در واقع سرمایهگذاری در کشور باید در حوزه‌هایی اتفاق بیفتد که مزیت نسبی بالاتری نسبت به دیگر حوزه‌ها در آن وجود دارد و هم‌اکنون این مزیت در حوزه‌های نفت، گاز و پتروشیمی بیش از دیگر قسمت‌ها بوده و مزیت کشور در امکان تامین خوراک برای مدت‌های طولانی، نیروی انسانی متخصص، مصرف در حال رشد، دسترسی به بنادر و بازارهای فروش برای صنعت پتروشیمی، این صنعت را به یکی از ارزآورترین بخش‌ها در اقتصاد ایران تبدیل ساخته است و مسلما یکی از راه گریز برای کاهش خام‌فروشی منابع زیرزمینی به شمار می‌آید. در حال حاضر بیش از نیمی از ارزش و 40 درصد از وزن صادرات غیرنفتی کشور را میعانات گازی و محصولات پتروشیمی تشکیل می‌دهد (جدول 1) که این امر خود نشان‌دهنده اهمیت سرمایهگذاری در این حوزه‌هاست. نمودار 1 ترکیب صادرات غیرنفتی ایران را در سال 1393 نشان می‌دهد. در این سال بخش پتروشیمی با صادراتی بالغ بر 14.241 میلیون ریال حدود 23 درصد از کل صادرات غیر نفتی ما را تشکیل داده‌است.همچنین ارزش صادرات این محصول در سال 1393 نسبت به سال قبل نیز 32 درصد رشد داشته است و به نظر می‌رسد این روند در سال 1394 نیز محفوظ مانده است. بنابراین با استناد به مطالب پیش‌گفته توسعه صنایع بالادستی نفت و صنایع وابسته پالایشگاهی و پتروشیمی، نیازمند توجه ویژه‌ای است.
منبع: بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران
نمودار 1- ترکیب ارزش صادرات غیرنفتی شامل خدمات و میعانات گازی (درصد؛ ۱۳۹۳)
منبع: وزارت صنعت، معدن و تجارت
در حال حاضر صنعت پتروشیمی ایران ۷۵ پروژه ناتمام دارد و علاوه بر آن ۳۰پروژه جدید دیگر نیز به عنوان فرصتهای جدید در احداث شود که همه آنها به سرمایه‌گذاری‌های عظیم نیازمندند.بررسی‌ها نشان می‌دهد که برای احداث این ۳۰واحد به بیش از ۲۷میلیارد دلار سرمایهگذاری خارجی و بیش از ۲۳۰هزار میلیارد ریال سرمایهگذاری داخلی نیاز است. در ادامه مروری کوتاه به روند سرمایه‌گذازری خارجی خواهد شد و پس از آن به معرفی 30 فرصت سرمایهگذاری در صنعت پتروشیمی
بررسی روند سرمایهگذاری خارجی
پیش از انقلاب اسلامی، مجتمع های پتروشیمی آبادان، خارک، رازی، کربن اهواز و فارابی با جلب سرمایه خارجی احداث شد. اجرای طرح پتروشیمی بندرامام (ایران- ژاپن) نیز با مشارکت خارجی آغاز شد. پس از انقلاب، ادامه مشارکت در اثر وضعیت سیاسی ـ اجتماعی میسر نشد و سهام شرکای خارجی در سال‌های مختلف به شرکت ملی صنایع پتروشیمی انتقال یافت.
پس از جنگ تحمیلی، جذب سرمایه خارجی برای مشارکت در اجرای طرح های پتروشیمی مطرح شد و در اواسط دهه 70 تا اوایل دهه 80 این امر مورد توجه قرار گرفت. مطالعات برای سرمایهگذاری مشترک با شرکت‌های خارجی انجام گرفت که مهم‌ترین آنها مطالعه سرمایهگذاری مشترک با شرکت BP ، شرکت شل و شرکت سابیک بود که به سرمایهگذاری مشترک نینجامید.
در سال 1380 پتروشیمی کارون به صورت مشارکت 40 درصدی شرکای خارجی آغاز شد و پس از آن چند مشارکت دیگر نیز به ثمر رسید و چند طرح در دست بررسی است.
آشنایی با 30 فرصت جدید سرمایهگذاری در صنعت پتروشیمی
مرکز سرمایهگذاری شرکت ملی صنایع پتروشیمی در اسفندماه سال گذشته 30 فرصت جدید سرمایهگذاری در صنعت پتروشیمی را معرفی کرده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که برای احداث این ۳۰واحد به بیش از ۲۷میلیارد دلار سرمایهگذاری خارجی و بیش از ۲۳۰هزار میلیارد ریال سرمایهگذاری داخلی نیاز است.این پروژه‌ها در منطقه ویژه اقتصادی پارسیان، ماهشهر، چابهار،بندر جاسک، عسلویه، جزیره خارک،بندر سیراف، جزیره قشم، جزیره لاوان، بندرعباس، بندر امیرآباد و سرخس احداث خواهند شد.
