ریسک سرمایه گذاری برای تولیدکنندگان محصولات پتروشیمی

مهم نیست که انرژی به چه شکلی باشد، به شکل نفت خام، گاز طبیعی یا زغال سنگ، به هر شکل مواد اولیه اساسی را فراهم می کند که در کارخانه های تولید محصولات پتروشیمی و شیمیایی در سرتاسر دنیا مورد استفاده قرار می گیرد تا مواد شیمیایی با ارزش افزوده بالاتر، محصولات واسطه و انواع پلاستیک ها تولید شوند.

این مواد شیمیایی پایه و پلاستیک ها نیز به نوبه خود عناصر کلیدی تشکیل دهنده محصولاتی هستند که در آنها دامنه وسیعی از تولید کالاهای مصرفی بی دوام و بادوام دیده می شود، که برخی از آنها عبارتند از پوشاک، مواد ساختمانی، اقلام مصرفی خانوار، بسته بندی مواد غذایی و انواع نوشیدنی، و انواع مختلف وسایط حمل و نقل.

هر ساله میلیاردها دلار سرمایه جدید و مداوم مورد نیاز است تا تضمین کند که صنعت تولید مواد شیمیایی پایه قادر به برآورده کردن رشد تقاضای آینده است. به این دلیل که این صنایع در زنجیره ارزش جزء صنایع بالادستی محسوب می شوند، از کالاهای مصرفی بی دوام گرفته تا کالاهای مصرفی بادوام، تقاضا برای مواد شیمیایی پایه و انواع پلاستیک توسط رشد اقتصاد جهانی تحریک می شود.

توانایی همتراز کردن سرمایه گذاری ها در ظرفیت های جدید با رشد تقاضای جهانی این موضوع را تعیین می کند که آیا در بازار مازاد عرضه وجود دارد یا مازاد تقاضا، که این موضوع تاثیر مستقیم بر میزان سودآوری صنعت می گذارد. گسترش عدم توازن بین ظرفیت و رشد تقاضا باعث می شود که صنعت پتروشیمی ماهیت دوره ای یا سیکلی داشته باشد.

انرژی: نهاده کلیدی محرک سرمایه گذاری

هزینه تولید مواد شیمیایی پایه و انواع پلاستیک به شدت به قیمت انرژی و مواد اولیه ای (خوراک) بستگی دارد که تولید آنها به انرژی نیاز دارد، زیرا ترکیب انرژی و مواد اولیه در برخی موارد تا 75 درصد از کل هزینه تمام شده تولید را تشکیل می دهد.

با توجه به این رابطه، سطوح مطلق قیمت انرژی، و تفاوت قیمت بین منابع مختلف انرژی، تاثیر مستقیم بر روی میزان رقابت پذیری تولیدکنندگان محصولات پتروشیمی دارد. به ویژه، نزدیکی کارخانه های تولید مواد شیمیایی به مناطقی که مزیت های ممتاز در زمینه انرژی و خوراک دارند یکی از عوامل کلیدی در تصمیمات سرمایه گذاری است.

در نتیجه تغییرات قابل توجه در عرضه انرژی جهانی که در سال های اخیر رخ داده است، برندگان و بازندگان اصلی در بازار مواد شیمیایی ظهور کرده اند. توسعه بازارهای غیرمتداول نفت و گاز (شیل) در آمریکای شمالی، تاثیرات چشمگیری بر صنعت پتروشیمی جهانی گذاشته است، زیرا این مساله باعث شده است که سرمایه گذاری در آمریکای شمالی مجددا جان تازه ای بگیرد، این اتفاق پس از بیش از یک دهه اتفاق افتاده است که در آن نه تنها میزان فعالیت های سرمایه گذاری بسیار محدود بوده است، بلکه بسیاری از عملیات و فعالیت های پر هزینه نیز یا متوقف شده بود یا به طور کامل منتفی شده بود.

تفاوت بسیار زیاد قیمت مواد اولیه تولید شده در آمریکای شمالی که بر پایه گاز تولید می شوند و مواد اولیه ای که بر پایه نفت خام تولید می شوند، باعث شده است که این قاره دوباره به مکانی ارزان برای تولیدکنندگان محصولات پتروشیمی تبدیل شود.

