141

گزارشی از مسئولیت پذیری اجتماعی شرکت: تصویری جامع؟ - قسمت اول

گزارشی از مسئولیت پذیری اجتماعی شرکت: تصویری جامع؟ - قسمت اول
(چهارشنبه ۱۵ بهمن ۱۳۹۹) ۰۸:۰۰

این مطالعه قالب کاری تحلیل محتوایی را انجام می دهد که می تواند اطلاعاتی در خصوص جامعیت تهیه گزارش مسئولیت پذیری اجتماعی شرکت ها (CSR) که بعد مهمی از مسئولیت پذیری اجتماعی و زیست محیطی است، در اختیار بگذارد.

 تهیه گزارش جامع، همان طور که در این جا تعریف شده است، مستلزم سه نوع اطلاعات برای هر یک از آیتم های CSR است: 1) چشم انداز ها و اهداف، 2) رویکرد مدیریتی، و 3) شاخص های عملکردی. قابلیت این قالب کاری در ارزیابی جامعیت تهیه گزارش CSR با استفاده از گزارشات سالانه 2005 از نمونه ای از کمپانی های بلژیکی اثبات شد. تحلیل محتوا، سطوح پایینی از تهیه گزارش جامع را نشان می دهد. این یافته ها با یافته های مطالعات قبلی در خصوص جامعیت گزارش های CSR هم خوانی داشته و به نوعی مکمل آن هاست و از این رو  بحث های در خصوص دامنه تاثیر تهیه گزارش های CSR را به عنوان مکانیسمی برای تقویت مسئولیت پذیری های اجتماعی و زیست محیطی تغذیه می کند.

عملیات افشای اطلاعات اجتماعی و زیست محیطی از نظر برخی از دانشمندان و محققان حسابداری اجتماعی بعنوان مکانیسمی مطرح شده است که توسط آن، وظایف مسئولیت پذیری ممکن است از بین بروند و افراد از انجام آن ها شانه خالی کنند زیرا آنها به طیف وسیعی از  افراد سهام داران در خصوص  اثرات اجتماعی و  محیطی شرکت ها اطلاع رسانی می کنند.( Adams,  2004;  Gray,  Owen,  &  Adams,  1996;  O’Dwyer,  Unerman,  &  Hession,  2005;  Unerman2000). با این حال به منظور مسئولیت پذیری، این عملیات افشایی باید  پذیرش مسئولیت اجتماعی و محیطی شرکت ها را تثبیت کنند( ادامز 2004). بر اساس گفته ادامز 2004، این پذیرش را می توان از طریق ارایه و شفاف سازی ارزش ها با اهداف مربوطه و  اهداف کمی با تاریخ های مورد انتظار که در برابر آن شرکت ها باید  پیشرفت خود را گزارش کنند  اثبات کرد.

اگرچه کمپانی ها به طور فزاینده ای اطلاعات مسئولیت پذیری اجتماعی شرکتی(CSR) را افشا می کنند
(  آدامز 2004، آرشل، فرناندز و لارینگا 2008، گری، جواد، پاور و سینگلایر 2001)، با این حال  این که آیا گزارش های فعلی سالانه از (
CSR)   و یا گزارش های محیطی و اجتماعی می توانند  نیاز روز افزون به مسوئولیت پذیری را رفع کنند  هنوز مشخص نمی باشد( آدامز 2004، میلن و گری 2007). اخیرا، هاپوود 2009 خاطر نشان کرده است که   کمپانی ها گزارشات متعددی از اهداف و نیات خود  نسبت به عملکرد و فعالیت های واقعی خود ارایه می دهند. برای پر کردن این خلا، مطالعات قبلی ( آدامز و هرات 2000، ادامز 2004، ادامز، هیل و روبرت 1995، روبرتسون و نیکلسون 1996، وان استادن و خوکس 2007)   نشان دادند که کمپانی ها  و شرکت ها باید گزارشات جامعی را با ارایه اطلاعات در خصوص 1- اهداف و نیات ، 2- اعمال و فعالیت ها و 3- عملکرد در خصوص مسائل مختلف (CSR)    ارایه دهند.

این مقاله  یک قالب کاری از تحلیل محتوا برای  کشف این که آیا  کمپانی ها اطلاعات (CSR)   را  به شکل جامعی گزارش می کنند و یا نه، در اختیار می گذارد. تهیه گزارش جامع[1]، ، همان طور که در همین مقاله مورد تفسیر قرار گرفت،شرکت ها و کمپانی ها را ملزم به افشای سه نوع اطلاعات برای هر یک از ایتم های CSR افشا شده می کند.:1- چشم انداز و اهداف(VG)، 2- رویکرد مدیریتی (MA)   و 3- شاخص های عملکردی(PI). این سه نوع اطلاعات  بر اساس  روش های روبرتسون و نیکلسون 1996 و نیز  ونتیسجوری 2006  بوده و اشاره به افشای 1- اهداف و ارزش ها، 2- عملیات خاص و 3- عملکرد واقعی  به طور کمی دارند. برای مثال ، در خصوص افشای ایتم های (CSR  ، این رویکرد به این معنی است که یک شرکت موارد ذیل را اشاعه و افشا می کند 1- هدف کاهش  افشای اطلاعات تا یک مقدار خاص 2- فعالیت های خاص برای رسیدن به این هدف و 3- دستاورد در کاهش. در صورتی که شرکت گزارش را به این طریق ارایه دهد، امکان بدست اوردن یک دید جامع و شفاف از پذیریش مسئولیت پذیری های اجتماعی و زیست محیطی توسط شرکت وجود دارد که به نوبه خود  امکان  ارایه اطلاعات مناسب را در اختیار می گذارد (ادامز 2004). در واقع، تهیه گزارش جامع یکی از شرایطی است که باید  برای تشریح و اثبات مسئولیت پذیری برا.ورده شود((e.g.,  Adams  &  Harte,  2000;  Adams,  2004)).