فرصتهای جدید سرمایهگذاری به تفکیک محل اجرا
نمودار 2 تعداد فرصتهای جدید سرمایهگذاری به تفکیک محل اجرا را نشان می‌دهد. در این بین منطقه ویژه اقتصادی پارسیان با 9 فرصت جدید، میزبان بیشترین فرصتهای سرمایهگذاری در صنعت پتروشیمی خواهد بود. همچنین بندر ماهشهر با 5 پروژه، چابهار با 4، بندر جاسک 3 و عسلویه با 2 فرصت سرمایه گذاری در جایگاه‌های بعدی قرار دارند.جزیره خارک،بندر سیراف، جزیره قشم، جزیره لاوان، بندرعباس، بندر امیرآباد و سرخس نیز هر کدام با یک فرصت سرمایهگذاری جدید مواجه‌اند.
نمودار2- فرصتهای جدید سرمایهگذاری به تفکیک محل اجرا
منبع: مرکز سرمایهگذاری شرکت ملی صنایع پتروشیمی
میزان تولید هر یک از محصولات پتروشیمی در فرصتهای معرفی شده
نمودار 3 تا 5مجموع حجم تولیدی هر یک از محصولات پتروشیمی تولید شده توسط این طرح‌ها را نشان می‌دهد. همانطور که مشاهده میشود، متانول با حجم تولید 13.500هزار تن در سال بیشترین سهم را در بین تولید محصولات پتروشیمی دارد. پروپیلن، پلی پروپیلن، اتیلن، دی متیل اتر نیز به ترتیب با حجم تولید 5.300، 3.830، 2.800 و 1650 هزار تن در سال در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
ظرفیت فعلی تولید محصولات پتروشیمی کشور ٦٠ میلیون تن در سال است و قرار است با تکمیل طرح‌های در دست ساخت بزودی به ١٠٠ میلیون تن در سال برسد. بخش عمده این طرح‌ها، به تولید متانول به عنوان یکی از محصولات بالادستییا خام پتروشیمی اختصاص دارد که بر پایه خوراک گاز طبیعی تولید میشود. مطابق با گزارش شرکت ملی صنایع پتروشیمی، ظرفیت فعلی تولید این محصول در کشور ٥ میلیون تن در سال است که بیش از ٩٥درصد آن صادر میشود. قرار است با تکمیل پروژه‌های در دست ساخت متانول‌های هفتم تا شانزدهم، ظرفیت تولید متانول کشور تا پنج سال آینده به 25 میلیون تن برسد. همچنین با راه‌اندازی طرح‌های متانولی شرکت توسعه نگر مکران که در سواحل دریای عمان در دست پیگیری است، به میزان5/10 میلیون تن دیگر به ظرفیت تولید این محصول در کشور اضافه می شود و مجموعاً ظرفیت تولید متانول کشور به حدود 5/34 میلیون تن در سال خواهد رسید.البته باید توجه شود که با توجه به افزایش تولید این محصول در صورتی که واحدهای تولیدکننده متانول به فکر تبدیل این محصول به پروپیلن و یا اتیلن نباشند با افت قیمت مواجه خواهند شد. البته روند تقاضا در آمارهای جهانی نشان‌دهنده آن است که تقاضای برای متانول در سال 2006معادل 39 میلیون تن بوده است که با متوسط نرخ رشد سالانه 3/7 درصد به 4/55 میلیون تن در سال 2011 رسید و سپس با متوسط نرخ رشد سالانه 8/11 درصد به رقمی در حدود 92 میلیون تن در سال 2016 خواهد رسید.
