82

نقش NPC در HSE به عنوان یک سازمان رگولاتوری

نقش NPC در HSE  به عنوان یک سازمان رگولاتوری
(جمعه ۱۵ آبان ۱۳۹۴) ۰۸:۰۰

توجه به مسئولیتهای اجتماعی (CSR) و رعایت اصول HSE در کنار توسعه صنعت

مقدمه

    کلمه HSE در صنعت لغتی آشناست . این کلمه مخفف حروف اول بهداشت  (Health) ، ایمنی  (Safety) و محیط زیست است (Environment)است. بعید است در اهمیت بهداشت ، ایمنی و حفظ محیط زیست شبه ای وجود داشته باشد و اهمیت آن چه به لحاظ شرعی ، چه قانونی و حتی عوارض اقتصادی عدم رعایت این موارد می تواند مورد توجه ویژه قرار گیرد.

ضرورت حفظ محیط زیست در قرآن کریم و احادیث

حمایت از محیط زیست در اسلام

حمایت از محیط زیست از اصول روشن و مصرحه دین اسلام است که بعنوان مثال از پیامبر اکرم (ص) روایت شده است که: «تحفظوا من الارض فإنها أمکم» یعنی از زمین حفاظت کنید به درستی که آن مادر شماست و یا سایر آیات و احادیث[1] که نشان دهنده لزوم حفاظت از انسان ها و طبیعت است .

لزوم قانونی 

طبق اصل 50 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران تاکید می‌ گردد که «در جمهوری‏ اسلامی، حفاظت‏ محیط زیست‏ که‏ نسل‏ امروز و نسل‌های‏ بعد باید در آن‏ حیات‏ اجتماعی‏ رو به‏ رشدی‏ داشته‏ باشند، وظیفه‏ عمومی‏ تلقی‏ می‏شود. از این‏ رو فعالیت‌های‏ اقتصادی‏ و غیر آن‏ که‏ با آلودگی‏ محیط زیست‏ یا تخریب‏ غیر قابل‏ جبران‏ آن‏ ملازمه‏ پیدا کند، ممنوع‏ است» . این اصل بر حفظ حیات اجتماعی را وظیفه عمومی می شمرد و بدیهی است رعایت این اصل در کنار اصول توسعه اقتصادی می تواند توازن و حفظ پویایی جامعه را تضمین کند. 

در این مقاله بر آنیم روش ها ی اجرایی و عوامل را از سه منظر درونی صنعت پتروشیمی ، سازمان ها و ارگان های حاکمیتی خارج از صنعت نفت و الزامات و فاکتورهای بین المللی ارزیابی کنیم.

I.   آئین نامه ها مجموعه دستورالعمل ها ، رویه ها و الزاماتی هستند که شرکت هایی که در این صنعت چه با رویکرد تولیدی ، چه ساخت و طراحی و چه خدماتی مشغول به کار بوده و یا فعالیت خواهند نمود باید نسبت به رعایت آن اهتمام ورزند.

بدیهی است نخستین گام وجود قوانین روشنی است که بتواند معیار قانونی قرار گیرد . این امر در اجرایی شدن منویات قانونی از اهمیت ویژه ای برخوردارست. بعنوان مثال حفظ محیط زیست یک قانون است و به طور طبیعی در هر فرایند شیمیایی با ورود مقداری هر چند ناچیز آلاینده به محیط روبرو هستیم وجود دستورالعمل حد قابل تحمل را بر اساس رویه ها و استانداردهای جهانی و با حداقل اثرات نامطلوب معین می نماید و  رعایت آنرا طلب می کند .

