مزیت اصلی صنعت پتروشیمی ایران، تولید در مقیاس جهانی با اتکا به دریافت خوراک فراوان با قیمت رقابتی است. این مزیت در حالی برای صنعت پتروشیمی کشور وجود دارد که با چالش‌هایی همراه است. افزایش قابل توجه و غیررقابتی قیمت خوراک دریافتی از واحدهای بالادستی و تاثیر آن بر سودآوری این صنعت در ایران، بهره‌برداری از منابع جدید خوراک در جهان و سرمایه‌گذاری گسترده در صنعت پتروشیمی، کاهش جهانی بهای انرژی و به‌دنبال آن افت شدید قیمت محصولات پتروشیمی، خصوصی سازی ناکارآمد در اجرای اصل 44 قانون اساسی در واگذاری مجتمع‌ها به‌صورت غیریکپارچه و کاهش ارزش افزوده و عدم توسعه یا راه‌اندازی واحدهای جدید در واحدها و هلدینگ‌های واگذار شده از جمله چالش‌های این صنعت در کشور است.
این چالش‌ها در حالی پیش روی صنعت پتروشیمی کشور قرار دارد که صنعت پتروشیمی جهانی از زمان شوک اول نفتی در دهه 1970 میلادی و در پی آن استفاده بیشتر از گاز و چشم‌انداز جایگزینی به‌جای نفت، با توسعه روز‌افزون همراه بوده است تداوم سرمایه‌گذاری گسترده در صنعت پتروشیمی و اخیرا صنایع پایین‌دستی در کشورهای حاشیه خلیج فارس مانند قطر رقابت منطقه‌ای را شدید‌تر کرده است. همچنین در سال‌های اخیر تحولاتی مانند دسترسی به خوراک رقابتی با توجه به پیدایش نفت و گاز شیل در آمریکای شمالی، مشکلاتی پیش روی کشورهای خاورمیانه ایجاد کرده که توسعه صنعت پتروشیمی را نه تنها در ایران بلکه در منطقه تحت تاثیر قرار داده است.
همچنین استفاده بیشتر چین از خوراک زغال سنگ و در آینده شیل گاز، کاهش نسبت قیمت نفتا به گاز اتان، تغییر شرایط سرمایه‌گذاری‌های کلان حتی احداث واحدهای کراکر اتیلن به ظرفیت 7.5 میلیون تن در سال (در کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس)، کمبود نیروی کار، رشد هزینه‌های سرمایه‌گذاری و کوچک بودن بازارهای محلی از جمله چالش‌هایی هستند که توسعه صنعت پتروشیمی در خاورمیانه را تهدید می‌کنند.
به این ترتیب طبیعتا موارد موثر بر میزان فروش در کشورها و مناطق مختلف تغییر خواهد کرد که نیازمند بررسی موردی و تعیین عرضه و تقاضای محصول خواهد بود. در این میان بخش فروش به خصوص برای ایران در زنجیره ارزش اهمیت چند برابری پیدا می‌کند. در واقع کاهش قیمت انرژی، بهره‌گیری از منابع جدید خوراک و برنامه‌ریزی در مناطق مختلف جهان برای افزایش چشمگیر ظرفیت تولید محصولات پتروشیمی، مزایای سنتی صنعت پتروشیمی ایران (ظرفیت+خوراک) را با چالش جدی مواجه کرده است. بر این اساس در شرایطی که حاشیه سود صنعت پتروشیمی کاهش قابل توجهی پیدا کرده است، بخش فروش در این صنعت از طریق بازارسازی و ایجاد ارزش افزوده بیشتر، از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.
رضا خلج - مدیر مسئول نشریه الکترونیکی پیام پتروشیمی