بسیاری از مقالات دانشگاهی،( e.g.,  Al-Tuwaijri,  Christensen,  &  Hughes,  2004;  Kouhy,  &  Lavers,  1995;  Wiseman,  1982 Cormier,  Magnan,  &  Van  Velthoven,  2005;  Gray,) به بررسی این موضوع پرداخته اند که آیا افشای مسئولیت پذیری اجتماعی شرکت ها جنبه کمی دارد و یا جنبه کیفی.

با این حال،  تا آن جا که می دانیم و با توجه به بررسی منابع، هیچ گونه تلاشی برای ارزیابی سیستماتیک این که آیا  کمپانی ها گزارش جامعی در خصوص ایتم های خاص مسئولیت پذیری اجتماعی شرکت CSR ارایه می کنند  انجام نشده است. این گزارش با ارایه یک قالب کاری تحلیل محتوا  این مسئله و محدودیت را رفع می کند طوری که  جامعیت گزارش های CSR را  نه تنها با بررسی اتیم های CSR افشا شده، بلکه با استفاده از  انواع اطلاعات مهم و همراه (VG, MAو PI ) نشان می دهد. به دلیل  وجود این انواع متعدد و مختلف اطلاعات، ساختار تحلیل محتوای ارایه شده مهم ترین عامل در  زمینه سازی افشای CSR است. با ارایه شاخصی از هر دو نوع جامعیت ( یعنی تعداد ایتم های افشا شده CSR) و جامعیت گزارش های CSR، ساختار تحلیل محتوای فوق الذکر ، خود شاخصی  مبرهن از میزان مسئولیت پذیری شرکت ها در قبال سهام داران خود در اختیار می گذارد(ماتیوس 1997). به نوعی برای ما مفهوم مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها یعنی چگونه از طریق کسب‌و‌کار مسئولانه ایجاد ثروت کنیم. بنابراین رفتارهای تجاری شرکت حوزه کارکنان، مشتریان، پیمان‌کاران، محیط زیست و جامعه را در برمی‌گیرد. بنابراین یک رابطه برنده‌-‌‌ برنده و خلق ارزش مشترک هم برای جامعه و هم برای بنگاه، زیربنای مفهومی موضوع مسئولیت شرکتی است. مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها بر مسئولیت و پاسخ‌گویی به عنوان پایه و اساس رفتار یک سازمان در اجتماع تاکید دارد و ناظر بر چگونگی کسب‌وکار مسئولانه همراه با تولید ثروت است. این نیازهای اجتماعی جامعه است که بازارهای اقتصادی را تعریف می کند. بنگاه‏های اقتصادی در قبال کلیه ذی‌نفعان مسئول هستند و ذی‌نفعان مشتری، کارمند، خود سازمان، مصرف‌کنندگان، محیط زیست، جامعه محلی، همسایه‏ها، دانش‌گاه و اقتصاد آن ملت را شامل می‌شود.

بنابراین موفقیت کسب و کار با پیشرفت جامعه متصل است و رابطه مستقیمی میان این دو است . چرا شرکت مایکروسافت و بنیاد گیتس در بازار افریقا سرمایه گذاری می کند چرا که در صورت جهش از یک سطح توسعه به سطحی دیگردر این قاره، بازار افریقا به بزرگترین بازار محصولات مایکروسافت تبدیل خواهد شد. چرا شرکتهای نفتی بزرگ چون شل نزدیک به 5 درصد درامد خود را صرف سرمایه گذاری تحقیق و توسعه بر روی انرژی های تجدید پذیر می کنند چرا که هم اکنون در بازار سوخت های فسیلی رهبر بازار هستند و می خواهند که هنگامی که سوخت های فسیلی به اتمام رسید همچنان رهبر بازار انرژی باقی بمانند. آسیبهای اجتماعی، توسعه نیافتگی جوامع در نهایت هزینه های بنگاه را افزایش می دهد . چرا بزرگترین بنگاههای دنیا در کشورهای توسعه یافته شکل می گیرند و چرا بزرگترین بازارهای انها در جوامع توسعه یافته قرار دارد.

