دوازدهمین همایش IPF آذر ماه امسال با حضور حداکثری نمایندگان شرکت های معتبر پتروشیمی دنیا و با تمرکز بر سرمایه گذاری خارجی در صنعت پتروشیمی ایران در دوره پساتحریم برگزار شد. همایش امسال به اعتقاد بسیاری از کارشناسان داخلی و خارجی، به دلیل مرتفع شدن تحریم های غرب علیه ایران رنگ و لعاب دیگری داشت و حضور شرکت های خارجی در آن بسیار چشمگیر بود. از فرصت حضور در این همایش استفاده کردیم و با چند تن از سخنرانان و شرکت کنندگان در همایش در مورد سطح برگزاری همایش امسال و مقایسه آن به سال های پیش، چشم انداز صنعت پتروشیمی ایران، چالش های سرمایه گذاری خارجی در صنعت پتروشیمی ایران و دیگر مسایل مربوط به صنعت پتروشیمی به گفتگو نشسته ایم. مشروح این مصاحبه را در ادامه می خوانید.
سلام. لطفا خودتان را معرفی کنید.
سلام. من مت پاسن (Matt Paasen) هستم. رییس شرکت مشاوره مدیریتی مت در هلند (MATT Management Advisors BV) که بیش از 40 است با شرکت های پتروشیمی ایرانی همکاری می‌کنم. اولین بار در سال 1975 به ایران آمدم و فعالیت تجاری خود را آغاز کردم. زمینه فعالیت من مربوط به گواهینامه های مربوط به فناوری های پلیمری و فناوری های مربوط به تولید کود شیمیایی است. بنابراین می توانم بگویم که من در طول این سال ها بسیار فعال بوده و یکی از شرکای تجاری ایران در صنعت پتروشیمی هستم.
به عنوان سوال اول لطفا نظر خود را در مورد همایش IPF امسال بگویید. به نظر شما نقاط ضعف و قوت همایش امسال چه بودند و آیا پیشنهادی برای بهبود برگزاری این همایش در سال‌های آینده دارید؟
من در تعداد زیادی از همایش های IPF شرکت کرده ام و در طول این سال ها شاهد بهبود مداوم سطح برگزاری این کنفرانس ها بوده ام. همایش امسال تفاوت ویژه ای با همایش های گذشته دارد و می توان از آن به عنوان سنگ بنا و زیرساخت ارتباطات تجاری در صنعت پتروشیمی در دوره پسا تحریم نام برد. به خوبی می توان مشاهده کرد که هر کسی که منتظر برداشته شدن تحریم ها برای حضور در ایران بوده یا اینکه به دنبال تقویت حضور خود در ایران است در این همایش شرکت کرده است. علاوه بر این، من فکر می کنم که تمامی افراد باید واقع نگر باشند و همان طور که معاون رییس جمهور شما در سخنرانی خود گفت همه باید قدری صبور باشند و نباید سطح انتظارات آنها خیلی بالا باشد. اگرچه سخنرانی ایشان بسیار مهم و مثبت بود و این نشان دهنده این است که دولت ایران قصد دارد مرزهای خود را به خارجیان باز کند، اما باید بعد از برگزاری این کنفرانس همه به واقعیات موجود ایران امروز برای سرمایه گذاری فکر کنند و خود ایرانی ها هم باید در پذیرفتن سرمایه ها بسیار محتاط باشند و در زمینه هایی سرمایه گذاری ها را جذب کنند که خود واقعا فاقد توانایی های لازم هستند و گرنه ممکن است آثار منفی بر اقتصاد ایران بر جای بگذارد.
اگر بخواهم این کنفرانس را با همایش های قبلی مقایسه کنم، مخصوصا همایش هایی که در دوران تحریم ایران برگزار شدند، راه منطقی این است که اهداف برگزاری این همایش ها مشخص شوند و سپس دستاوردهای این همایش ها با اهداف مقایسه شوند تا بتوان گفت که آیا برگزاری این کنفرانس ها مطلوب بوده است یا خیر. نکته این است که همیشه پیش بینی ها بسیار خوش بینانه هستند و صحبت کردن در مورد آینده ای که هنوز نیامده بسیار آسان است اما برای برنامه ریزی بهتر همیشه باید به گذشته نگاه کرد و اینکه در گذشته چه اهدافی دنبال می شده است و چه اهدافی نایل شده است؛ با این روش می توان با اطمینان بیشتری نسبت به صحت تصمیمات اتخاذ شده مطمئن بود.
