در حال حاضر صنعت پتروشیمی 54 مجتمع تولیدی و فعال دارد و در حدود 66 طرح نیز در دست اجرا است که از این تعداد طرح در حدود 34 طرح ، با بیش از 20 درصد پیشرفت فیزیکی ، به عنوان پروژه های فعال محسوب می شوند.
عملکرد تولید مجتمع های تولیدی، بیانگر میزان تولید 53.6 میلیون تن است که از این میزان در حدود 30.7 میلیون تن محصول قابل فروش و مابقی به عنوان خوراک بین مجتمعی عرضه می شود.
گفتنی است که در نگاه بلند که تا سال 1400 ترسیم شده است، با فعال سازی و بهره برداری کامل از طرح های پتروشیمی مجموع تولید فعلی صنعت به 75 میلیون تن در سال خواهد رسید و این امرنشان دهنده شیب رو به رشد صنعت است و حتی اگر تا پایان سال 1404 طرح جدیدی هم تعریف نشود و با تکمیل طرح‌های موجود ، این رقم به بیش از 100 میلیون تن خواهد رسید.
صنعت پتروشیمی تأمین کننده اصلی مواد مصرفی مورد نیاز در بیشتر صنایع شیمیایی، برق و الکترونیک، نساجی، پزشکی، خودروسازی، لوازم خانگی، غذایی و غیره است که یکی از مهمترین ویژگی های این صنعت ارزش افزوده بسیار بالای آن است؛ چراکه با تغییرات شیمیایی و فیزیکی بر روی هیدروکربورهای نفتی و گازی می‌توان ارزش محصول را به میزان ۱۰ تا ۱۵ درصد افزایش داد و ایران در صادرات صنایع پتروشیمی به سایر کشورها فعالیت ویژه ای دارد.
نقش پتروشیمی در صادرات کشور، وضعیت صادرات پتروشیمی در دوران تحریم و راه های تقویت این بخش موضوعاتی است که در مورد آن ها با با جمشید نفر دبیر کل کنفدراسیون صادرات ایران به گفت‌وگو نشستیم که مشروح آن را در ادامه می خوانید:
حضور بخش خصوصی در حوزه صادرات کشور به ویژه در امور پتروشیمی چگونه ارزیابی می‌کنید؟
در شرایط امروز صادرات از ایران به سایر کشورها و ارتباط با دنیا از اهمیت خاصی برخوردار است و خوشبختانه بخش خصوصی عهده دار اصلی صادرات و مباحث تخصصی این صنعت هستند که این مسئله توانسته کمک شایانی به پیشرفت و استفاده حداکثری از این ظرفیت کند و به طور مشخص صنعت پتروشیمی کشورمان نقشی اثر بخش و مهم در صادرات غیر نفتی طی سال های اخیر ایفا کرده است.
توانمندی های صادراتی کشور را چگونه می بینید؟ نقش پتروشیمی در این بین چیست؟
ایران توانمندی‌های بسیاری در زمینه اقتصادی و صادراتی دارد که توانسته با اجرای سیاست‌های دوری اقتصاد از صنعت تک محصولی، فراز و نشیب‌های صنایع صادراتی مختلف را تاحدودی کنترل کند و اکنون با جدیت در حال فاصله گرفتن از خام فروشی و حرکت به سوی تولید محصولات نهایی در کشور هستیم.
در این میان باید بر این نکته تاکید کرد که پتروشیمی یکی از اصلی ترین صادرات کشور است وبیشترین صادرات غیر نفتی ما همانطور که پیشتر نیز اشاره شد به محصولات پتروشیمی معطوف می‌شود؛ با این وجود ایران ویژگی های منحصر به فردی دارد و باید از تمام پتانسیل محصولات دارای قابلیت صادرات و تکمیل زنجیره ارزش بهره برد.
دولت در این زمینه چه نقشی ایفا می کند؟
دولت تاکنون حمایت‌های همه جانبه و توجه کافی به این صنعت داشته است و توانسته شرایط مساعدی را برای تداوم معاملات با ایجاد زمینه مطمئنی برای دریافت وجوه و حفظ دریچه‌های فروش محصولات پتروشیمی، فراهم کند.
