایت از طریق انتقال فن آوری و دانش فنی که نتیجه گسترش جریان ورودی سرمایه گذاری مستقیم خارجی به صنایع کشور میزبان است . سرریزهای فن آوری انباشت می شود که سطح بهره وری عوامل تولید را در کشورهای در حال توسعه افزایش می دهد به طوری که صنایع منجر به تحول در ساختارش می شود . بنابراین افزایش در موجودی سرمایه بنگاه های خارجی منجر به یک افزایش موازی در انباشت دانش از طریق آموزش حین کار می شود.
به این ترتیب افزایش بهره وری که بر پایه فن آوری و سرریزها قرار دارد بر رشد اقتصادی کشورهای میزبان موثر است .
در واقع می توان گفت توجه به آثار جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی و وجود انگیزه و رقابت های فشرده در جذب آن در صنایع مهمی مثل پتروشیمی ، تحولات چشمگیری را در عرصه فعالیت های این صنعت در نقاط مختلف جهان به وجود می آورد .
خوشبختانه پتروشیمی صنعتی ایران در جهان شناخته شده است و امروز شاهد این هستیم که با نهایی شدن مذاکرات و فراهم شدن شرایط لازم در آینده نزدیک، ۱۰ میلیارد دلار سرمایه گذاری جدید خارجی در صنعت پتروشیمی کشورمان جذب خواهد شد.
صنعت پتروشیمی ایران به طور یقین سال ۹۶، سال رونق در صنعت نفت به ویژه پتروشیمی خواهد بود. باتوجه به مذاکرات متعدد با سرمایه گذاران خارجی در همه بخشهای صنعت نفت از جمله پتروشیمی می توان اعلام داریم که حجم جذب سرمایه خارجی در بخشهای مختلف نفت، گاز و پتروشیمی حدود ۵۰ تا ۸۰ میلیارد دلار خواهد رسید .
امیدواریم با توجه به مذاکرات جدی و علاقهمندی سرمایه گذاران خارجی از جمله شرکت فرانسوی توتال در پارس جنوبی برای حضور در صنعت پتروشیمی ایران، این امر هر چه زودتر محقق شود.
رضا خلج - مدیر مسئول نشریه الکترونیکی پیام پتروشیمی