برداشت شخصی من این است که اتمسفر همایش امسال بسیار مثبت است، سخنرانی ها و سخنرانان بسیار خوب و دقیق انتخاب شده بودند و سازماندهی همایش نیز مانند سال های قبل بسیار عالی و در سطح بالاست. من تیم سازماندهی و آقای پیوندی را شخصا می شناسم و می دانم که برگزاری چنین همایشی در این سطح بسیار دشوار است و آنها همیشه بسیار دقیق این کار را انجام می دهند.
تنها نکته منفی که می توانم مطرح کنم این است که معمولا در کنفرانس هایی با این سطح لیست همه شرکت کنندگان و سخنرانان قبل از همایش به اطلاع افراد و شرکت های شرکت کننده در همایش می رسد تا بدین ترتیب افراد قادر باشند برای ملاقات ها و قرارهایشان برنامه ریزی کنند.
نظر شما در مورد چشم انداز صنعت پتروشیمی ایران چیست؟
من فکر می کنم که آینده بسیار روشنی در انتظار صنعت پتروشیمی ایران است. همان طور که معاون رییس جمهوری، آقای جهانگیری، و همچنین وزیر نفت ایران، آقای زنگنه در سخنرانی خود اشاره کردند، مساله حال حاضر ایران مساله ای فراتر از صنعت پتروشیمی است. همان طور که می دانید سرمایه گذاری در صنعت پتروشیمی به منابع مالی هنگفتی نیاز دارد و شما برای سرمایه گذاری در این حوزه نیاز به سرمایه گذار خارجی دارید، اما سرمایه گذار خارجی نیاز به ثبات سیاسی و ثبات اقتصادی دارد تا بتواند وارد یک کشور دیگر شود. به طور کلی سرمایه گذاری خارجی به یک فضای امن نیاز دارد، فضایی که در آن هم به لحاظ سیاسی و هم به لحاظ اقتصادی تنش های زیادی وجود نداشته باشد. ضمن اینکه باید سرمایه گذار خارجی مطمئن باشد که این فضای امن برای بلندمدت ادامه خواهد داشت. چون ماهیت سرمایه گذاری در صنعت پتروشیمی یک ماهیت بلندمدت است و ممکن است برای دوره ای حدود 30 تا 40 سال باشد. بنابراین نیاز به چشم انداز روشن بلندمدت و ثبات بلندمدت وجود دارد.
بسیار خوب و عالی. پس منظور شما این است که وجود یک چشم انداز روشن موجب ورود سرمایه گذاری خارجی در صنعت پتروشیمی ایران نمی شود و برای تحقق افزایش سرمایه خارجی در این حوزه ثبات و امنیت اقتصادی و سیاسی بسیار مهم است. به عبارت دیگر چشم انداز روشن این صنعت شرط لازم است اما شرط کافی وجود امنیت مذکور است. درست متوجه شدم؟
بله کاملا صحیح است. اگر سیاستگذاران ایرانی به این دو مساله به صورت همزمان فکر کنند به زودی شاهد رشد سرمایه گذاری خارجی در صنعت پتروشیمی ایران خواهیم بود، چون سرمایه گذار به دنبال محلی است که سود وی را حداکثر کند.