در شرایط جدیر نیز همکاری دولت و بخش خصوصی می تواند منجر به تسهیل صادرات انواع محصولات پلیمری و شیمیایی صادراتی کشورمان کند وباید گفت که روند صادرات با وجود برخی چالش ها بر اساس برنامه ریزی های انجام شده تداوم دارد.
اکنون با وجود برخی مشکلات باید بر این نکته تاکید کرد که خوشبختانه بسیاری از برنامه های صادراتی مجتمع های پتروشیمی در نقاط مختلف کشور درحال انجام است.
تمایل کشورهای مختلف در زمینه واردات محصولات پتروشیمی چگونه است؟
افزون بر استمرار تجارت، گسترش بازارهای هدف نیز همیشه مدنظر بوده است؛ برای مثال کشورهای جنوب شرق آسیا و هند خواهان خرید بسیاری ازمحصولات پتروشیمی ایران هستند.
کشورهای زیادی برای اخذ معافیت خرید نفت و پتروشیمی با استفاده از پیگیری‌های دیپلماسی در تلاشند و می توان گفت این مسئله، اهمیت حضور این تولید داخلی در بازار و اقتصاد جهان را نشان می دهد.
با توجه به وضع تحریم های اخیر علیه ایران و عهدشکنی در توافق برجام، آینده پتروشیمی کشور را چه طور ارزیابی می کنید؟
کشور توان ایستادگی دربرابر تحریم‌ها را دارد اما این موضوع در سازوکار‌های رایج گذشته بی تاثیر نخواهد بود. با توجه به اتفاقات اخیر در صحنه سیاست بین الملل، گسترش بازار دشوار به نظر می آید؛ بنابراین باید به جلب و حفظ بازارهای کنونی توجه ویژه ای شود.
در این مسیر نقش هلدینگ های پتروشیمی و شرکت های بزرگ در مسیر صادرات پایدار می تواند تاثیر گذار بوده و تولید و صادراتی منسجم را رقم بزند و برای تحقق ایت هدف همگرایی و همکاری ها باید گسترش یاید.
به نظر شما چه سازوکارهایی باید در این زمینه اندیشیده شود؟
شرایط خارجی در دوره‌‌های مختلف متفاوت بوده و احتمال اتمام زمان معافیت‌ها و تغییر شرایط کنونی را محتمل است؛ بنابراین آینده‌نگری و برنامه‌ریزی های مدون در این خصوص بسیار مهم به حساب می‌آید؛ بنابراین سیاست‌های جدید کشور باید متمرکز بر حفظ بازار، تقویت دیپلماسی و آینده‌نگری باشد.
این تغییرات درچه زمینه هایی رخ می دهد؟
پتروشیمی ها باید برای جلوگیری از بروزمشکل، بتوانند برای مبالغ صادراتی حساب باز کنند؛ پیش از تحریم با دریافت پول به طور مستقیم یا از طریق دفاتر نمایندگی های در خارج از کشور صادرات و دریافت مبالغ آن بدون مشکل انجام می شد، درحال حاضر نیز آن بخشی که معافیت از تحریم گرفتند، مشکلی ندارند.
باتوجه به این که در گذشته راهکارهای دیپلماسی زیادی در دوران تحریم انجام دادیم، جای چه نکته ای را در روابط بین الملل خالی می بینید؟
از زمان خروج آمریکا از برجام، کشورهای اروپایی به طور جدی و محکم بر موضع خود در ایستادگی بر برجام پافشاری کردند که باید از این فرصت بهره برد؛ ما باید زمینه ای را در اقتصاد خود داشته باشیم تا انگیزه های خوبی به شرکای خارجی ما بدهد یعنی یک دیپلماسی قوی و کارآمد انرژی را باید در تمام ابعاد در بخش های مختلف اقتصاد و صنعت کشور نهادینه کرد .
برای گسترش بازارهای هدف و افزایش مشتریان چه باید کرد؟
در شرایط فعلی پیداکردن مشتریان جدید کار دشواری است اما ناممکن نیست؛ به عقیده من، باید تمرکز را بر حفظ بازارهای سنتی پتروشیمی مانند هند وچین داشت، قوی کردن دیپلماسی و آینده نگری نیز به عنوان یک راهبرد ملی می تواند اثر بخش بوده و برخی مشکلات موجود در مسیر صادرات محصولات پتروشیمی را مرتفع کند.