شرکت ملی صنایع پتروشیمی درحالی هدایت برگزاری دهمین نمایشگاه بین‌المللی ایران پلاست را برعهده داشت که موارد زیادی این رویداد نمایشگاهی را نسبت به دیگر نمایشگاه‌ها و البته دوره های پیشین همین نمایشگاه به رویدادی خاص بدل کرده بود. گذشته از اینکه این نخستین نمایشگاه تخصصی صنعت پتروشیمی کشور بود که پس از تحقق برجام برگزار می‌شد، سیاستگذاری‌های انجام شده به گونه‌ای بود تا بزرگترین رویداد صنعت پتروشیمی کشور کاربردی‌تر و متفاوت تر از همیشه برگزار شود. اظهارات مدیران ارشد دولتی در مراسم افتتاحیه این نمایشگاه نیز حاکی از آن بود که امسال نقطه عطفی در سیاستگذاری حوزه پتروشیمی خواهد بود. از برنامه‌های جذب سرمایه‌گذار گرفته تا سیاستگذاری برای توسعه صنایع میاندستی پتروشیمی و البته اجرای روش جدید تخصیص خوراک به واحدها...
بدون شک بخش مهمی از آنچه صنعت پتروشیمی تا ایران پلاست یازدهم شاهد آن خواهد بود با مدیریت و هدایت مرضیه شاهدایی، مدیریت عامل این مجموعه عملیاتی خواهد شد. معاون وزیر نفت که ایران پلاست دهم را بسیار باشکوهتر از دورههای قبلی می‌داند، معتقد است که اگر کسی به فکر تحریم یا دریافت رانت از این نمایشگاه بوده تنها فرصت خود برای شرکت در آن را از دست داده است. شاهدائی در گفتگویی با نشریه پیام پتروشیمی، به ترسیم خط مشی صنعت پتروشیمی در سال جاری پرداخت که مشروح این گفتگو در ادامه می‌خوانید:
خانم مهندس شاهدایی! در ابتدا درباره روند برگزاری ایران پلاست دهم و تغییرات آن نسبت به سالهای گذشته توضیح دهید.
این نمایشگاه با شعار و محوریت "کسب و کار جهانی" کار خود را آغاز کرد و در آن بیش از ٥٠٠ شرکت ایرانی و ٤٠٠ شرکت خارجی در فضایی به وسعت ٢٥ هزار مترمربع شرکت کردند. در دهمین نمایشگاه بین المللی ایران پلاست، شرکت‌هایی از ٢٥ کشور دنیا حضور یافتند که از این تعداد ١٣ شرکت اروپایی، ١٠ شرکت آسیایی و دو شرکت از آفریقای جنوبی و استرالیا حضور داشتند و در عین حال در این نمایشگاه ٢٠٠ نفر از بازرگانان کشورهای بازار هدف صنایع تکمیلی، همچون پاکستان، افغانستان، ترکمنستان، قزاقستان نیز به عنوان بازدیدکننده با سرمایه‌گذاری شرکت ملی پتروشیمی حضور پیدا کردند، چراکه شرکت ملی صنایع پتروشیمی در ساختار جدید خود به عنوان سازمانی توسعه‌ای به نمایندگی از وزارت نفت ایران، کار سیاستگذاری و برنامه‌ریزی کلان را در این صنعت بر عهده خواهد داشت؛ ضمن آن که این شرکت برای ایجاد زیرساخت‌های لازم و معرفی سرمایه گذاران و فاینانسورها به شرکت‌های پتروشیمی فعالیت می‌کند.
