105

مواد شیمیایی در اروپا: شناخت تاثیرات بر روی سلامت انسان و محیط زیست

مواد شیمیایی در اروپا: شناخت تاثیرات بر روی سلامت انسان و محیط زیست
(چهارشنبه ۱۵ آذر ۱۳۹۶) ۰۸:۰۰

مواد شیمیایی مضر، دارای اثراتی بر روی سلامت انسان و محیط زیست است. با توجه به افزایش تولید مواد شیمیایی در سطح جهانی و توسعه وکاربرد مواد شیمیایی جدید، چگونه می¬توانیم از سالم بودن چیزی اطمینان حاصل کنیم؟

با شنیاتریئر[1]، متخصص مواد شیمیایی آژانس محیط زیست اروپا[2]، درباره مسائل گوناگون مربوط به استفاده صحیح از مواد شیمیایی در اروپا و عملکرد اتحادیه اروپا در راستای کاهش اثرات جانبی بالقوه­ این مواد، بحث و گفتگو کردیم.

نگرانی های اصلی درمورد تاثیر مواد شیمیایی بر روی سلامت انسان و محیط زیست کدامند؟

ما در طول دهه ­های گذشته، وقتی که آلودگی مواد شیمیایی بسیار مشهود بود، اقدامات زیادی را انجاد داده ایم و اتحادیه اروپا به این مسئله آگاه است که چه مقدار محافظت مناسب در برابر مواد مضر مورد نیاز است. با این وجود، از سال 1950 تا سال 2000، حجم تولید مواد شیمیایی در سطح جهانی بیش از 50 برابر افزایش پیدا کرد، و همه روزه در سراسر جهان مواد شیمیایی جدیدی یافت می شوند. این امر تاثیر مواد شیمایی بر­روی  محیط­زیست و انسان­ها را افزایش داده، و درنتیجه خطر آسیب­­ پذیری افزایش پیدا می­کند. در معرض مواد شیمیایی قرار گرفتن چه درونی و چه بیرونی ممکن است باعث بروز بسیاری از بیماری­ های جسمی، مانند بیماری­ های تنفسی، قلبی عروقی، آلرژی­ها و سرطان، گردد.

به طور مشابه، با کاربردحشره کش­ها و تجمع آلاینده­ های مقاوم، حیات­وحش و اکوسیستم نیزتحت تاثیر قرار می­گیرند. آزمایش­ هایی انجام گرفته­ اند، اما وقت­ گیر و پرهزینه هستند و نیز نمی­توانند تمامی مسائل مربوط به در معرض قرار گرفتن در برابر آلودگی­ ها راپوشش دهند. همچنین، تجربه نشان می­دهد آنچه که تصور می­کردیم سالم است، اغلب دارای اثراتی هستند که بعدها و با گذشت زمان خود را نشان می­دهند. چالش اصلی این است که همزمان با حفظ مزایای انسانی و اقتصادی مواد شیمیایی، اثرات جانبی مواد شیمیایی را کاهش دهیم.

آیا همچنان مواد شیمیایی وجود دارند که کاربرد آن­ها موجب نگرانی شود؟

بسیاری از تلاش ­هایی که در گذشته صورت گرفته، بر­روی مواد خاصی تمرکز دارد که مضر هستند. مشکل اصلی این است که امکان دارد، پیش از آنکه بتوانیم اطلاعات کافی به منظور اثبات مضر بودن مواد کسب کنیم، درهمین حین مواد شیمیایی پراکنده شوند. مشکلات مربوط به سرب موجود در بنزین و برخی از حشره­ کش­ها، نمونه­ هایی از این نوع پراکندگی هستند. گاهی اوقات، مواد شیمیایی جایگزین نیز همانند دیگر مواد شیمیایی، زیان­بار هستند.

نگرانی دیگری مبنی بر خطر ترکیب مواد شیمیایی و عملکرد ترکیبی آن­ها وجود دارد، که به طور معمول در ارزیابی مواد شیمیایی بدان توجه نمی­گردد. در حال حاضر برخی از گروه­های جمعیتی، مانند کودکان و افراد دیگر مبتلا به بیماری­های مزمن، دربرابر مواد شیمیایی نسبت به دیگران آسبیب پذیرتر هستند.

علاوه براین، همه مواد شیمیایی دارای تاثیر فوری نیستند، اما می­توانند منجر به بیماری­هایی در دراز مدت شوند، مانند نارسایی­ های غدد درون ریز که باعث افزایش ناباروری و کلسترول بالا و چاقی می­گردد. برخی از مواد شیمیایی با دزهای بسیار پایین، دارای اثراتی هستند، درحالیکه اثرات برخی دیگر از مواد شیمیایی بدون تشخیص باقی می­مانند تا اینکه به مرحله بسیار حساس رسیده ودر نتیجه مشکلات جسمی و سلامتی را ایجاد می­کنند. به طور کلی، شناخت ما از اثرات مواد شیمیایی هم برانسان و هم بر اکوسیستم- همچنان محدود است.

عملکرد اتحادیه اروپا در قبال مسئله مواد شیمیایی چیست؟

اتحادیه اروپا در زمینه ­های مختلفی تلاش می­کند تا از شهروندان خود محافظت کند. اتحادیه اروپا دارای قانونی به نام «قانون ریچ» (REACH)[3] است که توسعه ­یافته ­ترین قانون مرتبط با مواد شیمیایی در جهان است و در حال حاضر این قانون مورد اصلاح قرار می­گیرد. همچنین، کمیسیون اروپا بررسی­ هایی را مبنی بر مناسب بودن قوانین مواد شیمیایی برای شهروندان انجام می­دهد. پارلمان اروپا مسئله ترکیب مواد شیمیایی و چرخه مواد پاک در اقتصاد را مطرح نموده است. در این باره، کمیسیون سعی در معرفی استراتژی درباره محیط­زیست عاری از مواد سمی دارد.