نمودار3- میزان تولید محصولات پتروشیمی در فرصتهای معرفی شده (هزار تن)
منبع: مرکز سرمایهگذاری شرکت ملی صنایع پتروشیمی
نمودار4- میزان تولید محصولات پتروشیمی در فرصتهای معرفی شده (هزار تن)
منبع: مرکز سرمایهگذاری شرکت ملی صنایع پتروشیمی
نمودار5- میزان تولید محصولات پتروشیمی در فرصتهای معرفی شده (هزار تن)
منبع: مرکز سرمایهگذاری شرکت ملی صنایع پتروشیمی و محاسبات واحد مطالعات بازار دنیای اقتصاد
خوراک مصرفی فرصتهای جدید سرمایهگذاری
صنایع پتروشیمی ایران بر حسب نوع محصولی که تولید میکنند از دو نوع خوراک گازی و مایع تغذیه میکنند. واحدهای تولیدی که الفین (اتیلن، پروپیلن و در ادامه زنجیره تولید انواع پلی اتیلن و پلی پروپیلن) محصول اصلی آنها به شمار میرود، عمدتا از گاز اتان و فرآوردههای نفتی مایع (نفتا، پروپان، بوتان، رافینیت و ... ) استفاده می کنند که در پالایشگاهها تولید میشود. اما واحدهایی که محصول اصلی آنها متانول، آمونیاک و اوره است، بیشتر از گاز متان استفاده میکنند. نکته قابل تامل در وضعیت فعلی قیمت‌گذاری موید این نکته است که خوراک گازی در مقایسه با خوراک مایع بسیار ارزان‌تر در اختیار پتروشیمیها قرار میگیرد و این امر موجب میشود تا سوددهی پتروشیمیهای گازی بسیار بیشتر از پتروشیمیهای با خوراک مایع باشد. نتیجه این است که سرمایهگذاران انگیزه کافی برای سرمایهگذاری در صنایع با خوراک مایع را پیدا نمیکنند و این امر موجب رشد ناهمگون صنعت پتروشیمی شده است. در این بین برخی بر این عقیده‌اند که قیمت خوراک گازی باید برابر قیمت گاز صادراتی تعیین شود تا توازن میان پتروشیمیهای گازی و مایع مجددا برقرار شود. اما عدهای دیگر از کارشناسان نیز عنوان میکنند که قیمت خوراک گازی باید به گونهای تعیین شود که جذابیت سرمایه گذاری در صنعت پتروشیمی در ایران در مقایسه با رقبای منطقه‌ای (به‌خصوص عربستان) حفظ شود و در نتیجه، بهتر است که به‌جای تعیین قیمت بر مبنای نرخ گاز صادراتی به ترکیه، حداقل متوسط نرخ خوراک تحویلی به صنایع در کشورهای منطقه مبنا باشد. بر این اساسجدول 5 متوسط قیمت خوراک پتروشیمیها در کشورهای خاورمیانه را نشان می‌دهد.
جدول 3- متوسط قیمت خوراک پتروشیمیها در کشورهای خاورمیانه
منبع: نشریه CUR
در حال حاضر به‌طور متوسط روزانه 35 تا 40 میلیون مترمکعب گاز طبیعی به عنوان سوخت و خوراک تحویل صنایع پتروشیمی می شود که حجم گاز تحویلی در صورت افزایش ظرفیت تولید پتروشیمی به 100 میلیون تن، از مرز 130 میلیون مترمکعب در روز فراتر خواهد رفت. همانطور که از جدول 4 و نمودار 6 نیز مشهود است اکثر فرصتهای جدید معرفی شده در صنعت پتروشیمی نیز از سوخت گازی استفاده میکنند.با توجه به اطلاعات فوق به نظر می‌رسد که یکی از موانع موجود در سرمایهگذاری در صنعت پتروشیمی، خوراک مصرفی آنها است که قیمت ۱۳ سنت برای گاز مصرفی نسبت به کشورهای منطقه بسیار بیشتر ارزیابی شده است. از این رو انتظار میرود تا نرخ خوراک به گونهای تعیین شود که برای سرمایهگذاران داخلی و خارجی جذابیت ایجاد کند. لذا انتظار میرود دولت برای توسعه صنعت پتروشیمی که یکی از بزرگترین مزیت‌های کشور به شمار میرود با دقت بیشتری عمل کند؛به دلیل اینکه این عامل یکی از فاکتورهای مهم در توجیه هزینه‌ها برای سرمایهگذاران است و باید قیمت‌های منطقه را مد نظر قرار داد تا بتوان شرکای و سرمایه گذاران خارجی را به این صنعت هدایت کرد.
جدول4- تعداد و نوع خوراک مصرفی
نمودار 6- تعداد و نوع خوراک
منبع: مرکز سرمایهگذاری شرکت ملی صنایع پتروشیمی و محاسبات واحد مطالعات بازار دنیای اقتصاد
معرفی فرصتهای سرمایهگذاری در صنعت پتروشیمی به تفکیک محل اجرا
در زیر برخی از مناطق مهم که امکان سرمایهگذاری در آن وجود دارد از لحاظ میزان سرمایه مورد نیاز، میزان تولید و سوخت مورد استفاده در هر یک از طرح‌ها معرفی شده است. همچنین برخی از مهم‌ترین فرصتهای سرمایهگذاری با جزییات بیشتری تشریح شده است.
منطقه ویژه اقتصادی پارسیان
در این منطقه 9 فرصت جدید سرمایهگذاری معرفی شده است. در مجموع پروژه‌هایی که قرار است در این منطقه ویژه اقتصادی احداث شود به بیش از ۸۸۰۰میلیون دلار سرمایه خارجی و بیش از ۸۶هزار میلیارد ریال سرمایه داخلی نیاز دارد.جدول 3 فرصتهای سرمایهگذاری در منطقه ویژه اقتصادی پارسیان را مشخص می‌کند.