دوره جدیدی که پس از برداشته شدن تحریم ها برای ایران آغاز شده است، دورانی است که ایرانیان بیش از هر زمان دیگر به توسعه کشور خود می اندیشند. صنعت پتروشیمی نیز از این تفکر توسعه ای مستثنی نیست و برنامه مدونی نیز برای توسعه این صنعت وجود دارد. اما این توسعه باید چه ویژگی هایی داشته باشد تا کمترین آسیب را به محیط زیست وارد کند. همان طور که مستحضر هستید اخیرا توافقنامه ای بین حدود 200 کشور جهان امضا شده است برای حفاظت از محیط زیست که ایران هم جزء امضاکنندگان آن است. حال چگونه می توان برای توسعه صنعت پتروشیمی برنامه ریزی کرد که میزان آسیب وارده به محیط زیست حداقل شود؟ آیا شما تجربه ای در این زمینه دارید؟
بله سوال بسیار خوب و مهمی است. پیش از هر چیز شما نیاز به فناوری های پیشرفته تر دارید. فناوری هایی که آلودگی کمتری تولید می کنند و استفاده از آنها در مجموع باعث کاهش آلودگی در سطح کشور شما می شود. ثانیا بله من تجربه این کار را دارم چون در زمینه صنایع دوستدار محیط زیست کار کرده ام. در این گونه صنایع تولید هرگونه محصولی حداقل آلودگی را به همراه خواهد داشت و بیشتر به محیط زیست توجه خواهد شد. علاوه بر این، من تجربه همکاری با شرکت هایی را دارم که در زمینه بازیافت کار می کنند، مخصوصا بازیافت محصولات پلاستیکی. در ایران مشکل ضایعات مخصوصا ضایعات پلاستیکی بسیار معضل بزرگی است و اگر شما بتوانید این ضایعات را بازیافت کنید و تبدیل به کالاهای ارزشمند کنید، کمک بسیار بزرگی به حفظ محیط زیست کرده اید. ثالثا، من در پروژه هایی همکاری کرده ام که از تایرهای دست دوم یا ضایعات مربوط به تایرها استفاده می کنند و کربن سیاه یا اصطلاحاً دوده صنعتی از این تایرها استخراج می کنند و این دوده صنعتی مجددا در صنعت پلیمر استفاده می شود و تایرهای جدید از آنها تولید می شود. اگر فرآیندهای مشابهی در صنعت پتروشیمی ایران وجود داشته باشد شما می توانید با هزینه بسیار کمتر کالاهای ارزشمند تولید کنید ضمن اینکه چنین فرآیندهایی به حفظ محیط زیست نیز کمک می کنند. این راهی است که اکنون ایران باید برای توسعه صنعت پتروشیمی خود به آن توجه کند، باید به تنوع بخشی به تولیدات خود فکر کند و برای آن برنامه ریزی کند، به صنعت بازیافت به صورت ویژه توجه کند و برای آن سرمایه گذاری کند تا به این ترتیب بتواند همزمان با توسعه صنعت پتروشیمی به حفاظت از محیط زیست نیز توجه کند.
از توضیحات ارزشمند شما متشکرم. یعنی منظور شما این است که ایران همزمان باید برای توسعه صنعت پتروشیمی و حفاظت از محیط زیست برنامه ریزی و سیاستگذاری کند و آن را به آینده موکول نکند. درست است؟
بله دقیقا همین طور است. چه بسا که همین الان هم بسیار دیر باشد. در حال حاضر بسیاری از شرکت های پتروشیمی مطرح دنیا برنامه های دقیقی برای حفاظت از محیط زیست دارند و به سمت تولید محصولاتی رفته اند که آلودگی های کربنی کمتری تولید می کنند.
من فکر می کنم که زمینه بسیار خوبی برای سرمایه گذاری خارجی در این حوزه وجود دارد. آیا حوزه های دیگری نیز وجود دارند که برای سرمایه گذاران خارجی جذاب باشند؟
به سوال جالبی اشاره کردید. نکته ای که من فکر می کنم برای بسیاری از خارجیانی که به ایران رفت و آمد می کنند مهم باشد و آن سرمایه گذاری در زمینه توریسم و هتلداری است. زیرا متاسفانه هتل های ایران فاصله زیادی با استانداردهای جهانی دارند و این نکته می تواند تاثیر منفی بر جایگاه ایران به عنوان یک کشور مناسب سرمایه گذاری بگذارد. ضمن اینکه سرمایه گذاری در صنایع توریسم و هتلداری بسیار کاربر هستند و می توانند به کاهش نرخ بیکاری ایران نیز کمک کنند.
سلام. لطفا در ابتدا خودتان را معرفی کنید.
