106

نقش تمرکز جغرافیایی مجموعه ها در صنعت پتروشیمی (بخش اول)

نقش تمرکز جغرافیایی مجموعه ها در صنعت پتروشیمی (بخش اول)
(جمعه ۱۵ دی ۱۳۹۶) ۰۸:۰۰

نقش تمرکز جغرافیایی صنعت در رقابت جهانی

شرکت های موفق در بسیاری از صنایع به جای اینکه در نقاط مختلف یک کشور توزیع شوند، در مکان های محدودی متمرکز شده اند. این مشاهده تجربی مهم مدت هاست که در مباحث مربوط به عوامل موثر بر عملکرد موفق یک شرکت مغفول مانده اند. درک نقش تمرکز جغرافیایی و چارچوب مفهومی تر رقابت پذیری در حوزه اقتصاد خرد، ابزارهایی را فراهم می کند تا نقش مکان در موفقیت بنگاه اقتصادی را بررسی کنیم.

در تحلیل سنتی، موفقیت بنگاه اقتصادی تابعی از ساختار صنعت و جایگاه نسبی بنگاه در داخل صنعت است. راه عملکرد برتر نسبت به رقبا در صنعت نیز این است که استراتژی های بهتری انتخاب شود و میزان تاثیر عملیاتی بیشتر شود. هر دوی اینها نیز در گرو انتخاب های مدیریت در داخل بنگاه است.

اگرچه این روش بسیار نوآورانه است اما بسیار سخت است که بفهمیم چرا فعالیت های اصلی اکثر بنگاه های اقتصادی موفق به لحاظ جغرافیایی در یک منطقه متمرکز است. چرا بسیاری از تصمیمات مهم و کلیدی در صنعت محصولات داروئی در نیوجرسی/ نیویورک اتخاذ می شود و در بقیه مناطق فقط در چند مورد محدود اظهار نظر می شود؟ چرا تصمیمات مهم در مورد صنعت خودروسازی در جنوب آلمان و برخی مکان های خاص در ژاپن گرفته می شود؟ چرا نیویورک و لندن مرکز تصمیمات و اتفاقات اصلی در صنعت خدمات مالی است؟ تمرکز جغرافیایی بنگاه های اقتصادی موفق در مکان های محدود که بسته به نوع صنعت متفاوت است- بینگر این است که به جز عواملی مانند مدیریت داخلی و توانمندی های بنگاه، عوامل دیگری نیز در موفقیت یک بنگاه اقتصادی نقش دارند.

در یک مجموعه یا، کلی تر بگوییم، در تحلیل اقتصاد خرد بر مبنای رقابت پذیری، تمرکز جغرافیایی خیلی عادی به نظر می رسد. عوامل مربوط به مکان جغرافیایی شامل وجود یک مجموعه فرصت های پیش روی تیم مدیریتی را افزایش می دهد احتمال اتخاذ تصمیمات درست در مورد استراتژی های عملیاتی و سودآوری را نیز بهبود می بخشد. انتخاب های مدیریتی در داخل بنگاه اقتصادی بسیار مهم هستند، اما عوامل مربوط به مکان جغرافیایی بنگاه که به صورت خارجی در موفقیت بنگاه تاثیر می گذارند نیز باید مورد مداقه و بررسی قرار گیرند. بنگاه های اقتصادی موفق عملکرد برتر داخلی خود را با حضور در یک مکان مناسب و در یک مجموعه قوی تقویت می کنند تا بدین ترتیب نقاط قوت آنها پررنگ تر و موثرتر شود.

عوامل مربوط به مکان جغرافیایی که می بایست در نظر گرفته شوند چه عواملی هستند؟ جهانی شدن چگونه ارتباط این عوامل را تحت تاثیر قرار می دهد؟ نوآوری های مربوط به تمرکز جغرافیایی چگونه می توانند این عوامل را تحت تاثیر قرار دهند؟ و این عوامل به لحاظ دستور کار و برنامه چه مفهومی برای صاحبان کسب و کارها دارد؟

مجموعه ها و مبانی اقتصاد خرد رقابت پذیری

مجموعه ها توسط پورتر[1] (1998) به این شکل تعریف شد «تراکم جغرافیایی شرکت ها، عرضه کنندگان، پیمانکاران خدمات، و موسسات مرتبط در یک مکان خاص». بنابراین دو ویژگی اصلی مجموعه ها نزدیکی فعالیت های انفرادی از نظر (1) منطقه جغرافیایی و (2) ایجاد ارزش است.

در مجموعه علوم زندگی بوستون[2] (نمودار 1 را ملاحظه کنید) اکثر فعالیت ها در کمبریج اتفاق می افتد که یک منطقه نسبتا محدود جغرافیایی در منطقه شهری بوستون است. ایجاد ارزش در مرکز شرکت های تولید محصولات داروئی و بیوتکنولوژی صورت می گیرد که بیمارستان های تخصصی و آموزشی در سطح جهانی، تجهیزات تخصصی، و عرضه کنندگان مواد اولیه، و ارائه کنندگان خدمات تحقیقاتی تخصصی و خدمات کسب و کار در یک مجموعه متمرکز شده اند. علاوه بر این، این مجموعه از موسسات آموزشی بهره می گیرد که برنامه های تحقیقاتی و آموزشی متعدد و مرتبط دارند و سازمان های قوی مجموعه بخش های مختلفی از مجموعه را پوشش می دهند. در نهایت، مجموعه علوم زندگی می تواند از دارایی ها و توانمندی های مجموعه مرتبط با ابزارهای تحلیلی، حوزه دیگری که منطقه بوستون در آن بسیار قوی است نیز بهره مند گردد.

