سرآمدی، یکی از چالشهای اساسی مدیریت سازمانها است. در دنیای کنونی سازمانی موفق است که توسعه ای همه جانبه و پایدار و همراه با رعایت حقوق کلیه مشتریان و گروههای ذینفع اعم از خریداران محصولات، ارائه کنندگان خدمات، همسایگان و. ..داشته باشد. از این رو شرکت ملی صنایع پتروشیمی به منظور دستیابی به توسعه پایدار و افزایش بهره وری و ایجاد بستر لازم جهت اجرای کلیه فعالیتها در محیطی ایمن، بدون ایجاد حادثه، ضایعات انسانی و زیست محیطی، اقدام به تدوین اصول و استقرار نظام مدیریت بهداشت، ایمنی و محیط زیست (HSE-MS) نموده است تا ضمن حفاظت از نیروی انسانی به عنوان محور اصلی توسعه پایدار و تاسیسات و تجهیزات به عنوان مهم ترین سرمایه سازمان، محیط زیست پیرامون خود را به عنوان امانتی گرانبها، حفظ و بهبود بخشد.و است.
منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی نیز با توجه به نزدیکی مجتمع های پتروشیمی به خورهای منطقه ماهشهراین سازمان به مسائل زیست محیطی اهمیت ویژه ای می دهد و نظارت بر روی این امور بطور دقیق انجام می شود به طوریکه هم اکنون آزمایشگاه محیط زیست سازمان منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی به عنوان یکی از مجهزترین آزمایشگاه های محیط زیست در زمینه آنالیز آب و پساب، خاک، هوا و صوت در منطقه فعالیت می کند.
از این رو و در همین رابطه گفتگویی را با "منصور رستمی فر"، سرپرست HSE سازمان منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی، داشته ایم. آنچه که در پی می آید حاصل این گفتگو است
در ابتدا مختصری در رابطه با منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی و جایگاه محیط زیست بفرمایید؟
منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی متشکل از 15 مجتمع پتروشیمی فعال و 5 شرکت بزرگ مرتبط با آن در وسعتی به گستره 2 هزار و 650 هکتار استقرار دارد و شامل مجتمع های بزرگی نظیر پتروشیمی بندر امام، رازی و فارابی که قبل از انقلاب به بهره برداری رسیده اند و سایر مجتمع های پتروشیمی که بعد از انقلاب شکوهمند اسلامی طراحی و راه اندازی و هم اکنون در مدار تولید قرار دارند.
هدف کلان محیط زیست سازمان، حفاظت از محیط زیست به منظور رعایت الزامات قانونی است و در این راستا با پایش های مداوم آلاینده ها و کنترل پسابهای صنعتی ورودی به آبهای منطقه و حفظ اکو سیستم دریا و خوریات منطقه با استقرار آزمایشگاه محیط زیست بعنوان یکی از مجهزترین آزمایشگاه های محیط زیست در سطح صنعت نفت و بهره گیری از کارشناسان خبره در زمینه آنالیز آب، خاک، هوا و صوت فعالیت می کند.
وظیفه امور HSE چیست؟
نظام مدیریت HSE بصورت یکپارچه با اتکا به نیروی انسانی مجرب و بهره گیری از امکانات و تجهیزات متناسب با شرایط روز دنیا تلاش دارد تا محیطی عاری از خطرات فیزیکی، شیمیایی، آلودگی های زیست محیطی ایجاد نماید.
لذا در بخش ایمنی در اولویت قرار دادن اصل پیشگیری بر اصلاح در کلیه امور جزء خط مشی اصلی سازمان منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی و HSE محسوب می گردد. با وجود این آمادگی لازم برای مقابله با خطرات بالقوه ای که بطور طبیعی در اثر فعالیت تعداد زیادی واحد صنعتی ممکن است حادث گردد بطور جدی مدنظر قرار گرفته و در این رابطه امکانات سخت افزاری مناسبی به ویژه در بخش آتش نشانی تدارک دیده شده که از جمله تأمین 30 دستگاه خودرو اطفاء حریق چند منظوره، فوماتیک، پیشرو و سایر ملزومات و در زمینه نیروی انسانی بیش از 150 نفر آتش نشان و افسر ( فرمانده ) آتش نشانی جوان، آموزش دیده و از هر جهت ورزیده در اختیار داریم که افسران علاوه بر طی دوره های آموزشی مختلف درون کشور به مدت 5 هفته از یک موسسه آموزشی معتبر خارجی دوره فرماندهی حریق را هم طی کرده اند.