جدول 5- فرصتهای معرفی شده در منطقه ویژه اقتصادی پارسیان
| ردیف | نام طرح | محل اجرا | محصولات | ظرفیت اسمی
(هزارتن در سال) | خوراک اصلی | برآورد سرمایه گذاری |
| نوع | میزان | ارزی | ریالی |
| (هزار تن در سال) | (میلیون دلار) | (میلیارد ریال) |
| 1 | الفین/ آروماتیک | پارسیان | پارا زایلین | 796 | نفتا | 2,000 | 1,843 | 24,914 |
| ارتو زایلین | 97 |
| انیدرید فتالیک | 100 |
| بنزن | 382 |
| استایرن | 750 |
| گاز مایع | 82 |
| آروماتیکهای سنگین | 32 |
| رافینت | 344 | اتان | 1,100 |
| اتیلن | 1,000 |
| پروپیلن | 75 |
| برش چهار کربنه | 32 |
| بنزین پیرولیز | 65 |
| سوخت مایع | 5 |
| جمع | 3,760 |
| 2 | PDH /PP | پارسیان | پروپیلن | 500 | پروپان | 610 | 663 | 5,292 |
| پلی پروپیلن | 500 |
| جمع | 1,000 |
| 3 | 2nd GTPX | پارسیان | متانول | 1.650 | متان | 7/3م.م.م.ر | 1,465 | 9,265 |
| پروپیلن | 515 |
| پلی پروپیلن | 300 |
| 2-اتیل هگزانول | 20 |
| نرمال بوتانول | 60 |
| آکریلات | 40 |
| اکریلیک اسید | 200 |
| ایزو پروپانول | 60 |
| بنزین پیرولیز | 125 |
| گاز مایع | 69 |
| جمع | 3,039 |
| 4 | PTA/PET سوم | پارسیان | ترفتالیک اسید خالص | 1,000 | پارازایلین | 660 | 1,226 | 6,900 |
| PET گرید بطری | 1,000 |
| جمع | 2,000 | MEG | 350 |
| 5 | MMA/ PMMA | پارسیان | فرمالدیید | 240 | متانول | 200 | 614 | 11,935 |
| MMA | 250 |
| PMMA | 30 |
| جمع | 520 |
| 6 | MTP /PP | پارسیان | پروپیلن | 514 | متانول | 1,650 | 478 | 7,300 |
| پلی پروپیلن | 500 |
| بنزین پیرولیز | 125 |
| گاز مایع | 69 |
| جمع | 1,208 |
| 7 | منو اتیلن گلایکول | پارسیان | منو اتیلن گلایکول | 500 | اتیلن | 339 | 411 | 890 |
| دی اتیلن گلایکول | 50 |
| تری اتیلن گلایکول | 5 |
| جمع | 555 |
| 8 | MTP/ ACN/ Acrylic Acid/ Acrylic Ester | پارسیان | پروپیلن | 514 | متانول | 1,650 | 1,404 | 14,072 |
| اکریلونیتریل | 300 |
| اکریلیک اسید | 100 |
| اکریلیک استر | 80 |
| بنزین پیرولیز | 125 |
| گاز مایع | 69 |
| جمع | 1,188 |
| 9 | VAM /EVA/PVOH | پارسیان | منومر وینیل استات | 160 | اتیلن | 150 | 632 | 5,625 |
| اتیلن وینیل استات | 100 |
| PVOH | 20 |
| جمع | 280 |
منبع: مرکز سرمایهگذاری شرکت ملی صنایع پتروشیمی و محاسبات واحد مطالعات بازار دنیای اقتصاد
میزان سرمایهگذاری
نمودار 6 میزان سرمایهگذاری ریالی و دلاری هر یک از طرح‌ها را نشان می‌دهد. همانطور که مشاهده میشود طرح «آلفین/ آروماتیک» با سرمایهگذاری 1.843 میلیون دلاری و 24.914 میلیارد ریالی بزرگترین طرح سرمایهگذاری در این منطقه و همچنین کل مناطق[1] است.
نمودار 7- میزان سرمایهگذاری ریالی و دلاری در هر یک از طرح‌های منطقه ویژه اقتصادی پارسیان
منبع: مرکز سرمایهگذاری شرکت ملی صنایع پتروشیمی و محاسبات واحد مطالعات بازار دنیای اقتصاد
میزان تولید فرصتهای سرمایهگذاری معرفی شده در منطقه ویژه اقتصادی پارسیان
نمودار 7 میزان تولید هر یک از طرح‌ها را نشان می‌دهد. همانطور که مشاهده میشود بیشترین سطح تولید متعلق یه «آلفین/ آروماتیک» است.