سلام. من پائولو کاررا (Paolo Carrera) ، مدیر بازرگانی شرکت سایپم (Saipem) هستم. سایپم در صنعت پتروشیمی ایران شناخته شده است و این شرکت از دهه 1960 تا کنون در ایران حضور دارد. سایپم در ایران شعبه دارد. این شرکت پالایشگاه بندرعباس را راه اندازی کرده است. ما فکر می کنیم که ایران پس از برداشته شدن تحریم ها مجددا جایگاه قبلی خود را در بازار جهانی محصولات پتروشیمی باز خواهد یافت و به همین دلیل ما اینجا هستیم تا مجددا فعالیت خود را در ایران به صورت جدی آغاز کنیم و همکاری خود را با شرکت هایی که از قبل با آنها همکاری می کردیم از سر گیریم. همچنین به دنبال تعریف پروژه هایی هستیم که بتوانیم در آینده در ایران انجام دهیم.
چشم انداز صنعت پتروشیمی ایران را چگونه ارزیابی می کنید؟
مسلما فرصت های خیلی خوبی در ایران وجو خواهد داشت. چون حتی در زمان تحریم ها نیز بر خلاف انتظار ما صنعت پتروشیمی ایران عملکرد خوبی داشته است. بنابراین به صورت طبیعی انتظار می رود که پس از برداشته شدن تحریم ها این صنعت چشم انداز بسیار روشنی داشته باشد.
سطح تکنولوژی های موجود در صنعت پتروشیمی ایران را چگونه ارزیابی می کنید؟ آیا به نظر شما محصولات پتروشیمی که در ایران تولید می شوند قابل رقابت در بازارهای جهانی هستند؟
البته سطح فناوری در صنعت پتروشیمی ایران بسیار بالاست و کاملا قدرت رقابت را در بازارهای جهانی دارد. اما نکته ای که در این زمینه باید مورد توجه قرار گیرد لیسانس هایی است که محصولات پتروشیمی تولید شده در ایران نیاز دارند تا دریافت کنند و به این ترتیب بتوانند وارد بازارهای جهانی شوند. من مطمئن هستم که بسیاری از شرکت های معتبر اروپایی آماده اعطای این لیسانس ها به محصولات پتروشیمی تولید شده در ایران هستند.
سلام. لطفا در ابتدا خودتان را معرفی کنید.
سلام. من مائورا بریانتی (Maura Brianti) هستم، از شرکت سایپم (Saipem) ایتالیا هستم و مدیر تکنولوژی برای ترکیبات سی فور در اسن شرکت هستم و در همایش امروز سخنرانی خواهم کرد.
در ابتدا نظر خود را در مورد همایش امسال بیان کنید. اگر سال های گذشته نیز در این همایش شرکت داشته اید لطفا مقایسه خود را از سطح برگزاری همایش امسال با سال های پیش بیان کنید.
خیر من سال های پیش در این همایش شرکت نکرده بودم و امسال اولین باری است که در این همایش شرکت می کنم. اما واقعا انتظار چنین سطح بالایی از سخنرانی ها و برگزاری را نداشتم و کاملا غافلگیر شدم. همه چیز بسیار منظم و مرتب و برنامه ریزی شده است و قابل مقایسه با کنفرانس های معتبر جهانی.
چشم انداز صنعت پتروشیمی ایران را چگونه ارزیابی می کنید؟
مسلما صنعت پتروشیمی ایران چشم انداز بسیاری روشنی خواهد داشت و به سمت توسعه بیشتر حرکت خواهد کرد. چون سطح این صنعت در حال حاضر بسیار بالاست و بدون شک رفع تحریم ها باعث پیشرفت سریع تر این صنعت خواهد شد.
به نظر شما سرمایه گذاران خارجی برای ورود به صنعت پتروشیمی ایران با چه مزیت ها و چه چالش ها و ریسک هایی مواجه هستند؟
در مورد فرصت ها که مسلما فرصت ها و مزیت های بسیاری برای ورود سرمایه گذاران خارجی به صنعت پتروشیمی ایران وجود دارد و این سرمایه گذاران منتظر ورود و حضور بلندمدت در این صنعت هستند. اما در مورد چالش ها و ریسک ها مطمئنا مهم ترین ریسک نااطمینانی مالی و عدم ثبات سیاسی و اقتصادی ایران است که هنوز سرمایه گذاران در مورد آن به یقین نرسیده اند. بنابراین اگر شرایط کاملا مهیا باشد صنعت پتروشیمی ایران یکی از بهترین گزینه ها برای سرمایه گذاری بلندمدت است.