امروزه شرکت‌ها به مسئولیت شرکتی به مثابه ابزاری می‌نگرند که چگونه می‌توانند از طریق آن منافع شرکت خود را به حداکثر برسانند. آیا می‌تواند از طریق فعالیت‌های مسئولیت شرکتی سهم بازار خود را توسعه دهد؟ آیا می‌تواند از طریق فعالیت‌های مسئولیت شرکتی خود را به عنوان شرکتی معتبرتر و باپرستیژتر جا بیندازد؟ آیا می‌تواند از طریق فعالیت‌های مسئولیت شرکتی و همکاری با سازمان‌های محلی ریسک اجتماعی خود را مدیریت کند و مجوز محلی برای کار کردن داشته باشد؟ آیا می تواند از طریق فعالیت‌های مسئولیت شرکتی بازاریابی کند و بازاریابی خود را با چالش‌های اجتماعی پیوند زند تا نامی ماندگارتر داشته باشد؟ آیا می‌تواند از طریق فعالیت‌های مسئولیت شرکتی به سیاست‌گذاران و مقامات محلی نزدیک شود و منافع خود را تامین کند؟ آیا می‌تواند از طریق فعالیت‌های مسئولیت شرکتی در شرکت خود روح تازه‌ای بدمد و کارکنان خود را انگیزه‌دارتر کند؟ آیا می‌تواند از طریق فعالیت‌های مسئولیت شرکتی با شراکت و مشارکت یک سازمان خیریه محلی بخشی از مشکلات محلی اطراف شرکت خود را حل کند؟ آیا می‌تواند از طریق فعالیت‌های مسئولیت شرکتی و حضور در بازارهای کم‌تر توسعه‌یافته محصولی جدید به بازار عرضه کند؟ آیا می‌تواند از طریق فعالیت‌های مسئولیت شرکتی از بستر اجتماعی فرهنگی و ورزشی منطقه فعالیت خود برای خود بازار ایجاد کند؟

برای اثبات  توانایی  اجرای قالب کاری ارایه شده در ارزیابی دو بعد تهیه گزارش CSR که قبلا نشان داده شد، یک تحلیل محتوا روی گزارش های سالانه 2005 از  نمونه شرکت های لیست شده بلژیک انجام می شود. دلیل اصلی برای انتخاب این نمونه  این می باشد که اگرچه الگوهای گزارش دهی در زمینه های متعدد  بررسی شده است، با این حال با توجه به اطلاعات ما و تا ان جا که می دانیم، هیچ گونه مطالعه اکادمیکی تاکنون  در بلژیک انجام نشده است( تامسون 2007). گزارشات سالیانه 2005 برای تحلیل و آنلیز انتخاب شدند زیرا این گزارشات، جدید ترین گزارشات موجود در آغاز این پروژه تحقیقاتی است. بخش بحث نشان می دهد که  اطلاعات گرد اوری شده توسط گزارشات 2005 هنوز مناسب می باشند. به علاوه، این یافته های سال 2005   در رابطه با دانش فعلی از عملکرد CSR کمپانی کم تر مورد بحث قرار گرفته است.

بدون شک، شرکت ها و کمپانی های بلژیکی دارای اثرات اجتماعی و زیست محیطی معنی داری می باشند. برای مثال،  گزارش اخیر OECD(2007) نشان داد که  بخش صنعت بلژیک فشار زیادی روی منابع  آب، خاک، هوا و  طبیعی وارد می کند. اگرچه تاثیرات  زیست محیطی کمپانی های بلژیکی  در سال های اخیر تنزل پیدا کرده و کاهش یافته است(MIRA-T,  2008;  OECD,  2007)، کمپانی های بلژیک  با طیف وسیعی از  مشکلات زیست محیطی از گذشته مواجه بوده اند  و آژانس های عمومی وخصوصی ودولتی ملزم به پاک سازی خاک ها و آبراهه های آلوده می باشند. به علاوه، مردم بلژیک در خصوص  اثرات اجتماعی ای شرکت ها به خصوص  در رابطه با  اشتغال  نگران می باشد. این نگرانی منعکس کننده این حقیقت است که بلژیک کشوری با تاریخچه کهن و ریشه اجتماعی قوی است.   از این رو  مطالعه  فدراسیون یا اتحادیه شرکت های بلژیکی (FEB)  (2007)   روی کمپانی ها نشان داد که  کمپانی ها  عمدتا بر جنبه کاری CSR تاکید دارند.

در 30 ژولای 2004، شهروندان بلژیکی  از این حقیقت آگاه شدند که شرکت ها می توانند دارای اثرات قابل توجهی روی اجتماع داشته باشند و این در حالی است که خود کمپانی ها چنین عقیده دارند که بر قراری ارتباط با اجتماع می تواند اهمیت زیادی داشته باشد. در آن روز، شرکت بهره وری موجب افزایش فشار  گاز در خط لوله های Ghislenghien. شد. این خط لوله که احتمالا توسط حفار های شرکت های ساختمانی سوراخ شده بود منفجر شد.. این انفجار موجب کشته شدن 24 نفر و آسیب دیدن 132 نفر شد و  در عین حال آن قدر شدید بود  که مردم  در حال رانندکی در بزرگراه E429 که از نزدیکی Ghislenghien. می گذشتند ماشین هایشان سوخت. اندکی بعد از این ضایعه و فاجعه، مشخص شد که  شرکت فوق ارتباط کارامدی در خصوص موقعیت این خط لوله ها با کمپانی های ساختمانی، مقامات و دول محلی و شهروندان بلژیکی  برقرار کرده است. به دلیل نزدیکی زمانی به فاجعه Ghislenghien.، تحلیل گزارشات سالانه 2005 اطلاعات مناسبی  را در اختیار کی گذارد زیرا این شرکت که مالک خط لوله گاز بود در نمونه مورد مطالعه قرار داشت و در این مقاله به طور مفصل در خصوص آن بحث شده است.

