مرحله گسترش اولیه شرکت ملی صنایع پتروشیمی که توسعه صنعت را شامل می شد در قالب سه برنامه عمرانی در سالهای 1342 تا 1365 اجرا شد که حاصل آن تامین نیاز داخلی به کودهای شیمیایی ومواد پایه پتروشیمیایی و شیمیائی و احداث مجتمع های پتروشیمی متعدد از جمله بندرامام که به ایران ـ ژاپن معروف شد، فارابی (ایران نیپون)، خارک، پازارگاد، کربن اهواز(ایران )، رازی (شاهپور) و طرح های توسعه پتروشیمی شیراز بود قالب سه برنامه عمرانی در سالهای 1342 تا 1365 اجرا شد که حاصل آن تامین نیاز داخلی به کودهای شیمیایی ومواد پایه پتروشیمیایی و شیمیائی و احداث مجتمع های پتروشیمی متعدد از جمله بندرامام که به ایران ـ ژاپن معروف شد، فارابی (ایران نیپون)، خارک، پازارگاد، کربن اهواز(ایران )، رازی (شاهپور) و طرحهای توسعه پتروشیمی شیراز بود.
جنگ تحمیلی هشت ساله، توسعه صنعت پتروشیمی ایران را با رکود مواجه ساخت و طی این مدت اگرچه طرح توسعه پتروشیمی شیراز تکمیل شد اما احداث پتروشیمی بندرامام متوقف شد.
با پایان جنگ تحمیلی، بازسازی مجتمع های آسیب دیده در جنگ در طی برنامه اول توسعه تا 1373 ادامه یافت و بهره برداری از برخی طرحهای اساسی شامل پتروشیمی اصفهان و پتروشیمی اراک و تکمیل مجتمع بندرامام در این زمان صورت گرفت.
توسعه صادرات و خصوصی سازی وسود دهی در برنامه پنج ساله دوم در سالهای 1374 تا 1378 از دیگر مراحل توسعه پتروشیمی در ایران بود که افزایش تولید سالانه محصولات از 4/2 به 11 میلیون تن در سال را با بهره برداری از طرحهای باقیمانده از برنامه پنجساله اول به همراه داشت.
برنامه سوم توسعه سرآغاز مرحله جهش و تثبیت در صنعت پتروشیمی ایران بود که اهدافی همچون توسعه صادرات و ارتقاء صنعت در صادرات غیر نفتی، گسترش خصوصی سازی و توجه خاص به تحقیق و توسعه و استفاده بهینه از ظرفیتهای موجود و ایجاد ظرفیتهای تولید جدید را برای دستیابی به هدف فروش ۲۰ میلیارد دلار محصولات پتروشیمی تا پایان برنامه پنجم توسعه در نظر گرفته بود.
هرچند برای نیل به این هدف برنامه های متعددی اجرا شد اما شدت گرفتن تحریمها از اواسط دهه ۱۳۸۰ و چالشهای داخلی صنعت پتروشیمی همچون نحوه خصوصی سازی و قیمت خوراک و مسایلی از این دست، توسعه این صنعت را با دست اندازهای جدی مواجه ساخت. با این وجود مزیتهای بی بدیل توسعه صنعت پتروشیمی در ایران که در دسترسی به خوراک کافی، منابع آب و مبادی صادراتی مناسب خلاصه می شود، موجب شده همچنان پتروشیمی ایران رتبه دوم منطقه را در اختیار داشته باشد و در جلوگیری از خام فروشی نیز در کشور نقش مهمی ایفا کند.
به نظر می رسد در صورت اجماع همه مسوولان بر اهمیت صنعت پتروشیمی و تلاش برای رفع مشکلات و موانع پیش روی این صنعت، با وجود تمام اشتباهاتی که در مسیر حرکت صنعت پتروشیمی بویژه در چند سال اخیر صورت گرفته، می توانیم شاهد توسعه هر چه بیشتر آن با توجه به مزیتهای عمده آن و تاثیرگذاری بی بدیل این صنعت بویژه در عرصه صادرات و جلوگیری از خام فروشی باشیم.