نهمین اجلاس سالانه انجمن صنایع شیمیایی و پتروشیمیایی خلیج فارس در دوبی از 23 تا 25 نوامبر 2014 با حضور 2055 نفر تشکیل گردید .
با تمرکز بر مباحث آینده صنایع پتروشیمی در امر خوراک و محدودیت ها و پتانسیل ها در کشورهای حوزه خلیج فارس ، آمریکا ، چین ، اروپا و با تمرکز بر شل گاز آمریکا و منابع زغال سنگ چین ، محوریت سمینار را دنبال کرد . اجلاس بعدی در تاریخ 17 تا 19 نوامبر 2015 مجددا" در دوبی برگزار خواهد شد.
نکات اساسی اقتصادی و پتروشیمیایی در روز قبل از اجلاس توسط موسسه معتبر IHS مطرح شد که اهم آن بقرار زیر است :
1- با توجه به عوامل تاثیرگذار در توسعه صنایع پتروشیمی شامل خوراک ، بازار و فناوری، آینده این صنعت در چین، هند و اندونزی مثبت خواهد بود. بحث خوراک در اروپا یک عامل تهدید کننده در توسعه پتروشیمی آن منطقه در مقایسه با آمریکا مطرح است.
2- خوراک اتان درخاورمیانه و آمریکای شمالی و هم چنین CTO ( تبدیل زغال سنگ به الفین ) چین ، به موازات هم ، سوددهی واحدهارا جلوه گر می سازد.
3- چین اگر از خوراک غیر متعارف برای تولید اتیلن استفاده کند ، تا سال 2020 فقط 60% تقاضای مشتقات اتیلنی خود را خودکفا خواهد شد.
4- استفاده از خوراک گاز شیل ، موقعیت استثنائی برای آمریکاحاصل کرده است تا بتواند تا سال 2018 صادر کننده متانول به چین شود.
چشم انداز اقتصاد جهانی در سالهای 2015 ، 2016 و 2024
موسسه IHS پیش بینی کرده که طی سالهای منتهی به 2024 در صد GDP به تفکیک کشورها نسبت به GDP جهانی در مقایسه با سال 2014 به نفع چین و هند است و این نسبت در کشورهای اروپای غربی با کاهش چشمگیر همراه است . | درصد GDP به کل جهان | 2014 | 2024 |
| آمریکا | 22 | 19 |
| چین | 13 | 20 |
| هند | 3 | 6 |
| اروپای غربی | 23 | 18 |
در ضمن رشد GDP در طی سالهای 2014 و 2015 و 2016 حاکی از رشد اقتصادی در آمریکا ، منطقه یورو ، هند ، برزیل وخاورمیانه است.
| نام کشور | 2014 | 2015 | 2016 |
| آمریکا | 3/2 | 6/2 | 8/2 |
| منطقه یورو | 8/0 | 4/1 | 7/1 |
| هند | 5/5 | 6/6 | 8/6 |
| برزیل | 1/0- | 1 | 4/2 |
| خاورمیانه | 2/3 | 4/3 | 3/4 |
| جهان | 7/2 | 1/3 | 5/3 |
جدول -1 رشد GDP کشورهای خاورمیانه را طی سالهای 2016-2015 نشان می دهد ، قابل توجه است که بیشترین رشد به عراق و قطر تعلق دارد.
چشم انداز جهانی محصولات پتروشیمی
اتیلن به عنوان مادر صنعت پتروشیمی ، وضعیتی کاملا" رقابتی در کشورهای دارنده صنعت پتروشیمی دارد و این رقابت در تولید آن از اتان ، زغال سنگ ، نفتا بطور کاملا" محسوس نشان می دهد ، بگونه ایکه اختلاف چشمگیر هزینه نقدی آنرا از خوراک نفتا در اروپای غربی و آسیا جلوه گر می کند. مزیت برتر اتان در منطقه خاورمیانه موجبات فراهم کردن تولید بیشتر را در مواد شیمیایی و پلیمرهای متعارف ، پلیمرهای با عملکرد بالا و مواد شیمیایی ویژه فراهم نموده است .
چین در حال حاضر عمدتا" از خوراک زغال سنگ برای صنعت پتروشیمی خود استفاده می کند ، لذا در صورت به کارگیری سرمایه گذاری درخوراک غیر متعارف (گاز شیل ) در سالهای منتهی به 2020 می تواند فقط 60% تقاضای جهانی اتیلن خود را تامین کند و هم چنان 40% از مشتقات اتیلن ( انواع PE ، اتیلن گلیکول و .... ) نیاز وارداتی دارد.
یکی از محصولات قابل توجه در سالهای آتی متانول است . باتوجه به هزینه پایین متان از نفت شیل و گاز شیل، سرمایه گذاری تولید متانول در آمریکای شمالی رونق گرفته بگونه ایکه در سال 2018 خود یک صادر کننده بزرگ خواهد شد . چین دو برنامه برای تولید متانول دارد یکی استفاده از زغال سنگ و ادامه زنجیره آن تا MTO ( تبدیل متانول به الفین ) و دیگری سرمایه گذاری مشترک در آمریکای شمالی. استفاده متانول در سوخت یکی از کانونهای اصلی رشد تقاضا متانول در جهان است و کانون تقاضای دیگر متانول ، بعنوان خوراک الفین منظور می شود.