مقاله حال حاضر به صورت ذیل سازمان دهی شده است: بخش 2 به بررسی مفهوم  تهیه گزارش جامع  در منابع مسئولیت پذیری اجتماعی و زیست محیطی و سپس ارایه توصیف مفصلی از قالب کاری تحلیل محتوا دربخش 3 می دهد. نتایج استعمال قالب کاری تحلیل محتوا در کمپانی های بلژیکی در بخش 4 ارایه شده است که در عین حال توضیحاتی را  در رابطه با  قابلیت این قالب کاری برای پاسخ دادن بسیاری از سوالات پژوهشی در اختیار می گذارد. بخش 5 به بحث در خصوص  محدودیت های این مطالعه پرداخته و رهنمود ها و چشم انداز هایی درباره تحقیقات آینده ارایه می کند. در نهایت این که، بخش 6  یافته ها و نتایج را با برخی پیشنهادات  در خصوص اهمیت یافته ها برای  ایجاد  فرم های قابل قبول از گزارشات CSR در بلژیک تشریح می کند.

این مطالعه در 2007 شروع شد. در آن زمان، همه گزارش های سال 2006 موجود نبودند. فرایند جمع اوری داده ها مدت زمان طولانی یعنی حدود یک سال طول کشید، زیرا دو   کد گذار بی تجربه باید آموزش می دیدند و چون هر گزارش به طور مستقل توسط سه کد کننده با هر تفاوت کد گذاری کد گذاری شد.

امروزه، سهام داران ملزم به  ارایه گزارشات اجتماعی و زیست محیطی می باشند( ادامز 2004). برای مثال مطالعات O’Dwyer,  Unerman,  and  Hession  (2005) شواهد خوبی در خصوص افزایش تقاضا برای تهیه گزارش CSR( مسئولیت پذیری اجتماعی شرکت ها) در میان سازمان های مردم نهاد و خصوصی ایرلند  در اختیار می گذارد. این یافته ها با یافته های مطالعات قبلی  تیلت و همکاران 1999 و 2004 هم خوانی دارد که نشان داد که  گروه های فشار استرالیایی هم تقاضای اطلاعات CSR دارند و هم از ان بهره می برند. مطالعه دیگان و بانکلیان 1997 در استرالیا نشان داد که کلاس های مختلف کاربران گزارش های سالانه از اطلاعات زیست محیطی استفاده می کنند در حالی که  مطالعه اخیر انجام شده توسط  دویلر و وان استدن 2010  در استرالیا، امریکا و اروپا نشان می دهد که  حتی تک تک سهام داران نیازمند اطلاعات زیست محیطی می باشند زیرا  آن ها اعتقاد دارند که  کمپانی ها باید  مسئولیت اثرات نا مطلوب زیست محیطی خود را بپذیرند.

مسئولیت پذیری را می توان به عنوان وظیفه به عهده گرفتن و  انجام چیزی که بر اساس تعهداتی بر عهده گرفته شده است تعریف می شود((Gray  et  al.,  1996,  p.  38)). در قالب کاری مسئولیت پذیری، همه سهام داران که طالب اطلاعات می باشند( ایرجی 1983)، صرف نظر  از چگونکی ضعف های اقتصادی، دارای حق داشتن چنین گزارشاتی می باشند حتی اگر آن ها نخواهند از اطلاعات استفاده کنند و  بر عهده آنان فرض است که گزارش را تهیه کنند ((Gray,  Dey,  Owen,  Evans,  &  Zadek,  1997;  Gray  et  al.,

1996;  O’Dwyer,  Unerman,  &  Hession,  2005)). در واقع گزارشات باید  اطلاعات جامع و هدفمندی را ارایه کنند که به سهام داران امکان دهد تا بتوانند  برارود جامعی از عملکرد اجتماعی و زیست محیطی سازمان در اختیار بگذارند ( گری 2006).

