سرمایه گذاری ناخالص در کالاهای ملموس به صورت سرمایه گذاری در طول دوره مرجع در همه کالاهای ملموس تعریف می شود. کالاهای سرمایه ای ملموس موجود و جدید، چه توسط شخص ثالث آورده شده باشند یا توسط خود صنعت تولید شده باشد (یعنی تولید سرمایه گذاری شده کالاهای سرمایه گذاری ملموس) و زندگی مفید آنها بیش از یک سال باشد، در شمول این تعریف قرار می گیرند. ضمنا کالاهای ملموس غیر تولیدی مانند زمین نیز در شمول تعریف وجود دارند. سرمایه گذاری ها در دارایی های ملموس و مالی در این تعریف نمی گنجند.
نمودار 1- مخارج سرمایه گذاری در صنعت پتروشیمی و شیمیایی به تفکیک زیربخش ها (میلیارد یورو)
منبع: Eurostat SBS Data (2015)/ به جز مواردی که ذکر شده است صنعت پتروشیمی و شیمیایی شامل صنعت محصولات داروئی نمی شود/ به جز مواردی که ذکر شده است اتحادیه اروپا شامل 28 کشور عضو اتحادیه اروپا می شود.
تقریبا یک سوم سرمایه گذاری در صنعت پتروشیمی و مواد شیمیایی را می توان مربوط به کسب و کار پتروشیمی دانست. صنعت پتروشیمی با سرمایه گذاری 5/6 میلیارد یوروئی بزرگترین سرمایه گذار در صنعت شیمیایی اتحادیه اروپا است، پس از صنعت پتروشیمی صنعت پلاستیک و «صنایع کمکی» در رتبه های بعدی قرار می گیرند.
در بازار جهانی، صنعت پتروشیمی اروپا در شرایط چالشی قرار دارد. همه مناطق در حال توسعه تولید محصولات پتروشیمی خود هستند. این سرمایه گذاری ها معمولا به شکل کارخانه های تولید یک محصول صورت نمی گیرد، بلکه به عنوان مرحله اولیه تولید محصولات عمده شیمیایی و در نتیجه مراکز تولیدی مورد استفاده قرار می گیرند.
چندین پروژه پتروشیمی عمده، شامل پروژه ساخت اولین کراکر بخار در اروپا در 20 سال (اتان/ اینئوس) و کارخانه های هیدروژن زدایی پروپان، در سال های 2017 و 2018 در اروپا برنامه ریزی شده بودند.
این برای اولین بار در چند سال اخیر است که اروپا شاهد اعلام سرمایه گذاری در صنعت پتروشیمی با چنین اندازه ای است. به طور کلی، قدرت صنعت پتروشیمی اتحادیه اروپا ادغام گسترده کراکرها در زنجیره ارزش مواد شیمیایی در اروپا است. یکی از چالش های اساسی که صنعت پتروشیمی اروپا با آن مواجه است معامله جدید سبز برای اروپا و بحث بر سر حذف کامل کربن از اقتصاد اتحادیه اروپا تا سال 2050 است.
مخارج سرمایه در صنعت پتروشیمی و شیمیایی اتحادیه اروپا
سرمایه گذاری در کالاهای سرمایه ای یکی از عوامل کلیدی در تضمین آینده توسعه صنعت مواد شیمیایی است. در بسیاری از موارد، تجهیزات عمده یا تجدید ساختار کارخانه ها نیازمند برنامه ریزی بلندمدت است. این سرمایه گذاری ها تنها مربوط به بهبود بهره وری یا معرفی محصولات جدید نیست بلکه همچنین به دلیل نیاز به تطابق با مقررات یا کاهش هزینه های عملیاتی است.
نمودار 2 نشان می دهد که سرمایه گذاری (مقدار مطلق) در اتحادیه اروپا در حال افزایش بوده است. سرمایه گذاری در صنعت پتروشیمی و مواد شیمیایی اتحادیه اروپا در سال 2018 به نزدیک 8/22 میلیارد یورو رسید- این رقم بالاترین سطح سرمایه گذاری از سال 2000 تاکنون بوده است.
نمودار 2- کل مخارج سرمایه صنعت پتروشیمی و مواد شیمیایی اتحادیه اروپا
منبع: Cefic Chemdata International 2019 and Cefic analysis 2019/ به جز مواردی که ذکر شده است صنعت پتروشیمی و شیمیایی شامل صنعت محصولات داروئی نمی شود/ به جز مواردی که ذکر شده است اتحادیه اروپا شامل 28 کشور عضو اتحادیه اروپا می شود.