نمودار 8- میزان تولید محصولات پتروشیمی در هر یک از طرح‌ها
منبع: مرکز سرمایهگذاری شرکت ملی صنایع پتروشیمی و محاسبات واحد مطالعات بازار دنیای اقتصاد
خوراک مصرفی در فرصتهای سرمایهگذاری در منطقه ویژه اقتصادی پارسیان
نمودار 10 تعداد طرح‌هایی که از هر یک از خوراک‌ها استفاده میکنند مشخص شده است. همانطور که مشخص است سه طرح از متان، دو طرح از متانول و از نفتا، اتان، پارازایلین، پروپان، اتیلن و MEGهر یک در یک طرح استفاده شده است.
نمودار 10- سوخت‌های مورد استفاده در فرصتهای منطقه ویژه اقتصادی پارسیان
منبع: مرکز سرمایهگذاری شرکت ملی صنایع پتروشیمی و محاسبات واحد مطالعات بازار دنیای اقتصاد
بندر ماهشهر
در این منطقه 5 فرصت جدید سرمایهگذاری معرفی شده است. برای اجرای این طرح‌ها به 2.131 میلیون دلار سرمایهگذاری خارجی و 21.192 میلیارد ریال سرمایهگذاری داخللی نیاز است. فرصتهای سرمایهگذاری در جدول 6 قابل مشاهده است.
جدول 6- فرصتهای معرفی شده در منطقه بندر ماهشهر
منبع: مرکز سرمایهگذاری شرکت ملی صنایع پتروشیمی و محاسبات واحد مطالعات بازار دنیای اقتصاد
میزان سرمایهگذاری
در نمودار 7 میزان سرمایهگذاری ریالی و دلاری در هر یک از طرح‌های منطقه ماهشهر ارائه شده است.
نمودار 7- میزان سرمایهگذاری ریالی و دلاری در هر یک از طرح‌های بندر ماهشهر
منبع: مرکز سرمایهگذاری شرکت ملی صنایع پتروشیمی و محاسبات واحد مطالعات بازار دنیای اقتصاد
میزان تولید فرصتهای سرمایهگذاری معرفی شده در بندر ماهشهر
مهم‌ترین پروژه‌ای که قرار است در بندر ماهشهر ساخته شود، طرح مجتمع تولیدی پلیمرهای مهندسی است. اهمیت ساخت این پروژه از این جهت است که پلیمرهای مهندسی، دسته‌ای از پلیمرهای سنتزی با ویژگی‌های خاص هستند که آنها را از دیگر پلیمرها متمایز می‌کند. این گروه از پلیمرها دارای قابلیت کاربردی بالایی در عرصه‌های مختلف بوده و ویژگی برجسته آنها تلفیق دو خصوصیت استحکام بالا و وزن کم است که اجازه می‌دهد تا این مواد با ارزش و تخصصی در بسیاری از کاربردهای خاص، جایگزین فلزات مرسوم و متداول شوند.
همچنین در این بندر قرار است واحد تولید الفین با ظرفیت ۵۴۷هزار تن در سال احداث شود. این واحد محصولاتی مانند اتیلن و برش سه کربنه و سنگین‌تر را تولید می‌کند و به ۴۰۴میلیون دلار سرمایه خارجی و ۳۹۱۶میلیارد ریال تامین سرمایه از داخل نیاز دارد. دیگر مجتمع مهمی که قرار است در بندر ماهشهر احداث شود، طرح زنجیره بنزن است که در سال ۴۵۶هزار تن سیکلو هگزان، کاپرولاکتام، آدیپیک اسید و سولفات آمونیم تولید می‌کند. برآورد سرمایه مورد نیاز برای این طرح ۳۶۶میلیون دلار از طریق جذب منابع خارجی و ۵۱۵۱میلیارد ریال سرمایه داخلی است.
خوراک مصرفی در فرصتهای سرمایهگذاری در منطقه بندر ماهشهر
همانطور که مشخص است در میان فرصتهای معرفی شده در این منطقه 2 طرح از خوراک آمونیاک، 2 طرح از بنزن و 2 طرح از پروپیلن استفاده میکنند. همچنین از سوخت‌های اتان، اتیلن، اسید سولفوریک و پروپان نیز در یک طرح استفاده میشود.
نمودار 10- سوخت های مورد استفاده در فرصتهای بندر ماهشهر
منبع: مرکز سرمایهگذاری شرکت ملی صنایع پتروشیمی و محاسبات واحد مطالعات بازار دنیای اقتصاد
بندر چابهار
در این منطقه 4 فرصت جدید سرمایهگذاری معرفی شده است. اطلاعات این طرح‌ها در جدول زیر ارائه شده است.