از نقطه نظر  مسئولیت پذیری، سوال مهم پژوهشی و تحقیقاتی در  این جا این است که ایا  عملیات تهیه گزارش فعلی در واقع منعکس کننده رفتار های اجتماعی و  زیست محیطی شرکت ها می باشند و یا نه؟( یورمن 2000). چندین مطالعه نشان دادند که  بسیار بعید است که افشای  مسئولیت پذیری های اجتماعی CSR فعلی بتواند  نگرش و دید جامعی از عملکرد CSR شرکت برای سهام داران  در اختیار بگذارند. این تردید از ناشی از این حقیقت است که  کمپانی ها غالبا  اطلاعات  CSR غیر مستقیم  را ارایه می دهند((e.g.,  Adams  et  al.,  1995;  Al-Tuwaijri  et  al.,  2004;  Beck,  Campbell,  &  Shrives,  2010;  Guthrie,  Cuganesan,  &  Ward,  2008;  Wiseman,  1982)). نیو، واسمن و پدول 1998 چنین استدلال کردند که  مدیران اغلب اطلاعات غیر مستقیم و منقول را افشا می کنند زیرا چنین افشاهایی را می توان برای مدیریت احساسات عمومی استفاده کرد. هم چنین، هاپوود 2009 چنین اظهار کرده است که این افشا ها و گزارش ها می تواند برای افزایش مشروعیت شرکت استفاده شود و  در واقع   می تواند اطلاعات در خصوص فعالیت های زیست محیطی شرکت را کاهش دهد. تحقیقات گذشته در مورد شناسایی تاثیر مسؤولیت­اجتماعی سازمان بر کارکنان را می­توان به دو دسته طبقه­بندی کرد: در دسته اول، محققان چگونگی تاثیر فعالیت­های اجتماعی سازمان بر کارکنان آتی را تحلیل می­کنند. در این مطالعات مسؤولیت اجتماعی سازمان اعتبار خوبی برای کسب و کار ایجاد می­کند و جذابیت آن را به عنوان کارفرمایان خوب افزایش می دهد (تورکر، 2009). مطابق با این طبقه­بندی­، مسؤولیت اجتماعی سازمان، اعتماد درک­شده را برای جوینده شغل، که فاقد هر گونه تعامل قبلی با سازمان است، افزایش می­دهد (ویس وس واران، 1998). با این­حال در تحقیق گرینینگ و توربان (2000) این ارتباط را بر مبنای نظریه هویت اجتماعی توضیح می­دهد و بیان می­کند که عملکرد اجتماعی سازمان نشانه­هایی برای متقاضیان آتی است.

در دسته دوم، محققان بر روی تاثیر فعالیت­های اجتماعی سازمان بر کارکنان جاری متمرکز می­شوند. ریوردان (1997) در مورد چگونگی تاثیر­گذاری عملکرد اجتماعی سازمان بر تصویر، گرایشات و قصد کارکنان بحث کرده است. ویس وس واران (1998) در مطالعه­اش، ارتباط بین مسؤولیت اجتماعی سازمان و رفتارهای مثمر ثمر کارکنان را تحلیل کرده است. مطالعات نشان می­دهد که تعهد سازمانی، بیشتر نشات گرفته از تجربه کاری است و نه مراحل استخدام و گزینش کارکنان. این مطالعات، همچنین اهمیت حمایت سازمانی درک­شده را نسبت به مسؤولیت اجتماعی در این فرایند نشان می­دهد (میر و همکاران، 2002). در طی دهه گذشته، سازمان­ها از طرف گروه­های مختلف ذینفعان شامل سهام­داران، کارکنان، سرمایه­گذاران، مصرف­کنندگان و مدیران تحت فشار فزاینده­ای جهت اتخاذ رفتار مسئولانه اجتماعی بوده­اند. این مطالعات شواهدی مبنی بر افزایش بازدهی سازمان­های دارای مسؤولیت اجتماعی و همچنین نیروی کار متعهدتر فراهم می­آورد، به دلیل اینکه "کارکنان از اینکه با سازمان­های کاری دارای مسؤولیت اجتماعی تعیین هویت می­کنند، احساس غرور می­کنند" (پیترسون، 2004). برامر و همکاران (2007) در تحقیقی دیگر به بررسی ارتباط بین تعهد سازمانی و ادراکات کارکنان از مسؤولیت اجتماعی سازمان در داخل مدلی پرداختند که برگرفته از نظریه هویت اجتماعی است. در این تحقیق ارتباط بین تعهد سازمانی و جنبه های مسؤولیت اجتماعی سازمان مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این مطالعه، مفاهیم قابل توجهی را برای اجرای استراتژی­های مسؤولیت اجتماعی در داخل سازمان­ها به همراه داشت. اینکه، ارتباط مثبت بین هر جنبه درک کارکنان از مسؤولیت اجتماعی، بر نتیجه حاصل از تعهد سازمانی که ممکن است ناشی از سرمایه گذاری­های سازمان در مسؤولیت اجتماعی سازمان باشد، تاکید دارد.

