این مطالعه توسط موسسه آینده پژوهی کپنهاک (CIFS)[1] و به سفارش انجمن صنعت پتروشیمی اروپا (Cefic)[2] در سال 2018 انجام شده است. کسانی که در این نظرسنجی دلفی شرکت کرده اند حدود 195 نفر از متخصصان صنعت پتروشیمی و نیز سایر صنایع و نیز 92 نفر از دانشگاهیان و افراد عادی بوده اند. پنل انتخابی به خوبی در مطالعه دلفی مشارکت کردند تا جایی که بیش از 1300 نظر مختلف علاوه بر سوالات ضبط شده است.
هدف این مطالعه این بوده است که دیدگاه های متخصصان در مورد انتظارات مربوط به توسعه آتی در اقتصاد، مسایل ژئوپلیتیکی، جامعه، فناوری و محیط زیست جمع آوری شود. بر اساس فروض انتخابی در حدود 90 سوال مطرح شد که این سوالات به صورت آنلاین در اختیار پاسخ دهندگان قرار گرفت. نتایج به دست آمده در راستای فروض در نظر گرفته شده بود و این در مورد 67 درصد از سوالات صادق بود.
در این قسمت از گزارش وضعیت استفاده از سوخت های فسیلی و انرژی های تجدیدپذیر در صنعت پتروشیمی از نظر پاسخ دهندگان تا سال 2050 مورد بررسی قرار گرفته است. در سوال اول از پاسخ دهندگان پرسیده شده است که به نظر آنها گزاره زیر تا چه اندازه صحیح است: «تا سال 2050 صنعت پتروشیمی تقریبا دو برابر میزان فعلی از بیوماس استفاده خواهد کرد». گزینه هایی که برای پاسخ به این سوال در نظر گرفته شده است عبارتند از:
· خیلی واقع بینانه
· واقع بینانه
· تا اندازه ای واقع بینانه
· غیر واقع بینانه
متخصصان پتروشیمی در پاسخ به این سوال انتظارات مثبتی نسبت به استفاده از بیوماس در این صنعت داشته اند. اگرچه در این سوال پاسخ دهندگان اجماع کامل (بیش از 55 درصد موافق در مورد یک گزینه) نداشته اند اما با این وجود اکثریت آنها یعنی 4/62 درصد، انتظار داشته اند که دو برابر شدن استفاده از بیوماس در صنعت پتروشیمی گزاره ای «واقع بینانه» یا «خیلی واقع بینانه» است. به عبارت دیگر میزان خوش بینی به این موضوع خیلی بیشتر از بدبینی بوده است.
اظهارنظرها به شاخه ها و شرایطی اشاره کرده اند که برای افزایش قابل توجه استفاده از بیوماس در صنعت پتروشیمی ارزش حیاتی قایل شده اند – به عنوان مثال میزان در دسترس بودن، قیمت گذاری و حمایت های سیاسی.
نمودار 1- گزاره «میزان استفاده از گازهای گلخانه ای تا سال 2050 دو برابر خواهد شد» تا چه حد واقع بینانه است؟
منبع: European Chemical Industry Council (Cefic)
در سوال دوم از پاسخ دهندگان پرسیده شده است: «تا سال 2050 برق کم- کربن با روشی پایدار تولید خواهد شد، یعنی چه؟» و برای پاسخ 5 گزینه در نظر گرفته شده است که عبارتند از:
· برآوردن کافی و ممکن همه نیازها برای همه صنایع در اروپا و نیز نیازهای خانوار و حمل و نقل
· برآوردن کافی و ممکن همه نیازها برای صنایع و بخش های منتخب شامل صنعت تولید مواد شیمیایی
· ممکن است ولی نیازهای صنعت تولید شیمیایی را برآورده نخواهد کرد.
· غیرکافی و برای صنعت تولید مواد شیمیایی بسیار گران تمام خواهد شد.
· برق کم کربن قابل تولید به روشی پایدار نخواهد بود.
تولید برق کم کربن به عنوان گزینه ای در جهت کاهش آلایندگی ها در نظر گرفته می شود. سوال فعلی در مورد انتظارات مروبط به عرضه احتمالی است که نه تنها صنعت پتروشیمی را در بر می گیرد بلکه شامل سایر صنایع و بخش ها نیز می شود.