i.تعریف راهبرد و آئین نامه  جدیدی توسعه ای

همانگونه که معاون محترم  وزیر نفت در امور پتروشیمی اظهار  فرمودند:" صنعت پتروشیمی نیازمند  تعریف راهبردهای جدیدی توسعه ای است و  شرکت صنایع ملی پتروشیمی همواره با هدف همکاری بیشتر میان مجتمع های پتروشیمی با سبک ریش سفیدی سعی در حل و فصل مشکلات داشته است البته : این روش  بطور یقین پایدار نخواهد بود و باید ساز و کاری قانونی برای این مسئله تعریف شود" و لذا در این راستا  آئین نامه ای به تازگی از سوی شرکت ملی صنایع پتروشیمی تدوین و طرح شده است که طی آن مجتمع های پتروشیمی موظف هستند نکات و دستورالعمل های صنعت پتروشیمی را در زمان فعالیت خود رعایت کنند که توجه به مسئولیتهای اجتماعی (CSR) و رعایت اصول  HSE در کنار توسعه صنعت از آن جمله است.

i . i الزام شرکت های پتروشیمی به رعایت  قوانین HSE

 در کنار ایجاد سیستم های مدیریت کیفیت و تنظیم دستورالعمل های لازم از سوی شرکت مادر تخصصی (شرکت ملی صنایع پتروشیمی) ضروری است قوانین و مناسبت های HSE  در یک مرکز تصمیم سازی شود. در حال حاضر ایمنی کار در وزارت کار ، محیط زیست در سازمان محیط زیست و بهداشت کار در وزارت بهداشت و آموزش پزشکی تصمیم سازی می گردد و اگر این تجمیع صورت نپذیرد نقش رگولاتوری شرکت مادر تخصصی فاقد کارایی لازم خواهد بود. در بسیاری کشورهای اروپایی این فعالیت ها در آژانس محیط زیست[2] و آژانس ایمنی و فرایند کار[3] تجمیع گردیده که بسته به شرایط بومی سازی[4]  و ساختار موجود تجمیع آن در شرکت ملی صنایع پتروشیمی می تواند موثرتر باشد.

در حال حاضر اغلب شرکت های صنعت پتروشیمی نه تنها با مشکلات تکثر در مراجع روبرو هستند بلکه حتی در زمینه استراتژی فرایند یکپارچه ایمنی فرایندی از مجموعه یکسانی پیروی نمی کنند. درحقیقت فرایند یکپارچه ایمنی فرایندی از بخش طراحی ، فنی ( تجهیزاتی) و منابع انسانی تشکیل می گردد که خود بخش منابع انسانی در طول دوره ساخت و دوره بهره برداری به دلیل ماهیت خطرات و نحوه تعامل انسان با محیط و حوادثی که در معرض آن قرار می گیرد متفاوت است.

در فرایند یکپارچه به همساختی هر یک از اجزاء با یکدیگر نیز توجه می گردد بعنوان مثال اگر شرکتی  راهبرد اروپایی فرایندی به نام SEVESO را مرجح می داند باید از تمام استانداردهای زیر مجموعه آن پیروی کند و اگر می خواهد از استاندارد امریکایی [5]CCPS و یا [6]OSHA  پیروی کند باید تمام استانداردهایی که اجرایی می کند از یک سنخ و همساز باشند[7].

 در حال حاضر اگرچه اغلب شرکت ها موفق به دریافت OSHAS 18000 گردیده اند ولی به دلیل عدم راهبرد مشخص و نقش هدایتی مشاوره ای رگولاتور این همساختی و اولویت گذاری مشاهده نمی شود. بعنوان مثال تا کنون تنها شرکت پتروشیمی آریا ساسول موفق به اخذOSHA 1910 گردیده و در بخش همخوانی تجهیزات نیز به دلیل تحریم هایی که وجود داشته امکان خرید تجهیزاتی که بتواند این استاندارد ها را حفظ کند وجود نداشته و خرید و تجهیز محصولاتی با پروتکل های مختلف ابزار دقیقی ، استاندارهای مختلف ارتباطی امکان اطمینان از عملکرد مجموعه ای از این تجهیزات ، آلارم ها و سیستم های سنسور ، اطفاء حریق ، شیر آلات تخلیه [8] را در زمان مورد نظر با سئوالاتی مواجه خواهد ساخت.