جدول 6- فرصتهای معرفی شده در منطقه بندر چابهار
منبع: مرکز سرمایهگذاری شرکت ملی صنایع پتروشیمی و محاسبات واحد مطالعات بازار دنیای اقتصاد میزان تولید فرصتهای سرمایهگذاری معرفی شده در بندر چابهار
یکی از مهم‌ترین طرح‌های پتروشیمی که قرار است در بندر چابهار راه‌اندازی شود، دو واحد تولید «اوره/ آمونیاک» در چابهار است که سالانه ظرفیت تولید ۳۰۵۵هزار تن را دارا هستند. پیش‌بینی میشود برای راه‌اندازی این دو طرح به ۹۳۳میلیون دلار سرمایه خارجی و ۳۶۵۴میلیارد ریال جذب سرمایه از طریق منابع داخلی نیاز باشد. نکته قابل توجه این است که طرح تولید «اوره/ آمونیاک» احتمالا پس از اعلام فرمول جدید نرخ خوراک توسط دولت ازجمله طرح‌هایی خواهد بود که خوراک را با قیمت بالا دریافت خواهد کرد زیرا گفته میشود، طرح‌های پتروشیمی که ارزش‌افزوده پایینی داشته باشند و نیاز داخلی آنها بالا نباشد از حمایت دولت برای دریافت نرخ ارز پایین برخوردار نیستند و دولت برای جذب سرمایه برای این پروژه کار سختی را پیش روی خواهد داشت.
همچنین واحد تولید متانول و دی متیل اتر با ظرفیت تولید سالانه ۲۸۰۰هزار تن از این محصولات با سرمایهگذاری مورد نیاز ۶۶۵ میلیون دلار از منابع خارجی و ۲۰۸۰میلیارد ریال از طریق منابع داخلی قرار است در این بندر احداث شود.
میزان سرمایهگذاری
در نمودار 7 میزان سرمایهگذاری ریالی و دلاری در هر یک از طرح‌های منطقه بندر چابهار ارائه شده است.
نمودار 7- میزان سرمایهگذاری ریالی و دلاری در هر یک از طرح‌های بندر چابهار
منبع: مرکز سرمایهگذاری شرکت ملی صنایع پتروشیمی و محاسبات واحد مطالعات بازار دنیای اقتصاد
بندر جاسک بندر جاسک در آینده میزبان ۳طرح عظیم پتروشیمی خواهد بود. طرح Cyclar جاسک یکی از این طرح‌هاست. این مجتمع قرار است سالانه یک میلیون تن از فرآوردههای مهم آروماتیکی مانند بنزن، تولوئن و مخلوط زایلینها را تولید کند. برای تامین سرمایه خارجی این مجتمع پیش‌بینی شده است که ۵۵۲میلیون دلار سرمایهگذاری خارجی و ۴۶۰۰میلیارد ریال سرمایهگذاری داخلی صورت پذیرد. پروژه OCM جاسک نیز که ظرفیت تولید ۲۹۴۳هزار تن اتیلن، اتان، گاز مایع و برش پنج کربنه و سنگین‌تر را در سال داراست، دیگر پروژه‌یی است که قرار است در این بندر راه‌اندازی شود. این پروژه قرار است با جذب ۱۰۸۹میلیون دلار سرمایه خارجی و ۱۰۵۳۰میلیارد دلار سرمایه داخلی راه‌اندازی شود.
پروژه سوم GTPX مجتمعی است که برای تولید ۳۵۶۴هزار تن متانول، پروپیلن، اکسید پروپیلن، پروپیلن گلیکول، اکریول نیتریل، پراکسید هیدروژن، بنزین پیرولیز و گاز مایع احداث میشود. این پروژه عظیم برای راه‌اندازی خود به ۱۷۳۱میلیون دلار و ۱۰۳۲۶میلیارد ریال سرمایه چشم دوخته است.
دیگر پروژه‌های جدیدی که قرار است در صنعت پتروشیمی احداث شود، عبارتند از طرح PDH/ PP خارک، پروژه اول GTO سرخس، پروژه دوم GTO در بندر امیرآباد مازندران. این دو مجتمع روی هم ۶۱۹۰هزار تن متانول، پروپیلن، اتیلن، پلی پروپیلن، پلی‌اتیلن و برش چهار کربنه تولید میکنند و در مجموع به ۱۲۲۶۶میلیارد ریال سرمایهگذاری داخلی نیاز دارند. همچنین برآورد میشود که ۳۵۱۶میلیون دلار نیز سرمایه خارجی برای این پروژه جذب شود. همچنین دو پروژه نیز در بندر عسلویه قرار است احداث شود. پروژه مشتقات بوتامین و استایرن و پروژه پلی ال و پروپیلن گلایکول قرار است در این بندر احداث شود که برنامه‌ریزی برای جذب ۷۸۴میلیون دلار سرمایه از طریق منابع خارجی و ۸۱۵۴ میلیارد ریال از داخل صورت گرفته است. | فرصتهای جدید سرمایه گذاری در صنعت پتروشیمی ایران |