پیترسون (2004) در مطالعه ای با عنوان "رابطه بین ادراکات در مورد شهروندی سازمانی و تعهد سازمانی" به بررسی رابطه بین ادراکات از شهروندی سازمانی وتعهد سازمانی در بین متخصصین تجاری پرداخته­است. در این مطالعه مقیاس شهروندی سازمانی برای ارزیابی دیدگاه­های کارکنان درباره عملکرد اجتماعی سازمانشان، مورد استفاده واقع شده­است. نتایج این تحقیق نشان داد که رابطه فوق با افزایش اهمیت مسؤولیت­پذیری سازمان نزد کارکنان، شدیدتر می­شود. نتایج همچنین نشان داده که مقیاس اخلاق شهروندی سازمانی، در مقایسه با سایر مقیاس­های اقتصادی، قانونی و داوطلبانه در ارتباط با تعهد سازمانی، پیش­بینی­کننده بهتری است. این یافته آماری، وجود سازگاری با نظریه هویت اجتماعی را نشان می­دهد. زیرا که بر طبق نظریه هویت اجتماعی این احتمال وجود دارد که کارکنان به علت همکاری با سازمانی که دارای خصوصیات ارزشی است، حس مثبتی را به دست آورند و به­طور عکس، تصویر ضعیف از سازمان نسبت به رفتارهای شهروند سازمانی، ممکن است اثرات زیان بخشی بر خودپنداره کارکنان و متعاقباً تعهد سازمانی آنان به دنبال داشته باشد. برامر و همکاران (2007)، نیز در مطالعه خود به سهم مسؤولیت اجتماعی در تغییرات تعهد سازمانی پرداختند. نتیجه این بود که مسؤولیت اجتماعی سازمان در قبال ذینفعان درون و برون سازمان از ارتباط مثبتی برخوردار است. همچنین رگو و همکاران (2007) نیز نشان دادند که شهروندی سازمان به عنوان بخشی از سازه مسؤولیت اجتماعی 35٪ تغییرات تعهد عاطفی را در جهت مثبت، تبیین می­کند و بیشترین تاثیر، ناشی از درک مسؤولیت در قبال ذینفعان درون سازمان (کارکنان) و رعایت ملاحظات اخلاقی- قانونی بوده است.

برای بررسی بیشتر ارتباط بین عملکرد واقعی و تهیه گزارش، چندین مطالعه قبلی  نوعی تهیه گزارش CSR  را عنوان کرده اند که  ما آن را تهیه گزارش و یا گزارش دهی جامع می نامیم. بر اساس گفته روبرتسون و نیکلسون 1996، مدل ایده ال از  افشای CSR سه نوع سطح افشای سلسله مراتبی را برای  پر کردن خلا بین عمل و گزارش ترکیب می کند. این سطوح افشای گزارش شامل 1- فصاحت و بلاغت عمومی که شناخت ارزش CSR را پوشش می دهد ، 2- تلاش خاص که متشکل از فعالیت های CSR و 3- اجرا و پایش برنامه های CSR. شرکت های با اهداف عمومی و آن هایی که از پیشرفت کار خود گزارش ارایه می کردند  به این سطح رسیده اند. بر اساس کفته روبرتسون و نیکلسون 1996،  این سطح با  رویکرد هدف گذاری شرکتی کلی هم خوانی دارد. هم چنین، وان استادن و هوکس 2007  خاطر نشان کردند که  گزارش های محیطی با کیفیت بالا باید   ارتباط مناسبی با گزارشات جامع از اثرات زیست محیطی سازمان و عملکرد آن  با فراهم کردن اطلاعاتی در خصوص راهبرد ها، پیشرفت ها و اهمیت آن ها  برقرار کنند. این نگرش مورد تایید ادامز و همکاران 1995 است که چنین استدلال کردند که ظاهرا هیچ گونه تلاش واقعی برای  ارایه اطلاعات عمومی به شکل مفید، غیر اریب، و سودمند در خصوص  موضوعات اجتماعی و زیست محیطی وجود ندارد زیر ا   گزارش های سالانه  فاقد اطلاعات کمی و کیفی مناسب هستند. اگرچه افشای اظهارات سیاسی بهتر از عدم افشای ان است، با این حال ادامز و همکاران 1995 چنین کزارش کرده اند که بدون هر گونه توصیف از فعالیت های به عهده گرفته شده و پیشرفت کار و نتایج حاصل شده، چنین اظهارات و گزارش های سیاستی و رویکردی اهمیت چندانی نخواهند داشت. در مطالعه ای دیگر، ادمز و هارت 2000  یک سری پیشنهاد ها برای بهبود  تهیه کزارش  مساوی از انگلیس ارایه کرد. در میان این پیشنهادیه ها، ما پی بردیم که  کمپانی ها نباید  به سادگی فرصت های خود را افشا کنند و نیز  روش های رسیدن به اهد اف را در اختیار عموم قرار دهند.  به علاوه کمپانی ها ترغیب به ایجاد سیسیتم اطلاعاتی برای پایش سیاست های فرصت مساوی و تهیه گزارش از  معیار های اندازه گیری عملکرد  می شوند. ادامز 2004 چنین استدلال کرده است که یکی از شرایط  کاهش مسئولیت پذیری این است که شرکت ها گزارش شفافی از  ارزش ها، اهداف کوتاه و بلند مدت  ارایه دهند. به طور کلی، مطالعات قبلی نشان می دهند که  تهیه گزارش CSR  نه تنها باید   اطلاعات مفیدی از اهداف در اختیار بگذارد بلکه باید  بتواند در رسیدن به اهداف و برایند های مطلوب کمک کند. چنین گزارشاتی می تواند  به کاهش مسئولیت پذیری های اجتماعی و زیست محیطی کمک کند زیرا سهام داران و افراد ذی نفع  را قادر می کند تا  درک جامعی از عملکرد زیست محیطی و اجتماعی شرکت داشته باشند.