اعتراضاتی نسبت به زمان برگزاری نمایشگاه وجود داشت، درباره دلیل زمان انتخاب شده توضیح میدهید؟
با توجه به اینکه شعار این نمایشگاه "کسب و کار جهانی" بود، ترجیح دادیم برای حضور حداکثری شرکت‌های خارجی، زمان برگزاری دهمین نمایشگاه ایران پلاست را از مهر ماه به فروردین ماه تغییر دهیم تا شرکت‌های خارجی هم بتوانند حضور فعال‌تری را در این نمایشگاه داشته باشند.صنعت پتروشیمی ایران طی سالهای گذشته به دلیل تحریم‌های مختلف، نتوانسته به صورت پیوسته در بخش‌های مختلف توسعه یابد؛ ایران از نظر توسعه صنعت پتروشیمی با توجه به وجود خوراک نفت و گاز، متخصصان با تجربه، دسترسی به آب‌های بین‌المللی و وجود شرکت‌ها و سازندگان توانمند داخلی از نظر توسعه صنعت پتروشیمی بسیار ظرفیتی فراتر از کشورهای منطقه همچون عربستان دارد. از همین رو تلاش شد تا بالغ بر ۲۰۰ هیات تجاری تخصصی در صنعت پلاستیک در این نمایشگاه حضور داشته باشند، در عین حال ارتباط صنایع خودروسازی، بسته بندی و غذایی نیز با پتروشیمی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.نمایشگاه ایران پلاست فرصت مناسبی برای ارائه آخرین فناوری‌ها و دانش روز جهان در صنعت پلیمر و پلاستیک کشورمان در کنار بزرگان این صنعت است، بنابراین تنها هدف شرکت ملی صنایع پتروشیمی از برگزاری این نمایشگاه، بازارهای داخلی نبود، بلکه بازارهای بین‌المللی را نیز هدف گرفتیم تا با حضور شرکت‌های بین‌المللی سرعت قابل قبولی در انتقال تکنولوژی و سرمایه گذاری در صنعت پتروشیمی ایجاد کنیم.
نمایشگاه امسال را چطور دیدید و چه تلاش‌هایی برای بهبود وضعیت در دورههای بعدی خواهد شد؟
در حال حاضر هدف گذاری و برنامه ریزی خود را برای برگزاری دوره بعدی نمایشگاه ایران‌پلاست آغاز کرده‌ایم و به اطلاع رسانی و جذب شرکت‌کننده در این نمایشگاه پرداخته‌ایم. هدف این است که نمایشگاه ایران‌پلاست را به بالاترین سطح ممکن بین‌المللی برسانیم و سعی کنیم که این نمایشگاه به عنوان یکی از مهم‌ترین نمایشگاه‌ها در سطح صنعت پتروشیمی، صنایع تکمیلی پتروشیمی و پلاستیک جهان مطرح شود.این نمایشگاه امسال بسیار باشکوهتر از سالهای قبل برگزار شد و امید می‌رود تا در سالهای آینده با این روند توسعه‌ای که در ایران وجود دارد، سطح روابط بهبود و گسترش یابد. برای نخستین بار در طول برگزاری این نمایشگاه بین‌المللی، تعداد کشورهای حاضر در نمایشگاه ایران پلاست به عدد بی‌سابقه ۲۵ کشور رسیده به طوری که شرکت‌هایی از آلمان، اتریش، ایتالیا، فرانسه، انگلیس، اسپانیا، جمهوری چک، سوئیس، هلند، دانمارک، لهستان، روسیه، بلژیک، چین، کره جنوبی، تایوان، هند، سنگاپور، ترکیه، امارات متحده عربی، عراق، بحرین، پاکستان، آفریقای جنوبی و استرالیا در این نمایشگاه حضور یافتند.
برخی گروه‌ها یا افراد فعال در صنایع تکمیلی پتروشیمی و پلاستیک به منظور کسب امتیاز از برگزاری نمایشگاه‌های ایران پلاست فعالیت می‌کنند، در این خصوص توضیحی می‌فرمایید؟
نمایشگاه ایران پلاست یک نمایشگاه ملی است و این نمایشگاه به هیچ گروه، تشکل و سازمانی تعلق ندارد و باید با نگاه ملی و فراملی سازماندهی، برنامه ریزی و برگزار شود. هر بخشی اگر بخواهد تحریم کند یا رانت بگیرد فقط فرصت حضور در نمایشگاه یازدهم ایران پلاست را از دست داده است.
محور برنامه‌های صنعت پتروشیمی در سال 1395 چیست و چه تلاش‌هایی برای تحقق آن لازم است؟
یکی از برنامه‌های شرکت ملی پتروشیمی برای سال جاری جذب سرمایه به منظور تکمیل طرح‌های صنعت پتروشیمی است که تاکنون با استقبال خوبی از سوی کشورهای اروپایی و آسیایی مواجه شده و برجام نیز زمینه را برای انتقال ارز و عملیات مالی این طرحها فراهم کرده است. همچنین از برنامه‌های سال جاری پتروشیمی، توسعه شهرکهای صنعتی است و به دنبال این هستیم که شرکت‌هایی که اخیرا مجوز گرفته‌اند، تکمیل زنجیره ارزش از الزامات کار آنها باشد.