به هر حال مجموعه خوب و قابل قبولی را در زمینه ایمنی و آتش نشانی در اختیار داریم که همانطوری که عرض کردم بر پیشگیری و ایجاد فضای ایمنی برای کلیه کارکنان و همچنین صیانت از تأسیسات و سرمایه های ملی موجود است.
در بخش بهداشت، حفظ سلامتی کارکنان با بکارگیری تمهیداتی نظیر بازدید بهداشتی از کلیه واحدهای تابعه و شرکت های مستقر در منطقه در منطقه اندازه گیری عوامل زیان آور محیط کار، عملیات مبارزه با حشرات و جوندگان موذی، معاینات دوره ای کارکنان با همکاری بهداری و بهداشت صنعت نفت، کنترل آب شرب و فعالیت های فرهنگی / آموزشی جهت نیل به اهداف تعریف شده و اما در زمینه محیط زیست همانطور که در ابتدا عرض کردم، پایش مداوم، آلاینده محیط زیست بصورت شبانه روز و حصول اطمینان از رعایت جنبه های زیست محیطی در منطقه از وظایف امور HSE منطقه ویژه اقتصادی نباشد.
در رابطه با تربیت نیروی انسانی چه اقداماتی داشته اید؟
به یقین رهبری و اداره امور سازمانهای امروزی که در فضائی دانش محور و کیفیت گرا تنفس می کنند مستلزم شناخت محیط پیرامونی است که این امر با توانمندسازی نیروی انسانی بعنوان سرمایه اصلی هر سازمانی در گرو تداوم این امر است به این اساس استمرار آموزشهای حین خدمت در سه بازده زمانی 10 ساله باید مدنظر قرار گیرد به این شکل که 10 سال اول هر فرد باید با تمام توان و بر مبنای برنامه سازمانی مدون در جهت توانمند سازی خود بکوشد تا در 10 سال دوم خدمت بتواند بعنوان متخصص در اموری که اشتغال دارد منشاء خدمات بزرگی باشد و بالاخره در دهه سوم با انتقال تجربیات به نیروهای جوان و تازه وارد بتواند الگویی برای مسیر ارتقاء و رشد فردی و سازمانی باشد با این تفکر برنامه ریزی آموزشی این سازمان دو دو بعد دوره های عملیاتی و دوره های تخصصی در حال اجرا است تا در آینده جوانان پر تلاشی امروز مسئولیت های خطیر فردا را به عهده گیرند.
آب شرب مردم منطقه هم مشکلات زیادی در این رابطه تاکنون چه اقداماتی انجام داده اید؟
کنترل کیفیت آب شرب منطقه توسط همکاران ما در بخش بهداشت از طریق آزمایشگاه و انجام آزمایشات میکروبی و شیمیایی صورت می گیرد، تعداد آزمایشاتی که توسط کارشناسان بهداشت در سال 88 انجام گرفته جمعاً 746 نمونه میکروبی، 3 هزار و 799 کلر سنجی، 4 هزار و 176 سنجش و PHسه نمونه شیمیایی بوده است.
آیا رسیدگی به عرصه های محیط زیست اطراف منطقه هم به عهده شما است؟
قطعاً، از جمله مهم ترین برنامه های محیط زیستی امور HSE تدوین برنامه های نظارتی و دستورالعمل های جامع جهت تحقق نظام مدیریت HSE و مدیریت پیشگیری از انتشار آلاینده ها در سطح منطقه است که زیست با هدف تعیین مشخصات کیفی و کمی آب عملیات نمونه برداری و پایش یازده نقطه از خورموسی به مهندسی پسماندهای ویژه و خطرناک ناشی از فعالیت مجتمع های پتروشیمی LAND FILLجزء برنامه های HSE محسوب می شود.
