در میان این بخش ها صنعت خودروسازی جایگاه اول را به خود اختصاص می دهد، سهم این صنعت در سال 2016 (آخرین آمار در دسترس) بیش از 31 درصد از تولید ناخالص داخلی این کشور را به خود اختصاص داده است.
سایر صنایع از جمله مهندسی برق (6/13 درصد)، مهندسی مکانیک (7/10 درصد)، صنعت فلزات (7/7 درصد)، صنعت تولید محصولات داروئی (3/7 درصد) و صنعت مواد شیمیایی (1/7 درصد) با فاصله نسبتا قابل توجه در جایگاه های بعدی قرار دارند. روی هم رفته این 6 صنعت در حدود 5/77 درصد از کل مخارج سرمایه ای کل صنایع آلمان را به خود اختصاص داده اند. و این سهم در سایر مخارج سرمایه ای (مالکیت معنوی) حتی به حدود 87 درصد هم می رسد، به طوری که سهم این صنعت از تولید ناخالص داخلی نزدیک به 45 درصد است.
به جز صنعت تولید مصنوعات فلزی، همه این 6 بخش نرخ صادراتی شان بالاتر از سطح متوسط است. موفقیت این صنایع در صادرات، که به دلیل مازاد تراز تجاری بعضا در سطح بین المللی و حتی در سطح ملی مورد انتقاد قرار می گیرد، تا حد بسیار زیادی به دلیل سرمایه گذاری بسیار قابل توجه در ماشین آلات مدرن و تجهیزات و نیز در تحقیق و توسعه است.
به طور مشخص این موفقیت ها به دلیل سیاست های خاص اتخاذ شده توسط صنایع آلمانی نیست، که هدفشان حمایت از صنایع داخلی در مواجهه با رقابت بین المللی است. سهم انواع سرمایه گذاری در کل مخارج ثابت سرمایه ای در صنایع تولیدی در نمودار 1 به تصویر کشیده شده است.
همانطور که در این نمودار مشاهده می کنید به رغم اینکه سهم سرمایه گذاری در ساخت و ساز در طول دوره زمانی مورد بررسی تقریبا ثابت بوده است، سهم سرمایه گذاری در ماشین آلات و تجهیزات در حال کاهش بوده است اما سهم سرمایه گذاری در کالاهای سرمایه ای در حال افزایش بوده است.
نمودار 1- سهم انواع سرمایه گذاری در کل مخارج ثابت سرمایه ای در صنایع تولیدی آلمان، درصد
Federal Statistical Office, Deutsche Bank Research منبع:
صنایع خودروسازی و محصولات داروئی: مخارج سرمایه ای ناخالص به شدت در حال افزایش است
مخارج سرمایه ای ناخالص توسط صنعت خودروسازی (4/4+ درصد به صورت واقعی در هر سال از سال 1995) و صنعت داروسازی (5/2+ درصد در هر سال) به ویژه در طول دو دهه اخیر به شدت افزایش یافته است. مهندسی مکانیک (2+ درصد در هر سال) تنها بخش مهم صنعتی دیگری بود که رشد مخارج سرمایه ای آن بیش از نرخ متوسط برای صنایع تولیدی (6/1+ درصد در هر سال) بوده است.
در نتیجه سهم صنایع خودروسازی و داروسازی در کل مخارج سرمایه ای ناخالص توسط صنایع تولیدی از 5/22 درصد در سال 1995 به 4/38 درصد در سال 2016 رسیده است. سهم آنها در سایر انواع مخارج سرمایه ای حتی از این نرخ هم بیشتر است و به حدود 49 درصد می رسد و مدام در حال افزایش است. نمودار 2 سهم بخش های مختلف از مخارج سرمایه ای ناخالص صنایع تولیدی آلمان را در سال 2016 نشان می دهد.
نمودار 2- سهم بخش های مختلف از مخارج سرمایه ای ناخالص صنایع تولیدی آلمان را در سال 2016، درصد
Federal Statistical Office, Deutsche Bank Research منبع:
خالص مخارج سرمایه ای به ندرت منفی است
یکی دیگر از متغیرهای مهم این است که صنایع خودروسازی و داروسازی بر روی ماشین آلات، کارخانجات و مالکیت معنوی در اکثر سال ها از سال 1995 تاکنون بیش از دارایی هایشان خرج کرده اند. خالص مخارج سرمایه ای در صنعت خودروسازی تنها در سال های 1995، 2006 و 2009 منفی بوده است. و در صنعت داروسازی، نرخ استهلاک تنها در یک سال یعنی در سال 2011 از مخارج سرمایه ای ناخالص پیشی گرفت.