| ردیف | نام طرح | محل اجرا | محصولات | ظرفیت اسمی
(هزارتن در سال) | خوراک اصلی | برآورد سرمایه گذاری |
| نوع | میزان | ارزی | ریالی |
| (هزار تن در سال) | (میلیون دلار) | (میلیارد ریال) |
| 1 | اوره/آمونیاک | چابهار | آمونیاک | 680 | متان | 2/6 م.م.م.ر | 597 | 2,553 |
| اوره | 1,075 |
| جمع | 1,755 |
| 2 | الفین | ماهشهر | اتیلن | 500 | اتان | 650 | 404 | 3,916 |
| برش سه کربنه و سنگین تر | 47 |
| جمع | 547 |
| 3 | Cyclar | جاسک | بنزن | 635 | متان | 3/3م.م.م.ر | 552 | 4,600 |
| تولوئن | 106 |
| مخلوط زایلینها | 57 | گاز مایع | 380 |
| آروماتیکهای سنگین | 202 |
| جمع | 1,000 |
| 4 | OCM | جاسک | اتیلن | 1,300 | متان | 15 م.م.م.ر | 1,089 | 10,530 |
| اتان | 273 |
| گاز مایع | 288 |
| برش پنج کربنه و سنگین تر | 1,082 | اکسیژن | 2,681 |
| جمع | 2,943 |
| 5 | الفین/آروماتیک | پارسیان | پارا زایلین | 796 | نفتا | 2,000 | 1,843 | 24,914 |
| ارتو زایلین | 97 |
| انیدرید فتالیک | 100 |
| بنزن | 382 |
| استایرن | 750 |
| گاز مایع | 82 |
| آروماتیکهای سنگین | 32 |
| رافینت | 344 | اتان | 1,100 |
| اتیلن | 1,000 |
| پروپیلن | 75 |
| برش چهار کربنه | 32 |
| بنزین پیرولیز | 65 |
| سوخت مایع | 5 |
| جمع | 3,760 |
| 6 | الفین/ آروماتیک | سیراف | پارا زایلین | 796 | نفتا | 2,000 | 1,843 | 24,914 |
| ارتو زایلین | 97 |
| انیدرید فتالیک | 100 |
| بنزن | 382 |
| استایرن | 750 |
| گاز مایع | 82 |
| آروماتیکهای سنگین | 32 |
| رافینت | 344 | اتان | 1,100 |
| اتیلن | 1,000 |
| پروپیلن | 75 |
| برش چهار کربنه | 32 |
| بنزین پیرولیز | 65 |
| سوخت مایع | 5 |
| جمع | 3,760 |
|
| 7 | PDH/PP | پارسیان | پروپیلن | 500 | پروپان | 610 | 663 | 5,292 |
| پلی پروپیلن | 500 |
| جمع | 1,000 |
| 8 | PDH/PP | خارک | پروپیلن | 450 | پروپان | 540 | 498 | 7,390 |
| پلی پروپیلن | 450 |
| جمع | 900 |
| 9 | 2nd GTPP | چابهار | متانول | 1,650 | متان | 5/8 م.م.م.ر | 1,149 | 9,861 |
| پروپیلن | 514 |
| پلی پروپیلن | 500 |
| بنزین پیرولیز | 125 |
| گاز مایع | 69 |
| جمع | 2,858 |
| 10 | 3rd GTPP | جزیره قشم | متانول | 1,650 | متان | 5/8 م.م.م.ر | 1,149 | 9,861 |
| پروپیلن | 514 |
| پلی پروپیلن | 500 |
| بنزین پیرولیز | 125 |
| گاز مایع | 69 |
| جمع | 2,858 |
| 11 | 4th GTPP | جزیره لاوان | متانول | 1,650 | متان | 5/8 م.م.م.ر | 1,149 | 9,861 |
| پروپیلن | 514 |
| پلی پروپیلن | 500 |
| بنزین پیرولیز | 125 |
| گاز مایع | 69 |
| جمع | 2,858 |
| 12 | 5th GTPP | بندر عباس | متانول | 1,650 | متان | 5/8 م.م.م.ر | 1,149 | 9,861 |
| پروپیلن | 514 |
| پلی پروپیلن | 500 |
| بنزین پیرولیز | 125 |
| گاز مایع | 69 |
| جمع | 2,858 |
| 13 | 2nd GTPX | پارسیان | متانول | 1,650 | متان | 7/3م.م.م.ر | 1,465 | 9,265 |
| پروپیلن | 515 |
| پلی پروپیلن | 300 |
| 2-اتیل هگزانول | 20 |
| نرمال بوتانول | 60 |
| آکریلات | 40 |
| اکریلیک اسید | 200 |
| ایزو پروپانول | 60 |
| بنزین پیرولیز | 125 |
| گاز مایع | 69 |
| جمع | 3,039 |
