یکی از اساسی ترین چالش های چشم انداز اقتصاد ایران پدیده جهانی شدن است که در راستای آن برخورداری از صنعت رقابت پذیر برای اقتصاد اجتناب ناپذیر است. به نظر می رسد از اقدامات مهم و اساسی کشور در دستیابی به اهداف سند چشم انداز، بهبود فضای کسب و کار و رقابتی نمودن آن در کشور است.
مهمترین الزام یک اقتصاد پویا، توسعه است و مهمترین رکن توسعه، هوشمندی است ومهمترین ارکان هوشمندی، سرمایه و سرمایه گذار هوشمند و یافتن هدفی متعالی مبتنی بر شرایط روز دنیا است.
افزایش بهره‌وری، تولید بیشتر، منابع ارزان و استفاده بهینه از نیروی انسانی از جمله مزایای هوشمندسازی صنعت پتروشیمی ایران است که ارزش مالی محصولات پتروشیمی را تا سال 1405 به 37 میلیارد دلار می‌رسد، این وعده‌ای است که وزیر نفت داده و آنطور که برآورد شده قرار است که تا پایان سال 1400 و درواقع تا پایان برنامه ششم توسعه، طرح‌های جهش دوم صنعت پتروشیمی به نتیجه برسند که طبق آن ظرفیت تولید صنعت پتروشیمی به 100 میلیون تن در سال می‌رسد.
در واقع به جرات می توان گفت پتروشیمی بعد از سایر معادن غیر از نفت و گاز ( صادرات غیر نفتی ) بیشترین تاثیرگذاری در اتخاذ سیاست توسعه صادرات بر رشد اقتصادی را داشته است و در میان بخشهای مختلف اقتصادی کشور (غیر نفتی) حائز رتبه دو می باشد. درواقع این بخش در بین صنعت تولیدی کشور ، با تعقیب سیاست جایگزینی واردات ، موفق ترین بخش در اقتصاد کشور بوده به نحوی که از نظر تاثیرگذاری بر رشد خود ، طی دوره ای ، رتبه اول را در کل اقتصاد کشور داشته است .
شرکت ملی صنایع پتروشیمی نیز به عنوان یک سازمان حاکمیتی اهداف ایجاد هماهنگی و وحدت در خط مشی های صنعت پتروشیمی و تعیین بهترین شیوه ها برای تامین و حفظ منافع ملی کشور، یافتن راه های تامین ثبات بازار پتروشیمی، توجه کافی و مستمر نسبت به منافع شرکتهای تولیدکننده و حفظ ارزش پایدار را برای رشد اقتصادی بر عهده دارد.
براساس برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته در شرکت ملی صنایع پتروشیمی ، پیش بینی شده است درآمد صنعت پتروشیمی از 17 میلیارد دلار به 25 میلیارد دلار در سال 1400 می‌رسد. همچنین براساس پیش بینی مقامات این صنعت تا سال 1400، 27 طرح به بهره‌برداری می‌رسد که از جمله آن‌ها می‌توان به متانول کاوه که بزرگترین متانول جهان با ظرفیت تولید 7000 تن است اشاره کرد. علاوه بر این الفین ایلام، متانول بوشهر و تخت جمشید از جمله دیگر طرح‌های تعریف شده است که تا پایان سال 1398 به بهره‌برداری می‌رسد.
همچنین در طرح‌های که در جهش های دوم و سوم صنعت پتروشیمی طرح ریزی شده هزینه 40 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری شده است؛ به‌گونه‌ای‌که حجم سرمایه‌گذاری طرح‌هایی که در جهش دوم صنعت پتروشیمی اجرا می‌شوند، 17 میلیارد دلار و طرح‌های اجرایی در جهش سوم 23 میلیارد دلار است. همچنین 13 میلیارد دلار برای کل طرح‌های جهش دوم و سوم صنعت پتروشیمی فاینانس شده که هم‌اکنون 6 طرح تامین خوراک صنعت پتروشیمی در حال اجراست که تا 1402 به بهره‌برداری می‌رسند و ظرفیت خوراک صنعت را 15 میلیون تن افزایش می‌دهد.
با همه این احوال که صنعت پتروشیمی تاثیرگذارترین صنعت پویای کشور در اقتصاد است اما این صنعت همچنان نیازمند شناخت نقاط قوت و ضعف است تا بتواند راهگشای عملکرد بهتر و تدوین برنامه های موثرتر در این صنعت باشد .
فقدان استراتژی توسعه صنعتی پتروشیمی مدون، مشکلات ناشی از خصوصی سازی و تضعیف نقش رگولاتوری شرکت ملی صنایع پتروشیمی مسبب توسعه نامتوازن در صنعت پتروشیمی خواهد شد . با توجه به ویژگی های صنایع بالادست پتروشیمی از جمله سرمایه گذاری زیاد و اشتغالزایی کم، آب بری زیاد و نیاز به واردات و خرید تکنولوژی؛ نیازمند تدوین استراتژی توسعه صنعت پتروشیمی در سطح هیئت وزیران و تدوین و تصویب نقش رگولاتوری و تنظیم گری شرکت ملی صنایع پتروشیمی است تا صنعت بتواند همچنان رقابت پذیر در دنیا و پویا در رشد اقتصاد کشور نقشی موثر ایفا نماید.
ایوب بنوی - مدیر مسئول نشریه الکترونیکی پیام پتروشیمی