توسعه فعالیت در امر گاز شیل در آمریکای شمالی یک عامل محدود کننده درعرضه بنزن است، لذا کشورهایی که بتوانند از خوراک نفتا و یا سایر مایعات گازی مبادرت به تولید بنزن کنند می توانند از یکطرف به عرضه بنزن در سطح جهان و از جمله اروپا و هم چنین مبادرت به تولید SM, PS, SBR , ، پلی کربنات ، کاپرولاکتام و ... کنند، لذا در این زمینه آمریکای شمالی با محدودیت چشمگیر مواجه است .
در یک نگاه ، چشم انداز صنعت پتروشیمی جهانی در آینده در برگیرنده نکات زیر است :
الف – روند رشد تقاضا برای محصولات پایه شامل اتیلن ، پروپیلن اندکی بالاتر از GDP است و متانول با رشد شدید خود در دو بخش خوراک الفین و سوخت از جایگاه ویژه ای برخوردار است .
ب – سرمایه گذاری اتیلن ، پروپیلن و متانول در آمریکا ، چین و خاورمیانه .
ج – سوددهی صنایع شیمیایی شدیدا" تحت تاثیر زنجیره ارزش ، دسترسی به هزینه انرژی و خوراک ارزان است .
اهم موارد مطروحه در نهمین اجلاس GPCA
نکته مهم در طی دو روز اجلاس این بود که بجز سخنرانی وزیر انرژی و صنایع قطر ، سایر سخنرانان اکثرا" از آمریکا و اروپا بودند.
- وزیر انرژی و صنایع قطر ، اعلام کرد که سه عامل زیر در جهت گیری راهبردی صنایع پتروشیمی اثر گذار است و موجب تغییرات اساسی در این صنعت شده است : الف – کاهش چشمگیر قیمت نفت خام
ب –گاز شیل آمریکای شمالی و رقابت آن بر قیمت گاز طبیعی در منطقه خلیج فارس
ج – تولید پلی الفین ها از زغال سنگ در چین
تاکید ایشان بر به کارگیری گسترده در امر R&D ( تحقیق و پژوهش ) برای این جهت گیری راهبردی بوده است .
2- خاورمیانه باید مبادرت به تولید محصولات با ارزش افزوده بالاتر کند . تحول بزرگ گاز شیل آمریکا و کاهش جهانی نفت ، صنایع پتروشیمی خاورمیانه را با تهدید جدی مواجه کرده است و لذا این کشورها باید از طریق خوراک هیدروکربن خود مبادرت به تولیدات با ارزش افزوده بالاتر کنند.
3- تولید کنندگان GCC ( عربستان سعودی – قطر- بحرین – کویت – عمان – امارات متحده عربی )در حال حاضر حدود 7% تولید جهانی را دارند و لذا به منظور توسعه آتی خود باید از 4 اهرم زیر بهره مند شوند:
- متعالی ساختن عملکرد
- کشف فرصت های جدید در صنایع بالادستی پتروشیمی برای خلق ارزش شامل استفاده از خوراکهای مخلوط ، MTP ، CTO .
- توسعه صنایع تکمیلی پتروشیمی با تمرکز بر مواد شیمیایی ویژه
- جهانی سازی دارایی ها از طریق توسعه بازار ها با استفاده از فرصتهای قابل دستیابی در خارج از خاورمیانه .
4 - کسب در آمد 89 میلیارد دلاری صنایع پتروشیمی کشورهای GCC در سال 2013 ، این در امد 3/7 % بالاتر از سال 2012 بوده است . از این مقدار، 9/74% مرتبط به سابیک ( ارزش آن 67 میلیارد دلار ) و 5/11 میلیارد دلار به قطر اختصاص داشته است .
5-تولید کنندگان GCC ، نباید اتکاخود را فقط به منابع هیدروکربنی برای رقابت با سایرین ملحوظ کنند ( توسعه میادین نفت و گاز شیل در آمریکای شمالی ) لذا برای مقابله با تهدیدات پیش رو باید به مواردی چون : نوآوری در محصولات ، خدمات و مدلهای کسب و کار بعنوان مزیت های جدید رقابتی توجه کامل کنند.
6-ارزش تولیدات صنایع شیمیایی GCC در سال 2013 بالغ بر 102 میلیارد دلار است که دومین سهم تولید را بعد از پالایشگاه دارد . طی پنج سال گذشته صنایع شیمیایی GCC از رشد متوسط 6/19% برخوردار بوده در حالیکه این متوسط در بخش Manufacturing ، 15% بوده است . در این راستا ، سهم صنایع پتروشیمی کشورهای GCC حدود 3/3 % GDP در سال 2013 بوده است . کل تولیدات صنایع شیمیایی GCC در این سال 140 میلیون تن است . از این مقدار 66 میلیون تن آن عمدتا" به آسیا ، چین و هند صادرشده است .
7-در سال 2013 کل تولید عربستان سعودی در صنایع شیمیایی 5/91 میلیون تن بوده که 80% آن محصولات پتروشیمی است . سهم تولیدات پتروشیمی عربستان سعودی شامل ، 34% مواد پایه ، 4/37% شامل پلیمرها و کود های شیمیایی بوده است .