 در بعد ساخت داخلی تجهیزات و کپی سازی هایی که صورت می گیرد نیز نمی توان از استاندارد بودن و صحت عملکرد مجموعه در زمان لازم اطمینان حاصل کرد و سوابق تجهیزاتی که در بحث خودکفایی ساخت و نصب گردیده نشان می دهد امکان انجام آزمایش های کورد نیاز جهت اطمینان از کیفیت این قطعات و تجهیزات وجود نداشته و نتایج و تائیدات اعلامی اغلب تجربی و بر اساس استنباط کارشناسی است.

لذا با اجرایی شدن آئین نامه رگولاتوری انتظار می رود با انجام موارد ذیل    

v  ارائه آموزشهای تخصصی

v   حفظ آمادگی در مقابل حوادث صنعتی ناشی از نشت عوامل شیمیایی در محیط کار از طریق برگزاری مانورهای دوره ای

v  بازرسی دقیق و کارا  به گونه ای که امکان نظارت بر حسن اجرای این آیین‌نامه فراهم گردد.

v  رشد فرهنگ ارج نهادن به  مسئولیتهای اجتماعی و توجه مستمر به این مهم

امکان یکپارچه سازی دیدگاه ها و عملکرد شرکت های پتروشیمی فراهم گردد.

در کنار ایجاد زمینه ایمنی فرایندی امکان ایمن سازی فضای تولید کسب و کار برای منابع انسانی با اعمال روش های هدفمند ذیل و پایش آنها از طریق رگولاتوری فراهم می گردد.

الف- تطابق فضای فرایندی و محیط ایمن[9]

ب-خرید لوازم ایمن و اعمال روش های نصب و تعمیر ایمن [10]که منطقاً برای حفظ سلامتی کارکان ضروریست

ج- استقرار سیستم ثبت حوادث در جهت جلوگیری از تکرار آنها[11]

ارتباط با سایر ساختارهای حاکمیتی و اجتماع

در هزاره سوم وقتی از ایمنی و بهداشت سخن می گوئیم نه فقط بهداشت جسمی بلکه بهداشت روحی شخص و خانواده و اجتماع او راهم مد نظر قرار می دهیم. در شرایطی که با ساخت واحدهای بزرگ تولیدی انتظار داریم عملکرد دقیق ، صادقانه و مناسب منابع انسانی را به فاکتورهای فرایندی و محیطی شاهد باشیم نمی توانیم مشکلات فرد را در خارج از فنس های مجتمع جا بگذاریم و اینجاست که نقش مسئولیتهای اجتماعی(CSR)[12] معنی می یابد. آیا ساخت بخش های ویژه سوختگی و یا بیماریهای شغلی تنها بر عهده وزارت بهداشت است و یا اگر شرکت ها نیاز خدمات ویژه مختلف در ارتقاء بهداشت فردی و خانواده باشند باید راساً اقدامی صورت دهند. رگولاتوری باید امکان هم جهت نمودن تلاش ها ، تخصیص هزینه ها و اولویت بندی امکان استفاده از خدمات بین شرکت ها و ساختار های جامعه و حتی در صورت نیاز همیاری صنعت با ساکنین منطقه را در موارد ذیل را بصورت مدون و قانونی فراهم سازد.

·  خدمات پزشکی و موارد خاص چون مراقبت های ویژه سوختگی و مسمومیت ها

·  اطفای حریق در تعامل با مجموعه پدافند غیر عامل مناطق عملیاتی

·   گسترش آموزش های فنی و حرفه ای بویژه در تخصص های ویژه صنعت پتروشیمی

 i . i . i   خصوصی سازی ، اقتصاد و رگولاتوری

در ساختار دولتی چون سود شرکت و درآمد کارکنان چندان رابطه معنا داری با هزینه های  مرتب با  الزامات ایمنی و محیط زیستی ندارد گرایش شرکت ها به شدت به خرید تجهیزات پیچیده و بعضاً همراه با مسافرت های خارجی و... گرایش می یابد که خود آفت بزرگی در جهت پیشرفت امور و صرفه جویی در هزینه ها است که در کنار سایر عوامل و تقریباً در کلیه کشور ها به ناکارآمدی گسترده بخش دولتی انجامیده است.