نمودار 1- مجموعه علوم زندگی بوستون

 هلدینگ

منبع: Michael Porter, 2006

مجموعه های یک واقعیت تجربی هستند اشتغال در بسیاری از صنایع در مناطق محدودی متمرکز شده است. در نتیجه، بسیاری از مناطق در صنایع محدودی به صورت تخصصی کار می کنند. آنچه که اهمیت دارد این است که صنایع مختلف تمرکزهای منطقه ای در مکان های مختلف دارند و مناطق مختلف در صنایع متفاوت تخصص دارند. بنابراین، مسیر مشخصی به سمت موفقیت وجود ندارد، مدل های کاملا متفاوت میزان موفقیتشان به مجموعه ای ویژگی ها بستگی دارند که کاملا مختص یک صنعت خاص هستند.

مجموعه ها حاکی از وجود هم افزایی و ارتباط بین بنگاه های اقتصادی هستند. این عوامل خارجی ارزش اقتصادی واقعی ایجاد می کنند: بنگاه های اقتصادی می توانند به سطوح بالاتری از بهره وری دست یابند، زیرا دسترسی آسان به عرضه کنندگان متخصص و پیمانکاران خدماتی دارند و می توانند به سرعت رمز موفقیت رقبای خود را فرا گیرند. بنگاه های اقتصادی می توانند خلاقانه تر عمل کنند، زیرا می توانند ایده ها را به شکلی بهینه تر به صورت نمونه جدید کالای تولیدی و خدمات درآورند و بازخورد سریع تری نسبت به توزیع آن در بین مشتریان خود به دست آورند. و بنگاه های اقتصادی که در مرحله آغاز پروژه خود هستند می توانند از خدمات خارجی و دارایی های استفاده کنند که به صورت داخلی به آنها دسترسی ندارند اما برای اینکه تولید خود را عملیاتی کنند به آنها نیاز دارند.

نمودار 2- ضرروت وجود مجموعه های متمرکز

هلدینگ  

منبع: Christian Ketels, 2007

 مجموعه ها در مکان هایی شکل می گیرند که فضای کسب و کار، فرصت هایی را برای بنگاه های اقتصادی انفرادی ایجاد می کند که بتوانند عملیات تولیدی سودآورانه داشته باشند. هسته مرکزی یک مجموعه جدید می تواند از یک گستره عوامل مربوط به فضای کسب و کار، مجموعه های موجود و یا کارآفرینی های انفرادی ناشی شده باشد (نمودار 2 را ببینید). اما در مرحله بعد معمولا همیشه به یک فضای کسب و کار عمومی قوی نیاز است تا از یک بنگاه اقتصادی انفرادی تبدیل به مجموعه ای شود که همه بنگاه ها جذب آن شوند. ترکیب شرایط این عوامل، زمینه استراتژی و رقابتی، شرایط تقاضا و وجود صنایع پشتیبان و مرتبط همه ابعادی هستند که باید مورد توجه قرار گیرند. رشد موفقیت آمیز یک مجموعه خیلی فراتر از یک فرآیند خودکار است. شرایط اولیه ممکن است فرصتی را ایجاد کند اما پس از آن بقای آن بستگی به تصمیمات انفرادی و روابط بین آنها بستگی دارد که می تواند به این سوال پاسخ دهد که آیا این مجموعه قادر است که رقابت با دیگران را به نفع مجموعه تمام کند یا خیر؟

مجموعه های توسعه یافته به اشکال و فرمت های مختلفی وجود دارند. بعضی از آنها در حول و حوش شرکت های بزرگی شکل گرفته اند که توانسته اند شبکه ای از عرضه کنندگان و پیمانکاران خدماتی را جذب کنند. برخی دیگر متشکل از بنگاه های اقتصادی کوچک و متوسط هستند که توانسته اند با استفاده از مزیت همکاری بر عدم مزیت های ناشی از اندازه کوچک خود غلبه کنند. با این وجود، دسته دیگر بنگاه های اقتصادی هستند که در فاز شروع کار قرار دارند و در کنار یک دانشگاه یا یک موسسه تحقیقاتی شکل گرفته اند. هیچ مدلی وجود ندارد که موفقیت این مجموعه را تضمین کند. اما موفقیت متضمن پروفایل منحصر به فرد و شرایطی است که یک مجموعه باید آنها را درک کند.

 

 



[1]Porter

[2]Boston Life Sciences cluster

ایمیل را وارد کنید
تعداد کاراکتر باقیمانده: 500
نظر خود را وارد کنید

لوگو-پیام پترو

سایت اطلاع رسانی روابط عمومی

شرکت ملی صنایع پتروشیمی