به طور نسبی، نسبت مخارج سرمایه به ارزش افزوده، یا شدت سرمایه، صنعت پتروشیمی و مواد شیمیایی در اتحادیه اروپا از سال 2010 تا کنون به طور تدریجی افزایش یافته است و در سال 2018 به سطح 2/16 درصد رسیده است. این رقم اندکی کمتر از شدت متوسط بلندمدت بین سال های 2000 تا 2017 است که 7/17 درصد بوده است.
صنعت پتروشیمی و مواد شیمیایی همچنان به آینده امیدوار است. این صنعت نیاز دارد که سرمایه گذاری در زیرساخت ها و نیز در کارخانه های جدید تولیدی را در همین سطح نگه دارد تا تضمین کند که این بخش آینده ای معتبر و امیدوارکننده دارد.
مخارج سرمایه به تفکیک منطقه
سطح سرمایه گذاری جهان در صنعت پتروشیمی و مواد شیمیایی، اعداد مطلق، در سال 2018 نسبت به 10 سال گذشته حدود 8/1 برابر بیشتر بوده است (1/193 میلیارد یورو در مقابل 4/108 میلیارد یورو).
نمودار 3- چین بیشترین میزان سرمایه گذاری در صنعت پتروشیمی و مواد شیمیایی دنیا را دارد
منبع: Cefic Chemdata International 2019 and Cefic analysis 2019/ به جز مواردی که ذکر شده است صنعت پتروشیمی و شیمیایی شامل صنعت محصولات داروئی نمی شود/ به جز مواردی که ذکر شده است اتحادیه اروپا شامل 28 کشور عضو اتحادیه اروپا می شود.
بین سال های 2008 و 2018، سرمایه گذاری جهانی به طور متوسط سالانه 6 درصد رشد داشته است. این رقم بسیار کمتر از رشد سرمایه گذاری چین در دوره زمانی مشابه است که در حدود 6/10 درصد بوده است.
چین سایر اقتصادهای دنیا مانند آمریکای شمالی (8/7 درصد)، کره جنوبی (7 درصد)، بقیه آسیا (2/5 درصد)، هند (5/2 درصد) و آمریکای لاتین (4/2 درصد) را پشت سر گذاشته است. اروپا (28 کشور عضو اتحادیه اروپا + بقیه اروپا) با نرخ رشد کمتر از 1 درصد هنوز خیلی عقب تر از سایر مناطق است.
در سال 2018، سهم چین از سرمایه گذاری های جهان در صنعت پتروشیمی و مواد شیمیایی در حدود 45 درصد بوده است، که این رقم نسبت به رقم 29 درصد در سال 2008 افزایش چشمگیری داشته است. نفتا هنوز هم در رتبه دوم قرار دارد، و در سال 2018 در حدود 9/15 درصد از سرمایه گذاری جهان را به خود اختصاص داده است. اروپا با داشتن سهم 2/15 درصدی در سال 2018 رتبه سوم را به خود اختصاص داده است.
شدت سرمایه در صنعت پتروشیمی و مواد شیمیایی اتحادیه اروپا به تفکیک زیربخش ها
تحلیل داده ها مخارج سرمایه را در صنعت پتروشیمی و مواد شیمیایی اتحادیه اروپا به تفکیک زیربخش ها نشان می دهد. معیاری که در این تحلیل آماری مورد استفاده قرار گرفته است شدت سرمایه است، به این معنی که مخارج سرمایه را به صورت درصدی از ارزش افزوده نشان می دهد.
تحلیل داده ها نشان می دهد که شدت انرژی در صنعت پتروشیمی و مواد شیمیایی اتحادیه اروپا مساوی 17 درصد است، که به طور کلی بالاتر از 17 درصدی است که در بخش تولید ثبت شده است. شدت سرمایه در صنعت پتروشیمی و مواد شیمیایی 21 درصد از متوسط بخش تولیدی بیشتر است.
بیشترین میزان مخارج سرمایه را می توان به کودها و گازهای صنعتی مرتبط دانست، که پس از آن محصولات پتروشیمی قرار دارد، که بزرگترین سرمایه گذار در صنعت پتروشیمی و مواد شیمیایی اتحادیه اروپا است. کمترین میزان «شدت انرژی» مربوط به بخش «حفظ نباتات» است و پس از آن «روغن های اصلی» و «انواع رنگ ها و جوهرها» در رتبه های بعدی قرار دارند.