به وضوح، هر دوی این صنایع بدون در نظر گرفتن توسعه های ادواری تمایل به سرمایه گذاری داشته اند. در سال های متعدد، به عنوان مثال بین سال های 2011 و 2014، میزان مشارکت صنایع خودروسازی و داروسازی، تنها عاملی بوده است که باعث شده است خالص مخارج سرمایه ای در بخش تولیدی چندان زیاد نباشد.
به دلیل نوسانات بسیار زیاد در فعالیت سرمایه گذاری، خالص دارایی های ثابت واقعی در صنایع خودروسازی و داروسازی با نرخی بسیار بالاتر از نرخ متوسط در بخش تولیدی در طول پنج سال گذشته افزایش یافته است. در واقع، بین سال های 1995 و 2016، این دارایی ها به میزان 79 درصد در بخش خودروسازی و به میزانی حدود 5/43 درصد در بخش داروسازی افزایش یافته اند ( بخش تولیدی به طور کلی: 4/2 درصد). سهم صنایع خودروسازی و داروسازی در مخارج سرمایه ای صنایع تولیدی در آلمان در نمودار 3 نشان داده شده است.
نمودار 3- سهم صنایع خودروسازی و داروسازی در مخارج سرمایه ای صنایع تولیدی در آلمان، درصد
Federal Statistical Office, Deutsche Bank Research منبع:
سهم بالای سرمایه گذاری بلندمدت در صنایع خودروسازی و داروسازی
علاوه بر این سهم صنایع خودروسازی و داروسازی در کل مخارج سرمایه ای ناخالص در بخش تولیدی به طور قابل توجهی بالاتر از سهم آنها در ارزش افزوده ناخالص است. این امر به این دلیل است که این دو بخش در مقایسه با متوسط صنایع موجود در بخش تولیدی خیلی بیشتر سرمایه بر هستند (بر اساس دارایی های ثابت ناخالص اسمی به ازای هر کارمند). علاوه بر این، به نظر می رسد که هر دوی این بخش ها خیلی بیشتر از سایرینتمایل به سرمایه گذاری در حوزه های محصولاتی دارند که هنوز بازار بزرگی برای آنها وجود ندارد.
به ویژه سهم بالای بخش خودروسازی در مخارج تحقیق و توسعه نیز بر همین موضوع صحه می گذارد. به عنوان مثال، در حال حاضر بخش خودروسازی روی فناوری های جایگزین نیروی محرکه کار می کنند و پول زیادی را برای رانندگی خودکار و متصل خرج می کنند.[1] در هر دوی این موارد، هنوز بازارهای فروش بالقوه بسیار کوچک هستند. برای مثال، در حال حاضر خودروهایی که با باتری برقی کار می کنند کمتر از 2 درصد کل فروش خودرو در سرتاسر جهان را به خود اختصاص داده اند.
صنعت داروسازی نیز به طور مداوم بر روی داروهای جدید سرمایه گذاری می کند. به طور متوسط، فرآیند توسعه، از تحقیقات اولیه تا داروهای قابل فروش در بازار، به طور قابل توجهی بیش از 10 سال طول می کشد. علاوه بر این، ممکن است که در اکثر موارد تحقیقات موفقیت آمیز نباشد یا منجر به تولید داروهای قابل فروش در بازار نشود. این مثال ها نشان می دهد که سرمایه گذاری های صورت گرفته بر روی تحقیق و توسعه در این دو بخش بر روی بلندمدت متمرکز شده اند، که به طور ویژه باعث مخاطره آمیز شدن آنها می شود. با این وجود، این هزینه ها برای موفقیت های این صنایع در بلندمدت ضروری و اجتناب ناپذیر هستند.
نمودار 4 روند مثبت و صعودی خالص مخارج سرمایه ای در صنعت خودروسازی و داروسازی را نشان می دهد.
نمودار 4- خالص مخارج سرمایه ای در صنعت خودروسازی و داروسازی در آلمان، میلیارد یورو
Federal Statistical Office, Deutsche Bank Research منبع:
[1] See Heymann, Eric and Janina Meister (2017). The digital car. More revenue, more competition,more cooperation. Deutsche Bank Research. Germany Monitor. Frankfurt am Main.