بطورکلی اقدامات انجام شده در حوزه محیط زیست عبارتند از، آزمایشات روزانه ویژه آب و فاضلاب به تعادا 3 هزار و 217 مورد (در سال 88)، آزمایشات تراز فشار صوت به تعداد هزار و 152 مورد ( در سال 88 )، آزمایشات خاک به تعداد 134 مورد ( در سال 88 ) و سنجهوای منطقه که بصورت لحظه ای و از طریق دو ایستگاه ثابت و سیار انجام می گیرد را از دیگر اقدامات این امور می توان قلمداد کرد.
تاکنون موفق به دریافت گواهینامه زیست محیطی هم شده اید؟
بله، شرکتهای متعددی در این منطقه طی سالهای اخیر موفق به دریافت گواهینامه سبز، واحد نمونه خدماتی سبز و صنعت برگزیده شده اند که از جمله در سال 84 مجتمع های پتروشیمی بوعلی سینا و فجر بعنوان صنعت سبز و مجتمع پتروشیمی شهید تندگویان در ساتل 85 بعنوان صنعت سبز شناخته شده اند همچنین در سال 86 مجدداً مجتمع فجر بعنوان صنعت برگزیده سبز و مجتمع نوید زرشیمی بعنوان صنعت سبز در سال 87 مجتمع پتروشیمی امیرکبیر بعنوان صنعت سبز و پارک ارم یکی از بهترین پارکهای درون شهری منطقه است که با تلاش سازمان منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی ساخته شده است بعنوان صنعت سبز انتخاب شدند. برای سال جاری نیز تعدادی از مجتمع های پتروشیمی منطقه کاندید صنعت سبز هستند که معمولاً نتایج بررسی ها توسط سازمان حفاظت کشور در تیرماه و همزمان با افتتاح نمایشگاه محیط زیستی اعلام می شود.
به هر حال مجموع مجتمع هایی که در این منطقه موفق به دریافت لوح صنعت سبز شده اند از کل صنایع استان بیشتر است که این مؤید تلاش بی وقفه ای است که در این منطقه صورت می گیرد.
در رابطه با استقرار مدیریت زیست محیطی چه اقداماتی انجام داده اید؟
سازمان اقداماتی ضروری جهت دریافت سیستم مدیرت یکپارچه IMS انجام داده و در مرحله اول موفق به اخذ گواهی نامه EFQMزیست محیطی (20011-14001) شده است.پیگیری جهت کسب مدیریت یکپارچه و همزمان فعالیت ها در راستای اخذ گواهینامه و مدیریت انرژی ادامه دارد با اراده و تعهدی که در مدیریت و کارشناسان مربوطه سراغ دارم تا پایان سال جاری عقب ماندگی ها در این زمینه کاملاً مرتفع خواهد شد.
وضعیت فضای سبز با توجه به شرایط اقلیمی منطقه چگونه می رود؟
همانطور که اشاره فرمودید، ایجاد فضای سبز در این منطقه نمکزار اگرچه بسیار مشکل و مستلزم تلاش و هزینه بالایی است لکن به یاری پروردگار و زحمات شبانه روزی پرسنل خدوم شهرداری منطقه تاکنون 135 هکتار از عرضه موجود به فضای سبز تبدیل شده و بر اساس برنامه ریزی های بعمل آمده تا 200 هکتار فضای سبز در دستور کار قرار دارد که انشاا... با تلاش همکاران سخت کوش ما عملیات مربوطه ادامه دارد مضافاً بر اینکه الزامات HSE مجتمع های پتروشیمی موظف شده اند 10 درصد از فضای درون سایت خود را به فضای سبز اختصاص دهند که در حال حاضر حتی فراتر از آن هم اقدام شده است.
به هرحال ایجاد فضای سبز و کاشت گونه های جدید و سازگار با اقلیم منطقه تأثیر شگرفی بر زیبایی، شادابی و تلطیف هوای منطقه داشته و یکی از پارامترهای تأثیرگذار جهت انتخاب یک واحد صنعتی بعنوان صنعت سبز تلقی می شود.