| 14 | 3rd GTPX | جاسک | متانول | 1,650 | متان | 8/4م.م.م.ر | 1,731 | 10,346 |
| پروپیلن | 515 |
| پلی ال | 180 | اتیلن اکسید | 18.0 |
| اکسید پروپیلن | 200 |
| پروپیلن گلیکول | 60 |
| اکریلو نیتریل | 325 | آمونیاک | 144.0 |
| پراکسید هیدروژن | 440 |
| بنزین پیرولیز | 125 | اسید سولفوریک | 33.0 |
| گاز مایع | 69 |
| جمع | 3,564 |
| 15 | 1st GTO | سرخس | متانول | 1,800 | متان | 5/8 م.م.م.ر | 1,758 | 6,133 |
| پروپیلن | 300 |
| اتیلن | 300 |
| پلی پروپیلن | 290 |
| پلی اتیلن | 300 |
| برش چهار کربنه | 105 |
| جمع | 3,095 |
| 16 | 2nd GTO | بندر امیرآباد(مازندران) | متانول | 1,800 | متان | 5/8 م.م.م.ر | 1,758 | 6,133 |
| پروپیلن | 300 |
| اتیلن | 300 |
| پلی پروپیلن | 290 |
| پلی اتیلن | 300 |
| برش چهار کربنه | 105 |
| جمع | 3,095 |
| 17 | EPDM | ماهشهر | EPDM | 45 | اتیلن | 29 | 139 | 1,333 |
| جمع | 45 | پروپیلن | 15 |
| 18 | پلیمرهای مهندسی 2 | ماهشهر | فنل | 250 | بنزن | 227 | 912 | 8,234 |
| استن | 154 |
| بیس فنل-آ | 200 |
| رزین اپوکسی | 60 | پروپیلن | 128 |
| پلی کربنات | 150 |
| جمع | 814 |
| 19 | PTA/PET سوم | پارسیان | ترفتالیک اسید خالص | 1,000 | پارازایلین | 660 | 1,226 | 6,900 |
| PET گرید بطری | 1,000 |
| جمع | 2,000 | MEG | 350 |
| 20 | MMA/ PMMA | پارسیان | فرمالدیید | 240 | متانول | 200 | 614 | 11,935 |
| MMA | 250 |
| PMMA | 30 |
| جمع | 520 |
| 21 | MTP/PP | پارسیان | پروپیلن | 514 | متانول | 1,650 | 478 | 7,300 |
| پلی پروپیلن | 500 |
| بنزین پیرولیز | 125 |
| گاز مایع | 69 |
| جمع | 1,208 |
| 22 | مشتقات بوتادین-استایرن | عسلویه | PBR | 60 | استایرن | 366 | 649 | 6,714 |
| ABS | 200 |
| پلی استایرن | 250 |
| جمع | 510 |
| 23 | زنجیره بنزن | ماهشهر | سیکلو هگزان | 150 | بنزن | 140 | 366 | 5,151 |
| کاپرولاکتام | 70 | آمونیاک | 56 |
| آدیپیک اسید | 70 | اسید سولفوریک | 52 |
| سولفات آمونیم | 166 |
| جمع | 456 |
| 24 | اکریلو نیتریل | ماهشهر | اکریلو نیتریل | 200 | پروپان | 340 | 310 | 2,558 |
| جمع | 200 | آمونیاک | 117 |
| 25 | پلی ال/ پروپیلن گلایکول | عسلویه | پلی اتر پلی ال | 200 | پروپیلن اکسید | 183 | 125 | 1,440 |
| پروپیلن گلایکول | 57 |
| جمع | 257 |
| 26 | متانول/ آمونیاک | چابهار | متانول | 1,000 | متان | 3/1 م.م.م.ر | 336 | 1,101 |
| آمونیاک | 300 |
| جمع | 1,300 |
| 27 | متانول/ دی متیل اتر | چابهار | متانول | 1,650 | متان | 5/8 م.م.م.ر | 665 | 2,080 |
| دی متیل اتر | 1,150 |
| جمع | 2,800 |
| 28 | منو اتیلن گلایکول | پارسیان | منو اتیلن گلایکول | 500 | اتیلن | 339 | 411 | 890 |
| دی اتیلن گلایکول | 50 |
| تری اتیلن گلایکول | 5 |
| جمع | 555 |
| 29 | MTP/ACN/ Acrylic Acid/ Acrylic Ester | پارسیان | پروپیلن | 514 | متانول | 1,650 | 1,404 | 14,072 |
| اکریلونیتریل | 300 |
| اکریلیک اسید | 100 |
| اکریلیک استر | 80 |
| بنزین پیرولیز | 125 |
| گاز مایع | 69 |
| جمع | 1,188 |
| 30 | VAM/EVA/PVOH | پارسیان | منومر وینیل استات | 160 | اتیلن | 150 | 632 | 5,625 |
| اتیلن وینیل استات | 100 |
| PVOH | 20 |
| جمع | 280 |
| جمع کل | 27,064 | 230,763 |
[1]البته طرح آلفین/ آروماتیک بندر سیراف نیز حجم سرمایهگذاری مشابهی دارد.