تغییرات عمده در قیمت نفت خام به طور تاریخی تاثیر مهمی بر روی میزان سودآوری در بخش های مختلف صنعت پتروشیمی داشته است، اما هنوز میزان افزایش قیمت نفت به حدی نرسیده است که این سودآوری به نحو چشمگیری تحت تاثیر قرار گیرد.
توسعه سودآوری در صنعت پتروشیمی چگونه باعث بهبود عملکرد بازارهای سرمایه می شود؟ در این مقاله ابتدا نتایج تحلیل ها در مورد توضیح جنبه های مختلف عملکرد موفقیت آمیز صنعت پتروشیمی ارائه می شود. سپس به عوامل موثر در این موفقیت نگاهی خواهیم انداخت و اینکه این عوامل چه مفهومی برای این صنعت دارند.
موفق ترین بخش در زنجیره ارزش
تحلیل های ما نشان می دهد که بخش تولید محصولات شیمیایی بهترین عملکرد را در بین بخش های صنعت پتروشیمی داشته است، به نحوی که بازدهی کل سهامداران (TRS) این بخش بالاترین میزان در بین سایر بخش ها است. (نمودارهای 1 و 2)
بر اساس عملکرد این بخش از سال 2000 تاکنون، محصولات شیمیایی همچنین بالاترین بازدهی کل سهامداران را در زنجیره ارزش این صنعت دارد: صنعت تولید محصولات پتروشیمی بالاترین میزان بازدهی کل سهامداران را در بین صنایع بالادستی دارد که خوراک این بخش را تامین می کنند، مانند بخش های نفت، گاز و مواد معدنی؛ علاوه بر این بازدهی کل سهامداران این بخش از صنایع پایین دستی که محصولات این بخش را مصرف می کنند، مانند صنعت خودروسازی، بخش کالاهای مصرفی و محصولات داروئی، نیز بالاتر است (نمودار 3).
نمودار 1- بازدهی کل سهامداران (TRS)، (دلار آمریکا، شاخص = 100 برای روز 31 دسامبر سال 2000)
منبع: Datastream/ ارقام بر حسب دلار آمریکا محاسبه شده اند.
نمودار 2- بازدهی کل سهامداران (نرخ رشد سالانه مرکب، درصد)
منبع: Datastream/ ارقام بر حسب دلار آمریکا محاسبه شده اند.
هنوز خیلی زود است که تاثیر افزایش قیمت نفت خام را بر قیمت محصولات پتروشیمی و میزان سودآوری در این صنعت ارزیابی کنیم. تحلیل های ما نشان می دهد که در طول چند ماه گذشته میزان سودآوری صنعت پتروشیمی در مورد محصولاتی که ما در تحلیل خود گنجانده ایم، اندکی افزایش یافته است.
نمودار 3- بازدهی کل سهامداران (TRS)، نرخ رشد مرکب سالانه ( دسامبر 2000 تا مارس 2018)
منبع: Datastream, McKinsey analysis
دو عامل مهم در مورد کاهش اخیر در مورد سودآوری صنعت پتروشیمی وجود دارد. اولا، به نظر می رسد برخی از تولیدکنندگان کالاهای شیمیایی بر اساس نفت، موفق شده اند که قیمت های قبلی خود را در بازارهای نهایی منتخب حفظ کنند و همین باعث حفظ سودآوری آنها شده است. ثانیا، افزایش اخیر قیمت نفت خام در بهار سال جاری باعث شده است که تاثیر منفی حاشیه سود نفتا- اتان، که از خوراک اتان استفاده می کنند، کاهش یابد.
محصولات شیمیایی تخصصی پیشرو هستند
محصولات و کالاهای تخصصی تولیدی در طول 15 سال گذشته توانسته اند با فریبکاری بالاترین میزان بازدهی کل سهامداران را به خود اختصاص دهند، البته این بستگی به دوره زمانی مورد بررسی نیز دارد. در طول سه سال گذشته، محصولات شیمیایی تخصصی به لحاظ میزان بازدهی کل سهامداران بالاترین رقم را در بین سایر محصولات به خود اختصاص داده اند (نمودارهای 4 و 5). دلیل عمده چنین اتفاقی این است که بهبود نسبتا قوی در بازدهی سرمایه ایجاد شده است.
نمودار 4- بازدهی کل سهامداران در بخش تولید محصولات شیمیایی (دلار آمریکا، شاخص =100، برای روز 31 دسامبر سال 2000)
منبع: Datastream, McKinsey analysis
اگرچه، برای بخش مهمی از دوره زمانی از سال 2000 تاکنون، محصولات تا حدی پیشرو بوده اند. اگر کمی به عقب برگردیم و به دوره زمانی پس از بحران مالی سال 2008 نگاه کنیم، محصولات پیشرو بوده اند، البته میزان این پیشروی در حد 2 درصد بالاتر از محصولات شیمایی تخصصی بوده است.
نمودار 5- میزان بازدهی کل سهامداران در بخش مواد شیمیایی تخصصی (نرخ رشد مرکب سالانه، درصد)
منبع: Datastream, McKinsey analysis
با بررسی دوره زمانی بین سال های 2000 تا 2015، شرکت های تولیدکننده محصولات اصلی و تخصصی عملکرد مشابهی داشته اند، و بخش تولید مصحولات اصلی تنها یک صدم درصد جلوتر بوده است، مجددا هر دو اینها جلوتر از شرکت های پتروشیمی متنوع بوده اند.
عملکرد بلندمدت بازدهی کل سهامداران در بخش محصولات اصلی و محصولات شیمیایی نشان می دهد که سرمایه گذاران در هر دوی این بخش ها سود کرده اند، و این بر خلاف تصور عامه ای است که همواره فکر می کنند که میزان سودآوری در بخش تولید محصولات شیمیایی تخصصی جذاب تر هستند. با این وجود، تحلیل های ما نشان می دهد که عوامل موثر بر میزان سودآوری در این دو بخش با هم تفاوت های عمده ای دارند.
شرکت های تولیدکننده محصولات شیمیایی تخصصی میزان بازدهی سرمایه خود را در این شرکت ها در طول چند سال گذشته بهبود بخشیده اند. انتظارات مربوط به چرخه کالا- محصولات شیمیایی به صورت سنتی باعث ارزشیابی های متفاوتی در این بخش ها شده اند، اما در سه سال گذشته این انتظارات اندکی فروکش کرده اند. به طور همزمان، نرخ بازدهی سرمایه کالاها و شرکت های متنوع در این دوره زمانی کاهش یافته است (نمودار 6)
نمودار 6- بازدهی سرمایه قبل از کسر مالیات (شامل سرقفلی، درصد)
منبع: Datastream/ داده ها مربوط به میانه 100 شرکت منتخب در صنعت پتروشیمی به جز شرکت های تولیدکننده کود شیمیایی و شرکت سابیک عربستان است.