شما گفتید که مدیر تکنولوژی در شرکت سایپم هستید. سطح تکنولوژی در صنعت پتروشیمی ایران را چگونه ارزیابی می کنید؟ به ویژه از منظر تکنولوژی های دوستدار محیط زیست؟
از نظر فناوری های معمولی ایران وضعیت نسبتا مناسبی دارد اما به نظر نمی رسد در مورد تکنولوژی های مدرنی که دوستدار محیط زیست هستند ایران وضعیت مطلوبی داشته باشد. این نکته بسیار مهمی است برای اینکه همه شرکت های پتروشیمی معتبر در دنیا به سمت این نوع تکنولوژی ها حرکت می کنند. همان طور که گفتم شرکت ما یک شرکت اروپایی است و در حال حاضر این مساله در اروپا به صورت جدی مطرح است و همه شرکت ها برنامه های جامعی در این باره دارند. ایران هم برای رقابت پذیری در بازار جهانی باید همگام با سیاست های جهانی و در همین راستا حرکت کند. البته بدون تردید یکی از دلایل عدم وجود چنین فناوری هایی در ایران تحریم های غرب علیه ایران بوده است. اما در آینده و با حضور شرکت های خارجی معتبر این مسیر برای ایران هموار خواهد شد.
سلام. لطفا در ابتدا خودتان را معرفی کنید.
سلام. من دیدیر حسین (Didier Houssin) هستم. مدیرعامل و رییس هیات مدیره شرکت آی. اف. پی انرژی (IFP Energies nouvelles).
نظر شما در مورد همایش IPF امسال در مقایسه با سال های گذشته چیست؟ البته اگر سال های گذشته در این همایش شرکت داشته اید. سطح کنفرانس را چگونه ارزیابی می کنید؟ پیشنهادی برای برگزاری بهتر این همایش در سال های آتی دارید؟
البته این سال اولی است که من در این کنفرانس شرکت کرده ام، اما واقعیت این است که از سطح بالای این همایش شگفت زده شدم. هم سطح شرکت کنندگان در همایش و هم سطح سخنرانان و مطالب ارائه شده بسیار بالا بود و مقامات ارشد دولت ایران و صنعت پتروشیمی ایران که در سیاستگذاری های این صنعت تعیین کننده هستند در این همایش شرکت کرده اند. که این گویای اهمیت این همایش و سطح بالای برگزاری آن است. مسلما این سطح همایش نتیجه توافق ایران و غرب در ماه ژوئیه سال 2015 است و انتظارات بسیاری وجود دارد که ایران بار دیگر در صحنه بین المللی جایگاه خود را پیدا کند و مخصوصا در صنعت پتروشیمی این کشور امکان رشد بسیار زیادی وجود دارد.
با توجه به استقبال خارجیان از این کنفرانس، چشم انداز صنعت پتروشیمی را در ایران چگونه ارزیابی می کنید؟
همان طور که امروز صبح در سخنرانی خود مطرح کردم، ایران در دوره پساتحریم به طور کلی چشم انداز اقتصادی بسیار خوبی خواهد داشت و صنعت پتروشیمی ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست. صنعت پتروشیمی ایران به دلیل برخورداری این کشور از منابع ارزان نفت و گاز و نیز زیرساخت های مناسب آمادگی رشد بسیار سریع و ماندگار را دارد. صنعت پتروشیمی ایران پتانسیل این را دارد که علاوه بر توسعه در داخل کشور در سطح بین المللی نیز جایگاه شایسته ای پیدا کند. همه ما می دانیم که تقاضا برای تعداد بیشتر محصولات پتروشیمی بستگی به توسعه یافتگی این صنعت دارد و همچنین به متغیرهای اثرگذار دیگری نیز مرتبط است، مانند اندازه بازار و رشد جمعیت. بنابراین حتی اگر در کوتاه مدت چشم انداز صنعت پتروشیمی ایران چندان روشن نباشد، در بازه بلندمدت قطعا چشم انداز روشنی خواهد داشت.