این مزیت سرمایه گذاری قابل توجهی را جذب این منطقه کرده است زیرا تولیدکنندگان محلی محصولات پتروشیمی از این مواد اولیه ارزان استفاده می کنند تا بتوانند جایگاه خود را در بازار عرضه جهانی تبدیل به یک تولیدکننده رقابتی کنند.

تعداد بیشتری از شرکت های پتروشیمی جهان برنامه های خود را برای ساختن و توسعه کارخانجات در آمریکای شمالی اعلام کرده اند. این سرمایه گذاری ها، که دلیل اصلی آنها قیمت های پایین تر خوراک است که از نفت و گاز شیل تولید می شوند، این ظرفیت بالقوه را داشته است که پروفایل ظرفیت تولید محصولات پتروشیمی در جهان را بازسازی کند، ضمن اینکه الگوهای تجارت منطقه در مواد شیمیایی پایه و انواع پلاستیک را نیز متحول کرده است.

بین سال های 2000 تا 2010، سرمایه گذاری های جدید در افزایش ظرفیت تولید مواد شیمیایی پایه و انواع پلاستیک بیشتر در خاورمیانه و آسیا رخ داده بود، که دلیل آن وجود قیمت های پایین تر خوراک (در خاورمیانه) و تمایل تولیدکنندگان به تولید در آسیا (به خصوص چین) است که باعث شد به سطح بالاتری از خودکفایی در تولید محصولات پتروشیمی برسد.

با ارزیابی روند افزایش سرمایه گذاری در ظرفیت تولید اتیلن به عنوان شاخصی از تولید در صنعت مواد شیمیایی پایه، تقریبا در دهه اخیر 90 درصد به ظرفیت جدید تولید اتیلن (در حدود 41 میلیون تن از 46 میلیون تن) در این دو منطقه افزوده شده است.

از سال 2010 تا سال 2019، در حالی که سرمایه گذاری در صنعت تولید مواد شیمیایی در خاورمیانه و منطقه آسیا همچنان ادامه یافته است، آمریکای شمالی نیز به عنوان منطقه ای که پتانسیل ایجاد ظرفیت جدید تولید را دارد نیز ظهور خواهد کرد. از حدود 58 میلیون تن ظرفیت تولید جدید اتیلن که در این دهه اضافه شده است، در حدود 18 درصد (بیش از 10 میلیون تن) در آمریکای شمالی بوده است.

منافع ناشی از این افزایش ظرفیت کاملا مشهود است: سرمایه گذاری بی سابقه و در نتیجه آن ایجاد اشتغال متناسب در طول زنجیره ارزش. در حالی که این چشم انداز در ایالات متحده آمریکا کاملا روشن است، سایر بازارها در مناطق جغرافیایی دیگر نیز متعهد به گسترش خود شده اند، که این امر باعث می شود عرضه درونزا خوراک های هیدروکربنی با قیمت های ارزان و رقابتی تضمین شود.

این تفاوت های فاحش در قیمت خوراک ها راه را برای ورود تولیدکنندگان جدید و به شدت رقابتی به بازارهای جهانی هموار می کند. چین مثال بسیار خوبی از این دست کشورهاست که برنامه جدیدی را برای سرمایه گذاری در صنعت پتروشیمی طراحی کرده است و دلیل این طرح استفاده از خوراک محلی و ارزان یعنی زغال سنگ است که در داخل مرزهای چین به وفور یافت می شود.

تلاش چین برای پایین آوردن هزینه های تولید و تضمین خودکفایی در تولید محصولات پتروشیمی و شیمیایی همراه با یک ضرورت اجتناب ناپذیر برای تحریک رشد اقتصادی در مناطق کمتر برخوردار، باعث شده است که تلاش مضاعفی برای اجرای برنامه هایی مانند تبدیل زغال سنگ به مواد شیمیایی صورت بگیرد، حتی اگر این برنامه کاملا هم موفق نباشد تاثیر فوق العاده زیادی بر بازارهای جهانی محصولات پتروشیمی خواهد گذاشت.