بی شک آزاد سازی قیمت محصولات پتروشیمی و عرضه آن در بورس نفت، گام مهمی در راستای تحقق اهداف پیش روی اقتصاد کشور است چون به واسطه این مهم، بخش اعظمی از رانت میلیاردی موجود در بازار این محصولات حذف شده است و در کنار آن نیز بورس کالای ایران با حضور محصولات پتروشیمی در حلقه مبادلاتی خود، رنگ و بوی دیگری از رونق به خود گرفته است. بورسی که با عملکرد درست و صحیح و خود، به محل مناسبی برای کشف قیمت محصولات پتروشیمی و توسعه کیفی بازار این محصولات تبدیل شده است. به واسطه حجم روزافزون مبادلات بورسی محصولات پتروشیمی، گفت و گویی با داود شاددل مدیرعامل شرکت بازرگانی پتروشیمی انجام شد.
عرضه محصولات پتروشیمی در بورس کالا از چه زمانی آغاز شد؟ در حال حاضر محصولات پتروشیمی که در بورس کالا مبادله می شوند از نظر حجم و ارزش در چه وضعیتی قرار دارند؟
هیئت وزیران در 13 بهمن سال گذشته تصویب کرد که به عنوان اولین گام عملی تشکیل بورس نفت، محصولات پتروشیمی در بورس کالا عرضه شود. دو هفته پس از ابلاغ این دستور و همزمان با افتتاح بورس نفت در تاریخ 28/11/86 اولین محصول پلیمری پتروشیمی امیرکبیر به میزان دو هزار تن به فروش رفت.
براساس اطلاعات موجود، تاکنون حدود 17 قلم از محصولات پلیمری به طور مستمر و هر هفته در بورس کالا عرضه می شوند. بر طبق آخرین آمار 145 هزار تن محصول پتروشیمی در 117 نوبت معاملاتی عرضه شده که از این میزان 14730 هزار تن به ارزش 2226 میلیارد ریال به فروش رفته است.
فرآیند عرضه این محصولات در بورس چگونه بوده است؟
طبق قانون در آغاز عرصه محصولات در بورس کالا، بایداطلاعات لازم در خصوص معرفی گروه های پتروشیمی، گریدها، کاربردها و ظرفیت تولید محصولات پتروشیمی و همچنین قیمت های جهانی و داخلی و فهرست مشتریان عمده پتروشیمی در اختیار کارگزاران فعال در تالار قرار می گرفت که این مرحله عملیاتی شد. بدین ترتیب در مراحل بعدی کالاهای مورد نظر در شورای پذیرش بورس مطرح و تایید شد. پس از آن نیز شورای بورس با فرآیند تولید محصول ، گواهی نامه ها و وضعیت محصولات پتروشیمی در مقایسه با رقبای جهانی، ظرفیت مجاز برای ورود این محصولات به بورس را تعیین کرد.
با توجه به اینکه بورس کالای ایران تا اواخر سال گذشته، تلفیقی از بورس فلزات و کشاورزی بود، برای عرضه محصولات پتروشیمی با چه مشکلاتی روبرو شد؟
هر چند که روش مبادلاتی آن فلزی و کشاورزی بود اما مشکل خاصی وجود نداشت و ما توانستیم به کمک روش های موجود، روش جدیدی را برای محصولات پتروشیمی طراحی کنیم.
در حال حاضر چه برنامه هایی را برای ارتقای فعالیت محصولات پتروشیمی در بورس مدنظر دارید؟
شرکت بازرگانی پتروشیمی برنامه ای زمانبندی شده را برای عرضه محصولات پتروشیمی به تصویب رسانده که بر طبق آن تا پایان آبان ماه، بایدکار پذیرش تمام محصولات پلیمری در بورس به پایان رسیده و از ابتدای آذرماه در بورس کالا عرضه می شوند.
فرآیند پذیرش محصولات پتروشیمی در بورس فرآیندی است که باید با هماهنگی بورس ، شرکت بازرگانی پتروشیمی، خریداران و کارگزاران اجرایی شود.