آیا شرکت شما برنامه ای برای حضور یا تقویت حضور در صنعت پتروشیمی ایران دارد؟ آیا تمایل به سرمایه گذاری در صنعت پتروشیمی این کشور دارید؟
گروه IFP سالیان متمادی است که با صنعت پتروشیمی ایران و همچنین صنعت پالایش فرآورده های نفتی همکاری دارد. همچنین شرکت ما فرآیندهای مربوط به توسعه لیسانس ها و گواهینامه ها را در ایران راه اندازی کرده است و همچنین کاتالیزورهای بسیار زیادی را که در صنایع پالایش و پتروشیمی کاربرد دارند در اختیار شرکت های ایرانی قرار داده ایم. ضمن این که برنامه جدی داریم که حضور خود را در ایران تقویت کنیم.
با توجه به اینکه شما برای سالیان دراز در ایران حضور داشته اید، مهم ترین مزیت ها و چالش های سرمایه گذاری خارجی در صنعت پتروشیمی ایران را چه مواردی می دانید؟
همان طور که گفتم صنعت پتروشیمی ایران مزیت های بسیار زیادی دارد، مانند خوراک ارزان قیمت و دسترسی به منابع طبیعی گاز و نفت. همچنین موقعیت جغرافیایی ایران بسیار عالی است زیرا اولا بازار داخلی بسیار بزرگی دارد و ثانیا به کشورهای پیشرو آسیایی مانند چین و هند بسیار نزدیک است. در مورد چالش ها یکی از موارد شرایط کنونی بازار جهانی است به نحوی که در حال حاضر در بازار جهانی مازاد ظرفیت وجود دارد. اما مساله ای که سرمایه گذاران را به ایران جذب می کند چالش های کوتاه مدت در مقابل منافع بلندمدت است.
صحبت از توسعه صنعت پتروشیمی ایران شد. مساله ای که این روزها دغدغه اصلی سیاستگذاران این صنعت است. اما نکته ای که در این بیت غفلت از آن ممکن است بهای سنگینی را به کشور تحمیل کند، مسایل زیست محیطی است. در این مورد چه پیشنهادی دارد؟ چگونه می توان برای توسعه صنعت پتروشیمی برنامه ریزی کرد و در این پروسه میزان آسیب های وارده به محیط زیست را حداقل کرد.
بله به نکته بسیار مهمی از نقطه نظر بلندمدت اشاره کردید چونکه دیروز یک توافق بسیار مهم در زمینه حفاظت از محیط زیست در پاریس به امضا رسید و چشم انداز بلندمدت حفاظت از محیط زیست را تعیین کرد. اولین راه حفظ محیط زیست این است که از تکنولوژی هایی استفاده شود که کارایی و بهره وری بالاتری دارند و آلودگی های کربنی کمتری را به محیط زیست تحمیل می کنند. در اینکه نیاز به تولید محصولات پتروشیمی وجود دارد تردیدی نیست، اما باید از فناوری های مدرنی استفاده کرد که در پروسه تولید از نظر مصرف انرژی بهینه هستند یعنی با استفاده کمتر از انرژی همان مقدار قبلی محصولات و خدمات تولید شوند. همین مساله در مورد صنایع پایین دستی نیز صحت دارد. البته در این مسیر چالش های فراوانی نیز وجود دارد مانند صنعت تولید محصولات بیوشیمیایی، اما در عین حال فرصت های بسیاری نیز وجود دارند مانند توسعه مدل های بازیافت پلاستیک و نیز طراحی فرآیندهای جدیدی که از نظر مصرف انرژی بهینه هستند. بنابراین مساله ای که در رقابت اهمیت پیدا می کند این است که همه این چالش ها و فرصت ها با توجه به نیازهای بازار بررسی می شوند و روش های مختلف جهت تامین تقاضای بازار با هم ادغام می شوند.
در شرکت ما بر روی روش هایی کار می شود که دوستدار محیط زیست هستند و بسیار مایل هستیم که در این زمینه به شرکت های ایرانی کمک کنیم.