شرکت ملی پتروشیمی چه برنامه حمایتی برای صنایع پایین دستی دارد؟
کاری که در این زمینه از ما به عنوان بدنه دولت بر می‌آید تامین خوراک و سپس بسترسازی برای صنایع پایین دستی است. ایجاد تنوع در خوراک پتروشیمی از جمله برنامه‌های سال جاری ما به حساب می‌آید و تفاوت اصلی صنعت پتروشیمی ایران و عربستان نیز در تامین خوراک است که تحریم‌ها باعث شده این بخش از صنعت توسعه کامل پیدا نکند و حالا فاصله ما با آنها قابل مقایسه نیست؛ اما با اجرایی شدن برجام و با توجه به مزایایی که ایران از نظر تامین خوراک، دسترسی به آب‌های بین‌المللی و وجود پیمانکاران برجسته دارد، تمایل به سرمایه‌گذاری در ایران بیشتر است؛ چرا که کشورهای عربی هیچ کدام از این مزایا را نداشته و هم از منابع ارزی، هم تکنولوژی و هم منابع انسانی خارجی استفاده می‌کنند که این امر موجب می‌شود قیمت تمام شده محصولات آنها با ایران بسیار متفاوت باشد.
در مورد صنایع میاندستی چطور؟
تامین خوراک این بخش‌ها نیز از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است، اما یکی از مشکلات صنایع میان دستی نبود تکنولوژی به دلیل ورود تحریم‌هاست که تلاش کردیم نمایشگاه ایران پلاست بتواند در ایجاد ارتباط بین شرکت‌های ایرانی و خارجی موثر باشد.
چه مذاکراتی با کشورهای خارجی در جهت جذب سرمایه انجام شده و کدامیک به نتیجه رسیده است؟
قبل از سال جدید تفاهمنامه‌ای را با توتال برای سرمایه‌گذاری در صنعت پتروشیمی داشته‌ایم و علاوه بر آن با شش شرکت آلمانی دیگر نیز در حال مذاکره هستیم. شرکت‌های ایتالیایی نیز با هلدینگ‌ها مذاکره می‌کنند. در عین حال موانع صادرات محصول را باید وزارت صنعت، معدن و تجارت برطرف کند اما ما به عنوان متولی صنایع پتروشیمی با دولت در این زمینه گفتگو خواهیم کرد.
برخی شرکت‌های خارجی برای سرمایه‌گذاری در کشور تضمین‌‌‌‌‌‌‌هایی را از شرکت پتروشیمی طلب می کنند، در این خصوص توضیح میدهید؟
شرکت ملی صنایع پتروشیمی زمانیکه متولی تمام صنعت پتروشیمی بود، ضمانت را برای تامین مالی به سرمایه‌گذاران خارجی می‌داد، اما اکنون ما منع قانونی برای این کار داریم و شرکت‌های خصوصی باید خودشان تضمین‌ها را بدهند و تنها به اندازه سهمی که در آنها داریم، می‌توانیم تامین مالی را تضمین کنیم، اما با توجه به اینکه شرکت‌های اروپایی و خارجی خواسته‌شان اطمینان سرمایه‌گذاری در ایران است، ممکن است ما به توافقاتی با دولت و بانک‌ها برسیم تا فرآیند تامین مالی این شرکت‌ها تسهیل شده و اصلاحی در قوانین صورت گیرد.
ساخت شهرکهای شیمیایی و صنایع تکمیلی در کنار پتروشیمی‌‌‌ها به کجا رسید؟
هم اکنون در تلاش هستیم که شهرکهای شیمیایی و صنایع تکمیلی پتروشیمی در استان‌های کرمانشاه، کردستان، آذربایجان شرقی و خوزستان ایجاد شود؛ ضمن آنکه مجوز احداث طرح‌های جدید پتروشیمی در کنار ساخت زنجیره تکمیل ارزش در این صنعت به متقاضیان داده می‌شود. طرح‌های پتروشیمی با توجه به پتانسیل‌های هر منطقه و تحت آمایش سرزمین انجام می‌شود، با توجه به آمایش سرزمینی سعی می‌کنیم که در جاهایی که تجمع صنعت وجود نداشته باشد و خوراک صنایع پتروشیمی تامین شود، این صنایع را راهاندازی کنیم. توسعه صنعت پتروشیمی با توجه به امکان تامین انرژی در کنار آب‌های خلیج‌فارس و عمان می‌تواند مناسب باشد، بنابراین توسعه صنایع در ماهشهر و عسلویه نیز جزو برنامه‌های ماست که قرار است در این مناطق مکان‌های مناسبی را برای راهاندازی شهرکهای پتروشیمی در نظر بگیریم. همچنین پروژه پارسیان را نیز شرکت ایمیدرو توسعه خواهد داد و در منطقه جاسک و چابهار نیز بخش خصوصی فعالیت خواهد کرد.