یکی از دستاوردهای عرضه محصولات پتروشیمی در بورس، حذف رانت حاصل از تفاوت قیمت های واقعی و رسمی در بازار است. عملکرد شرکت بازرگانی پتروشیمی در این زمینه را چطور ارزیابی می کنید؟
داستان رانت محصولات پتروشیمی به زمان سهمیه بندی برمی گردد. بر طبق قانون، شرکت بازرگانی پتروشیمی موظف بود که محصولات و کالاهای خود را با نرخ غیرواقعی به افرادی که دارای پروانه بهره برداری از وزارت صنایع بودند عرضه کند. لذا وجود همین قیمت های مصنوعی سبب شد تا عده ای فرصت طلب از این اختلاف قیمت ها سوء استفاده کنند. اما در نهایت آزاد سازی قیمت محصولات پتروشیمی از این رانت جلوگیری کرد. عرضه محصولات در تالار بورس کالا نیز به شفاف سازی قیمت محصولات پتروشیمی کمک کرد. آزادسازی و شفاف سازی قیمت محصولات پتروشیمی که براساس مصوبه مجلس در سال 86 صورت گرفت، به حذف سوداگران از این بازار منجر شد. همزمان با آزادسازی قیمت محصولات پتروشیمی، با افزایش میزان سهمیه ها، تقاضاهای کاذب از بازار خارج شدند. از طرف دیگر با واردات مقداری کالا مانند PVC و پلی استایرن از کشورهای دیگر، بازار را مدیریت کردیم تا دچار عدم تعادل نشود.
با توجه به فعالیت های صورت گرفته، تا کنون چقدر فاصله قیمت رسمی و بازار واقعی را کاهش داده اید؟
قبل از آزادسازی قیمت محصولات پتروشیمی، این اختلاف در حدود 800 تومان بود اما در حال حاضر به 60 تومان رسیده که حدود 40 تومان آن نیز مربوط به هزینه حمل و نقل است. اکنون قیمت تمامی محصولات پتروشیمی آزاد است و هرکس به هر میزان که بخواهد می تواند دریافت کند و این محصولات از طریق بورس کالا به غیر تولید کننده ها نیز فروخته می شود. از طریق بورس توانستیم یک بازار عمده فروشی ایجاد کنیم و شرکت ملی صنایع پتروشیمی را از خرده فروشی نجات دهیم.
مبنای قیمت گذاری محصولات پتروشیمی براساس چیست؟
درابتدای قیمت گذاری مبنای قیمت گذاری میانگین قیمت FOB خلیج فارس برای 4 هفته قبل از قیمت گذاری بوده است که برای مدت 2 ماه ثابت نگه داشته می شد؛ اما به دلیل نوسانات قیمت و اعتراض مشتریان مبنی بر این که قیمت های موجود با قیمت روز فاصله داشت، مجدداً در هیئت مدیره تصویب کردیم که قیمت ها به صورت ماهانه و نه تنها براساس قیمت FOB خلیج فارس ماه قبل بلکه متاثر از قیمت FOB هفته جاری و قیمت بازار آزاد در یک کمیته مرکب تعیین شود و برای مدت یک ماه ثابت بماند.
مزایای این نوع قیمت گذاری چیست؟
از جمله مزیت های این شیوه این است که اگر به هر دلیلی جهش قیمت در بازار حاصل شود، این قیمت تغییر می کند و از طرفی نیز سبب می شود تا بازار به رقبا واگذار نشود.
چرا مبنای قیمت گذاری FOB خلیج فارس انتخاب کردید نه قیمت جهانی؟
با توجه به برآوردهای صورت گرفته، قیمت FOB خلیج فارس یک قیمت رقابتی به حساب می آید به گونه ای که 10 درصد اختلاف را به نفع صنایع داخلی پدید می آورد.