این مستلزم ترکیب انواع افشا یا گزارشات خاص است که به تایید مطالعات پژوهشی که به ارزیابی این که کدام نوع اطلاعات را گروه های ذی نفع برای رسیدن به اهداف خود نیاز دارند پرداخته اند.مطالعه ی تیلت 1994 و 2004 بر روی گروه های فشار نشان داد که هم اطلاعات غیر مستقیم و هم اطلاعات کمی   CSR بایستی فراهم شوند. Dwyer,  Unerman,  and  Bradley  (2005 با استفاده از مصاحبه با نمایندگان سازمان های مردم نهاد نتیجه گرفتند  که اگر چه تمایل برای افشای سیاست ها و تعهدات زیست محیطی وجود داشت با این حال بسیاری از مصاحبه شوندگان به کارایی سیاست ها خوشبین نبودند و شواهد در خصوص این که چگونه برخی از روش ها می تواند مورد کارایی خوب واقع شود برای ان ها ملموس نبود.تحقیقات اخیر de  Villiers  و van  Staden 2010 نشان می دهد که بیش از 60 5 افراد معتقدند که کمپانی ها بایستی اطلاعات خود را در خصوص ریسک ها و اثرات زیست محیطی،سیاست گذاری های زیست محیطی،اهداف زیست محیطی قابل اندازه گیری و عملکرد واقعی ( کمی) در برابر اهداف زیست محیطی و هزینه های زیست محیطی را گزارش کنند. یافته های ان ها نشان می دهد که تک تک افراد ذی نفع و سهام داران هم نیازمند استفاده و هم قادر به ترکبی اطلاعات در خصوص اهداف،نیات ،عملیات و عملکرد ها می باشند.

پانویس2: بسیاری از افراد شرکت کننده در مطالعه از قشر های مختلف کاربران نظیر دلالان ،سهام داران و تحلیل گران پژوهشی ،متخصصان حسابداری،نمایندگان شرکت های مالی و تعدادی از سازمان ها نظیر اتحادیه های تجاری ،گروه های لابی زیست محیطی ،اتحادیه های صنعتی و نیز اتحادیه ی مصرف کنندگان بودند.

از ان جا که تهیه ی گزارش CSR  یک مکانیسم مهمی است که از طریق ان شرکت ها می توانند عملکرد ها و سیاست های زیست محیطی اجتماعی خود را به طیف وسیعی از افراد ذی نفع و سهام دار منعکس کنند،بسیاری از مطالعات پژوهشی تجربی به تحلیل محتوی گزارشات شرکت ها برای افشا سازی با توجه به یک یا چند مقوله مورد زیست محیطی و اجتماعی پرداخته اند(Unerman,  2000 ). بر اساس گفته ی ماتیوس 1997 این مطالعات تحلیل محتوا به عنوان اطلاعاتی در خصوص وضعیت فعلی افشای سازمانی ارزشمند هستند و بنابراین برای این که بسیاری از بازیگران عرصه ی اقتصاد به مسئولیت پذیری کامل برسند راه طولانی در پیش است.تا کنون بسیاری از مطالعات تحلیل محتوا بر شناسایی ایتم های CSR (Al-Tuwaijri  et  al.,  2004;  Branco  &  Rodrigues,  2008;  Jose  &  Lee,  2007 ) و یا اندازه گیری دامنه ی (تعداد لغات جملات یا صفحات) از اطلاعات CSR مورد استفاده برای حل مسائل مربوط به ایتم های مختلف مربوط به CSR تاکید کردند (Campbell, 2000,  2004;  Gray  et  al.,  2001;  Unerman,  2000) بر طبق گفته ی بک و همکاران 2010 از این مطالعات می توان برای ارزیابی جامعیت گزارش یعنی تعداد ایتم های افشا شده استفاده کرد.