 با اجرای سیاست های اصل 44 و با هدف کاستن از تصدی گری دولت واحدهای تولیدی به بخش خصوصی واگذار شد و یکی از نکاتی که همواره بصورت نا نوشته مورد توجه بخش خصوصی بوده است توازن سود و هزینه های رعایت موارد ایمنی است به یک بیان ساده، اغلب شرکت های بخش خصوصی با تمرکز بر اصل سود آوری تمایل  دارند تا با حداقل شرایط و الزامات روبرو باشند و حوزه HSE نیز از این اصل مستثنی نمی باشد.

  از منظر حوادث فردی و یا جمعی می توان آنها را به دوگروه محدود (با فراوانی بالا ) و گسترده (با فراوانی کم) تقسیم کرد. در گروه حوادث فردی با کاهش شدید بودجه های آموزش و خرید و تامین تجهیزات به نظر می رسد ریسک و تعدد حوادث گسترش یافته است. از سوی دیگر تامین تجهیزات و انجام مانورهای پیشگیرانه در سطح شرکت  ها و در مقیاس بزرگتر پدافند عامل منطقه همچون پدافند سایبری ، شیمیایی و..برای جلوگیری از مخاطرات و آسیب های حاصل که می توانند حتی در محیط مسکونی اطراف خود حوادثی بزرگ بیافریند نقشی کلیدی دارد و این امر نیازمند هماهنگی ها ، تقسیم وظائف و هزینه ها است که از امکان مدیریتی یک شرکت خارج می باشد و با توجه به اینکه بسیاری از سهامداران اصلی این شرکت ها از فضایی غیر از نفت و پتروشیمی انتخاب گردیده اند تخصیص بودجه و برنامه ریزی در رفع مخاطراتی بزرگ و پدافندی را اولویت بالایی نمی دانند.  

   در این نقطه کلیدیست که رگولاتور باید ضمن رعایت اصل صرفه جویی در تولید فضای ایمن در هماهنگی با نهادهای ملی و با اهدافی چون صیانت از کشور در برابر انواع حملات سایبری ، ..، رفع مخاطرات کلان چون نشت مواد شیمیایی و مهلک به محیط ، راه کاری پیشگیری و آمادگی در کمک به آسیب دیدگان احتمالی ، بیمه تمام خطر شرکت ها و تجهیزات که کنترل و رفع آن خارج از امکان یک شرکت بوده و محتملاً تاثیرات آن نیز به محوطه شرکت محدود نخواهد ماند فراهم کند . بدیهی است پوشش دهی همه این عوامل بویژه در مخاطرات چند گانه که ممکن است بخشی از خطر در یک شرکت و بخشی و یا تاثیر آن در شرکتی دیگر و یا محیط عمومی باشد نیاز اهتمامی ویژه و فرگیر است.

 

  نادر جاویدپور کارشناس نفت


[1] وَ إِذَا تَوَلَّی سَعَی فِی الأرضِ لِیُفسِدَ فِیهَا وَ یُهلِکَ الحَرثَ والنَّسلَ وَاللهُ لا یُحِبُّ الفَسَادَ»؛ (بقره ، 205) زمانی که ظالمین مستولی بر زمین گردند تلاش در هلاکت نسب و مزارع می نمایند و خداوند فساد را دوست ندارد

[2] http://www.eea.europa.eu                                                               European Environment Agency

 

[3] European Agency for Safety & Health at Work                                                          https://osha.europa.eu

 

[4] Customized

[5] Center for Chemical Process Safety (CCPS)-Alche

[6] Occupational Safety and Health Administration

[7] Consistant

8Discharge and Relief Valves

[9] http://energy.gov   / Public Law 91-596   Provide safe and healthful places and conditions

[10] acquire, maintain, and require the use of safety equipment, personal protective equipment, and devices reasonably necessary to protect employees

[11] keep adequate records of all occupational accidents and illnesses for proper evaluation and necessary corrective action

 

[12] Corporate Social  Responsibility 

ایمیل را وارد کنید
تعداد کاراکتر باقیمانده: 500
نظر خود را وارد کنید

لوگو-پیام پترو

سایت اطلاع رسانی روابط عمومی

شرکت ملی صنایع پتروشیمی