به رقبای موجود در بازار اشاره کردید. این رقبا چه کشورهایی را در بر می گیرد و عامل اصلی قدرت رقبای شما در چیست؟
کشورهایی همچون عربستان، قطر، کویت، تایوان و چین... از جمله رقبای ما هستند که یکی از ویژگی های بارز آنها، اعطای تسهیلات اعتباری (فروش بلند مدت)، ضمانت نامه بانکی معتبر و ... است که با این کار تا حدودی به رفع نقصان سرمایه در گردش صنایع پایین دستی کمک می کند.در همین راستا برخی بانک های داخلی برای خرید مواد مورد نیاز صنایع پایین دستی، به شرکت های خارجی LC های یک ساله با نرخ بهره پایین می دهند در صورتی که این مساله به شرکت های ایرانی تعلق نمی گیرد.
با توجه به این شرایط، آیا برنامه خاصی برای توسعه فروش بورسی محصولات پتروشیمی در بزار های منطقه ای و فرامنطقه ای دارید؟
با توجه به اینکه بورس سرلوحه برنامه ها و راهکاری به منظور رسیدن محصولات به قیمت واقعی در بازار داخلی است لذا به شدت علاقه داریم که از تمام ظرفیت های آن استفاده کنیم. اخیراً هم برنامه ای در جهت عرضه محصولات در حلقه صادراتی داریم. بخشی از سهم شرکت پتروشیمی از محصولات شرکت پتروشیمی ایران و فیلیپین وارد حلقه صادراتی می شود.این محصولات به صورت ارزی فروخته می شود.
همچنان برخی محصولات پتروشیمی به صورت سهمیه ای عرضه می شود. برای آزاد سازی بازار این محصولات چه برنامه ای دارید؟
امروزه فقط محصول کاستیک داخلی به صورت سهمیه بندی عرضه می شود اما قیمت آن شرایط رانت سابق را ندارد.
در بحث آزادسازی قیمت و حذف سهمیه بندی، این سیاست وجود دارد که با مانیتور کردن لحظه ای بازار و اتخاذ تصمیمات آنی و نیز واردات محصولاتی مانند PVC ، پلی استایرن و ... کمبودها را برطرف کنیم و به سمت حذف کامل سهمیه بندی حرکت کنیم.
آیا برنامه ای هم برای گسترش بازار فروش دارید؟
قطعاً توسعه فروش های اعتباری و رضایت مندی مشتری با توجه به آزاد شدن قیمت ها از برنامه های اصلی ماست و در همین راستا سعی کردیم تا با ارائه خدمات فنی و مهندسی، راندمان کار و رضایت مشتری را افزایش دهیم.
درصدد هستیم تا با افزایش فروش در بازار داخل، موانع صنایع پایین دستی در خرید خوراک و تبدیل آن به محصولات پایین دستی را کاهش دهیم .به منظور کاهش قیمت تمام شده، تلاش کردیم تا با اجرای طرح تجارت الکترونیک به صورت 100 درصد هیچ مشتری به طور مستقیم از ما کالا نخرد و با گرفتن کد اینترنتی و رمز ورود وارد وبگاه شود و محصولات مورد نیاز خود را انتخاب و نسبت به خرید آن اقدام کند.
از تجارت الکترونیک یاد کردید، چیزی که در حال حاضر آن طور که باید فرهنگ آن در جامعه ما جایگاه مطلوبی ندارد. پس چطور توانستید این طرح را اجرایی کنید؟
مدت هاست که تمام فعالیت فروش شرکت بازرگانی پتروشیمی ایران در بورس وخارج تالار به صورت مکانیزه انجام می شود. برای ترویج این شیوه فروش، به مشتریان خود آموزش می دهیم.تاکنون برای آنها 2 سمینار برگزار کردیم. از طریق وبگاه شرکت نیز به طور مستمر اطلاع رسانی می کنیم چون معتقدیم پیشگام شدن شرکت بازرگانی پتروشیمی در اشاعه فرهنگ تجارت الکترونیک، راه را برای سایر شرکت ها تسهیل خواهد کرد.