نتایج حاکی از یک تصویر ترکیبی است: در یک چشم انداز خوش بینانه، اکثر متخصصان انتظار دارند که عرضه در صنعت تولید مواد شیمیایی هم ممکن و هم کافی باشد (35 درصد)، و حتی خوش بینی کمتری در مورد اروپا وجود دارد (در حدود 9/18 درصد). اگر بخواهیم بدبین باشیم، سهم قابل توجهی از پاسخ دهندگان انتظار دارند که عرضه محدود و قیمت ها بسیار زیاد شوند.
مهم ترین نتیجه ای که از این پاسخ ها می توان گرفت این است که در کل انتظارات خوش بینانه از انتظارات بدبینانه پیشی گرفته اند. برخی از اظهار نظرها حاکی از اهمیت زیاد تولید برق کم کربن برای صنعت دارند – آنها بر این عقیده هستند که این مساله تنها در مورد میزان در دسترس بودن نیست بلکه قیمت ها و رقابت پذیری جهانی نیز از اهمیت فوق العاده ای برخوردارند.
در سوال سوم این قسمت از پاسخ دهندگان پرسیده شده است: «آیا فکر می کنید که برق تولید شده از سوخت های فسیلی که حاوی کربن است در سال 2050 یک گزینه پایدار است؟» نتایج حاصل شده حاکی از این هستند که در مورد این موضوع که برق تولید شده از سوخت های فسیلی در ترکیب با کربن یک راه حل پایدار در سال 2050 نخواهد بود.
نمودار 2- تولید برق کم کربن به شیوه ای پایدار یعنی چه؟
منبع: European Chemical Industry Council (Cefic)
اظهارنظرها در این مورد که محتوای کربن و استفاده از آن روش بهتری هستند، به دلیل اینکه مخارج سرمایه گذاری پایین تری دارند. این نتایج با فروض در نظر گرفته شده برای گزارش چشم انداز که حول محور تولید برق کم کربن قرار دارند، هماهنگ است و حاکی از کاهش اهمیت سوخت های فسیلی در آینده است. نتایج مربوط به این سوال را در نمودار 3 ملاحظه می کنید.
در سوال چهارم از پاسخ دهندگان پرسیده شده است: «آیا به نظر شما تا سال 2050، تولید ترکیبات دی اکسید کربن/ منوکسید کربن با هیدروژن، به عنوان مثال متانول، می تواند به سطح صنعتی شدن برسد؟»
پنل پاسخگویی بر این باورند که سطح صنعتی در تولید ترکیبات دی اکسید کربن/ منوکسید کربن با هیدروژن به عنوان خوراک جایگزین، در افق 30 ساله ممکن خواهد بود.
با توجه به این واقعیت که فناوری های ترکیبات گاز مصنوعی / هیدروژن هنوز در حال توسعه و تکامل هستند و تاکنون تنها در مرحله آزمایشی بوده اند، پاسخ دهندگان همچنان دید مثبت و خوش بینانه به موضوع دارند.
نمودار 3- به نظر شما برق تولیدشده از سوخت فسیلی همراه با محتوای کربن گزینه پایداری برای سال 20150 است؟
منبع: European Chemical Industry Council (Cefic)
نمودار 4- آیا تا سال 2050 تولید گازهای مصنوعی به مرحله صنعتی شدن می رسند؟
منبع: European Chemical Industry Council (Cefic)
در سوال پنجم از پاسخ دهندگان پرسیده شده است که :«به نظر شما تا سال 2050 همزیستی صنعتی تا جایی پیشرفت خواهد کرد که بتوان گفت تولید ترکیبات شیمیایی حاوی دی اکسید کربن و منوکسید کربن به پایان رسیده است؟»
نمودار 5- آیا تا سال 2050 همزیستی صنعتی منجر به حذف دی اکسید و منوکسید کربن در تولید ترکیبات شیمیایی خواهد شد؟
منبع: European Chemical Industry Council (Cefic)
اکثریت ترکیبی پاسخ دهندگان بر این باورند که همزیستی صنعتی محتمل است اما در مورد مرحله پیشرفت آن مطمئن نیستند زیرا تا حد زیادی بستگی به مکان صنایع آلاینده و مصرف کننده دارد.
اظهارنظرها حاکی از امکان رقابتی شدن همزیستی صنعتی در اتحادیه اروپا سخن گفته اند. آنها همچنین به فرصت های ناشی از همزیستی بین کارخانه های کوچکتر که بخشی از مجتمع های بزرگ صنعتی محسوب می شوند به عنوان نتیجه تثبیت شرایط تولید در بخش تولید سخن گفته اند.
[1] Copenhagen Institute of Futures Studies (CIFS)
[2] European Chemical Industry Council (Cefic)