علاوه براین، موسسه ­های متعدد اتحادیه اروپا جنبه­ های گوناگون مواد شیمیایی را مورد توجه قرار می­دهند. موسسه مواد شیمیایی اروپا در هلسینکی از اجرای قانون ریچ حمایت میکند، اداره ایمنی  مواد غذایی اروپا در پارما درمورد موادی تحقیق می­کنند که ممکن است در مواد غذایی ما یافت شوند. اتحادیه اروپا دارای موسسه دیگری است که ایمنی دارو­ها را بررسی می­نماید. موسسه دیگری وجود دارد که موضوع ایمنی و بهداشت در محل کار را مورد بررسی قرار می­دهد، و اکنون ابتکار جدید و ویژه­ای به نام زیست پایش انسانی وجود دارد تا بتوان اطلاعات مناسب و بهتری را درباره شهرواندانی که در معرض مواد شیمیایی قرار می­گیرند، به دست آورد. بنابراین، کارهای بسیاری صورت گرفته است، اما همچنان پرسش­هایی مطرح هستند: آیا از ابزار مناسبی به منظور مقابله با مواد شیمیایی استفاده می کنیم؟ آیا می­توانیم تلاش بیشتری را در ارتباط با بررسی چرخه حیات محصولات و مواد شیمیایی انجام دهیم؟

ابتکار زیست پایش انسانی چیست؟

ابتکار زیست پایش انسانی برای اروپا (HBM4EU)، که آژانس محیط­زیست اروپا جزئی از آن است، به طور دقیق­تر به بررسی شهروندانی که در معرض مواد شیمیایی قرار دارند، می ­پردازد. ابتکار زیست پایش انسانی این بررسی­ ها را بدون توجه به منبع مواد شیمیایی انجام می­دهد. به عنوان مثال، طرح مورد نظراز طریق جمع­ آوری و بررسی نمونه ­های خونی، بیان می کند که اگر نقاط حساس محلی یا منطقه ای وجود دارند که در آن­ها در معرض مواد شیمیایی قرار گرفته ایم، این مواد چه نوع مواد شیمیایی محسوب می ­گردند، و کدام گروه ­های جمعیتی نسبت به دیگر گروه ­ها بیشتر در معرض مواد شیمیایی قرار می­گیرند. این اطلاعات باید تشخیص منبع آلودگی را تسهیل کرده و به عنوان ابزاری به­ شمار آیند که سیاست گذاران از آن­ها به منظور اولویت­ بندی اهداف خود استفاده کنند.

دیگر هدف پروژه مورد نظر این است که اطلاعات صحیح و منطقی را درمورد مواد شیمیایی برای شهروندان فراهم آورد. در گذشته دیده­ایم (به ویژه در شمال اروپا) که فعالیت شهروندان، برای مثال در سازمان­های غیردولتی، می­تواند گفتگوها و همکاری­های تجاری و سیاسی را که برای تغییر و تحول مثبت ضروری به شمار می­آیند، تقویت کند.

آژانس محیط زیست اروپا در زمینه مواد شیمیایی و محیط­زیست، چه اقدامات دیگری را انجام می­دهد؟

آژانس محیط زیست اروپا نقش بسیار مهمی را در ایجاد شناخت درمورد تاثیر مواد شیمیایی بر­روی محیط ­زیست و سلامت انسان ایفا می­کند. همچنین این موسسه درمورد پیشگیری از آسیب و مدیریت چرخه اقتصادی نقش مهمی را دارد.

همچنین، بسیاری از اقداماتی که تحت موضوعات متعددی انجام می­دهیم به مواد شیمیایی مربوط می­شوند. به عنوان مثال، تاثیر آلودگی هوا، آلاینده­های صنعتی، گازهای گلخانه­ای، مواد تخریب کننده­ لایه اوزون، و آلاینده­های موجود در آب و خاک، به طور وسیعی دراثر مواد شیمیایی ایجاد می­شوند. به منظور مقابله با اینگونه مسائل، شاخص­هایی را برای جمع­ آوری اطلاعات مربوط به مواد شیمیایی ایجاد کرده­ایم، که به راحتی در دسترس پژوهشگران، سیاست­گذاران و عموم مردم قرار دارند. این امر از طریق وب­سایت ما و دیگران، مانند چهارچوب اطلاعات برای پایش مواد شیمیایی، انجام می­گیرد. به ­طور کلی، ما بازیگری نسبتا کوچک در این زمینه محسوب می­ گردیم، اما من فکر می­کنم که نقش مهمی را در بررسی زمینه­ های گسترده ­تر اجتماعی ایفا می­کنیم. برای مثال، چگونگی عملکرد مواد شیمیایی به عنوان موانع یا توانمندسازها به منظور حرکت به سمت اقتصاد مدور و کم کربن در اتحادیه اروپا. 

منبع: European Environment Agency, EEA, 2017، مصاحبه با شنیاتریئر، متخصص مواد شیمیایی در آژانس محیط زیست اتحادیه اروپا



[1]Xenia Trier

[2]EEA

[3]Registration, Evaluation, Authorisation and Restriction of Chemicals

ایمیل را وارد کنید
تعداد کاراکتر باقیمانده: 500
نظر خود را وارد کنید

لوگو-پیام پترو

سایت اطلاع رسانی روابط عمومی

شرکت ملی صنایع پتروشیمی