همکاری هندی‌ها با ایران در بخش پتروشیمی در چه مرحله‌‌ای است؟
پروژه اصلی هندی‌ها برای میدان گازی فرزاد است و در چابهار نیز در پروژه‌های پتروشیمی فعالیت خواهند کرد. همچنین راهاندازی پارس جنوبی توانسته به ما در راهاندازی واحدهای جدید پتروشیمی در عسلویه و توسعه واحدهایی که داشتیم کمک کند، به ویژه که واحد دو کاویان نیازمند خوراک بوده است و واحد اول آن نیز به دلیل نبود خوراک با نیمی از ظرفیت کار می‌کرد.
در حال حاضر در بخش پتروشیمی چند طرح نیمه‌‌کاره داریم و دلیل اصلی نیمه‌تمام ماندن آنها چیست؟
55 طرح نیمه کاره پتروشیمی نیازمند تامین خوراک است و 28 طرح جدید پتروشیمی نیز تعریف شده است که این طرحها در کنار خلیج فارس و عمان آن هم با هدف استفاده از منابع گازی پارس جنوبی ایجاد خواهند شد.پیش‌بینی شده است که امسال شش تا هفت میلیون تن به محصولات پتروشیمی کشور اضافه شود و سال گذشته نیز از ظرفیت تولید 60 میلیون تن محصولات پتروشیمی 44 میلیون تن تولید داشتیم.
برای تکمیل طرحها و توسعه صنعت پتروشیمی در سال جاری نیازمند چه میزان سرمایه هستیم و چه تصمیمی برای پتروشیمی‌های نیمه تعطیل کشور گرفته خواهد شد؟
ما در حال حاضر نیازمند هفت تاهشت میلیارد دلار سرمایه‌ایم که باید مشخص شود شرکت‌های خارجی چقدر توان تامین آن را دارند. طرح‌هایی که پیشرفت پایینی داشته‌اند، در کمیته بازنگری مجوز گرفتند با این حال تعیین شده است که اگر در بازه زمانی مشخصی نتوانند فعالیت کنند، مجوز آنها لغو خواهد شد. از بین 55 طرح نیمه‌تمام پتروشیمی در کشور 16 طرح پیشرفت در حدود 70 درصدی داشته و بقیه طرحها بین 20 تا 60 درصد پیشرفت داشته‌اند که در برخی موارد ال‌سی آنها به تازگی باز شده و در برخی دیگر نیز خودشان در حال تامین منابع هستند. اما در حدود 30 درصد از پروژه‌های نیمه کاره پیشرفتی کمتر از 30 درصد دارند.
ظرفیت تولید محصولات پتروشیمی در کشور چقدر است و چه برنامه‌‌‌ای برای توسعه آن دارید؟
در حوزه صنایع پلیمری ظرفیت تولید در کشور ۷.۴ میلیون تن است که این مقدار باید تا پایان برنامه ششم توسعه به ۱۲ میلیون تن برسد. علاوه بر این سه واحد تولید پلی‌اتیلن در مجتمع‌های پتروشیمی مهاباد، کردستان و لرستان نیز در سال جاری در مدار بهره‌برداری قرار می‌گیرد. دو واحد تولیدی پلی استایرن به ظرفیت ۱.۲ میلیون تن نیز راهاندازی شده و با بهره برداری از این واحدهای پتروشیمی، خوراک قابل توجهی برای تامین مواد اولیه مورد نیاز صنایع تکمیلی پتروشیمی فراهم می‌شود.
و حرف آخر...؟
شرکت ملی صنایع پتروشیمی در جهت بهره‌گیری از تجارب مدیریتی برای توسعه بیشتر این صنعت گام برمی‌دارد، بنابراین توسعه صنایع تکمیلی تولید خوراک، انتقال دانش فنی و به روز رسانی تکنولوژی و مذاکره و حضور پررنگ در عرصه بین المللی را در دستور کار خود قرار داده است.