با این حال برای این که تحلیل محتوا بتواند ابزاری ارزشنمد برای ارزیابی سطح مسئولیت پذیری باشد بایستی از انواع اطلاعات مختلف استفاده کند. در این رابطه تامز 2002 چنین بیان می دارد که بررسی تنها حجم افشای اطلاعات CSR می تواند گمراه کننده باشد در صورتی که کیفیت اطلاعات و گزارشات افشا شده مهم باشد. بر اساس گفته ی کاتری و ماتیوس 1985 برخی از مطالعات (Gray  et  al.,  1995;  Guthrie  et  al.,  2008;  Hackston  &  Milne,  1996 )نشان می دهند که می توان هم از نظر این که برخی از گزارشات در خصوص ایتم به صورت کیفی بوده و همچنین با توجه به گزارشات مالی کمی و غیر کمی می توان به عمق کیفیت دست یافت.تحلیل محتوای de  Villiers  and  van  Staden 2006 نیز دو نوع افشای اطلاعاتی را تفکیک می کند افشای عمومی و افشای خصوصی( که به ترتیب اشاره به افشای غیر کمی و کمی دارد).بر اساس مطالعات ویس من 1982 چندین مطالعه (Al-Tuwaijri  et  al.,  2004;  Cormier  et  al.,  2005 ) وزن تک تک ایتم ها را بر اساس نوع اطلاعات افشا شده در خصوص ایتم ها تعیین کرده است:اگر یک ایتم توسط افشای کمی پوشیده شود می گویند که بیشترین وزن را دارد (3+) و اگر توسط افشای کمی اما ویژه پوشش داده شود دارای بیشترین وزن بعد از وزن اول یعنی (2+) و افشای کیفی عمومی کترین وزن را دارد. این مطالعات هیچ گونه زمینه ای از افشای CSR مطرح نکرده اندزیرا ایتم پوشش داده شده توسط همه ی 3 نوع روش افشا و گزارش وزن 3مورد را تعیین کرد که هر کدام از ان ها با یک شاخص عملکرد نشان داده شده اند.به طور کلی این مطالعات حاکی از کاهش اختصاصی بودن اطلاعات افشا شده بوده و نشان می دهد که تهیه ی گزارش CSR تا حدودی مبهم است. با این وجود بر اساس این مطالعات قضاوت در مورد این که ایا شرکت ها اهداف نیات خود و یا اقدامات واقعی خود را گزارش میکنند یا نه غیر ممکن می باشد.

هدف مطالعه ی  Vuontisjärvi 2006  تا حدودی متفاوت بود زیرا هدف ایشان توصیف مفصل محتوای گزارشات منابع انسانی توسط شرکت فینیش با استفاده از مجموعه ای از شاخص ها برای تک تک موضوعات بود. از نظر مشارکت و اشتغال کارکنان مجموعه ای از شاخص ها شامل اینترنت،راهنمای پرسنل،خبر رسانی به پرسنل ،اطلاع رسانی به پرسنل در خصوص راهبرد شرکت و ناظر به عنوان کانال ارتباطی بود. بعد از این که تحلیل محتوا انجام شد پی برده شد که می توان این شاخص ها را به 3 مقوله تقسیم بندی کرد:1) شاخص های اصلی که منعکس کننده ی هدف ارزش است.2) شاخص های فرایندکه توصیف کننده ی فعالیت ها و عملیات اتخاذ شده برای استفاده و 3) شاخص های عملکردی که منعکس کننده ی برایند فعالیت ها می باشند.با این حال این مطالعه هیچ گونه پایه و اصئل شفاف در خصوص قضاوت در خصوص جامعیت و کامل بودن گزارش ارائه نمی کند زیرا:1) سطح جزئیات شاخص ها متغیر است یعنی شاخص های فرایند تا حدودی ناشناخته هستند در حالی که شاخص های اصلی شناخته شده می باشند و 2)نتایج در سطح نمونه توصیف شده و نمی تواند قابل تعمیم به سطح شرکت باشد زیرا تنها هدف مطالعه ی Vuontisjärvi ثبت تحلیل اطلاعات کمپانی فینیش در سطح عمومی بود.

در نتیجه ما می توانیم چنین بیان کنیم که مطالعات قبلی (Adams  &  Harte,  2000;  Adams,  2004;  Adams  et  al.,  1995;  Robertson  & Nicholson,  1996;  van  Staden  &  Hooks,  2007) حاکی از ان هستند که برای کاهش مسئولیت پذیری شرکت ها بایستی اطلاعات و گزارشات جامعی را در خصوص:1) اداف و نیات2)عملیات 3) عملکرد خود در رابطه با مسائل مختلف CSR  گزارش کنند. مطالعات بر روی سهام داران و افراد مختلف (de  Villiers  &  van  Staden,  2010;  O’Dwyer,  Unerman,  &  Bradley,  2005; Tilt,  1994,  2004) موید این مطلب است که افراد بایستی طیف وسیعی از این انواع اطلاعاات را ترکیب کنند . اگر چه برخی مطالعات تحلیل محتوا کیفی یا کمی بودن اطلاعات و یا گزارش ها را در نظر می گیرند با این حال تا کنون هیچ مطالعه ی سیستماتیکی برای بررسی ترکیب انواع این اطلاعات انجام نشده است.هدف این مقالع رفع این محدودیت با ارائه ی غالب کاری تحلیل محتوا است که سطح جامعیت گزارش را با ثبت اطلاعات زیر اندازه گیری می کند:1)چشم انداز و اهداف 2) رویکرد مدیریت 3) شاخص های عملکردی. این انواع اطلاعات ککه بر اساس کار های روبرتسون و نیکولسون 1996 و نیز واناجوسکی 2006 هستند اشاره به افشای 1)اهداف و ارزش های بیان شده. 2) عملیات  3)معیار های اندازه گیری عملکرد کمی دارند.



[1] Comprehensive  reporting

ایمیل را وارد کنید
تعداد کاراکتر باقیمانده: 500
نظر خود را وارد کنید

لوگو-پیام پترو

سایت اطلاع رسانی روابط عمومی

شرکت ملی صنایع پتروشیمی