نمودار 4- شدت انرژی* در صنعت پتروشیمی و مواد شیمیایی اتحادیه اروپا به تفکیک زیر بخش ها
منبع: Eurostat SBS Data (2015)/ * Eurostat V15110- سرمایه گذاری ناخالص در کالاهای ملموس؛ شدت انرژی به صورت V94415 (سرمایه گذاری/ ارزش افزوده به قیمت عوامل)/ Nace code, 2059، سایر محصولات شیمیایی/ به جز مواردی که ذکر شده است صنعت پتروشیمی و شیمیایی شامل صنعت محصولات داروئی نمی شود/ به جز مواردی که ذکر شده است اتحادیه اروپا شامل 28 کشور عضو اتحادیه اروپا می شود.
مخارج سرمایه به عنوان درصدی از ارزش
شدت مخارج سرمایه (مخارج به عنوان درصدی از ارزش افزوده) در چین و هند بسیار بزرگتر از بقیه دنیا است. در سال 2018، مخارج سرمایه تقریبا یک سوم ارزش افزوده در چین (6/32 درصد) را تشکیل می دهد. در هند، بیش از یک پنجم ارزش افزوده را می توان به مخارج سرمایه نسبت داد (3/23 درصد). کره جنوبی و بقیه کشورهای آسیا شدت ارزشی را نشان می دهد که نزدیک 20 درصد است. منطقه اتحادیه اروپا با 2/16 درصد هنوز هم بعد از مناطق تولیدی نوظهور در آسیا قرار دارد، اما به طور قابل توجهی جلوتر از نفتا و آمریکای لاتین قرار دارد.
مخارج سرمایه در صنعت پتروشیمی و مواد شیمیایی اتحادیه اروپا در طول دوره ده ساله بین سال های 2008 تا 2018 به طور متوسط کمتر از 1 درصد رشد داشته است. در مقایسه، ارزش افزوده در طول دوره زمانی مشابه سریع تر و با نرخ 5/2 درصد رشد کرده است.
نمودار 5- مخارج سرمایه (درصدی از ارزش افزوده)، سال 2008 در مقایسه با سال 2018
منبع: Cefic Chemdata International 2019 and Cefic analysis 2019/ * بقیه اروپا شامل سوئیس، نروژ، ترکیه، روسیه و اوکراین/ **توافقنامه تجارت آزاد آمریکای شمالی/ *** آسیا به جز چین، هند، ژاپن و کره جنوبی/ به جز مواردی که ذکر شده است صنعت پتروشیمی و شیمیایی شامل صنعت محصولات داروئی نمی شود/ به جز مواردی که ذکر شده است اتحادیه اروپا شامل 28 کشور عضو اتحادیه اروپا می شود.
شدت مخارج سرمایه یکی از عوامل کلیدی است که رقابت پذیری را تحت تاثیر قرار می دهد. این عامل معیاری است برای نشان دادن میزان کاهش جذابیت و نیز عامل رقابت پذیری آینده: هر چقدر سرمایه گذاری بیشتر باشد، منطقه رقابتی تر می شود و بالعکس. به عنوان مثال، از سال 2010 تاکنون، حدود 339 پروژه جدید تولید مواد شیمیایی در ایالات متحده آمریکا اعلام شده است. علاوه بر این، این پروژه ها نشان می دهد حدود 201 میلیارد دلار آمریکا سرمایه گذاری در کالاهای سرمایه ای جدید در ایالات متحده آمریکا صورت گرفته است. تقریبا بیش از نیمی (56 درصد) از سرمایه گذاری های جدید تا به حال یا تکمیل شده اند یا در حال ساخت هستند.
سهم اتحادیه اروپا از سرمایه گذاری جهانی در صنعت پتروشیمی و مواد شیمیایی
توسعه فناوری ها در طول 20 سال گذشته نشان می دهد که موقعیت اتحادیه اروپا تضعیف شده است. در سال 1998، میزان سرمایه گذاری اتحادیه اروپا در صنعت پتروشیمی و مواد شیمیایی 21 میلیارد یورو گزارش شده بود، یعنی با این میزان سرمایه گذاری در جایگاه سوم جهان از نظر سرمایه گذاری قرار گرفته بود. در سال 1998، اتحادیه اروپا بزرگترین سرمایه گذار در صنعت پتروشیمی و مواد شیمیایی بود، و با این میزان سرمایه گذاری در آن زمان رتبه اول را در جهان به خود اختصاص داده بود. در آن سال، چین 5 درصد از کل سرمایه گذاری جهان در حوزه پتروشیمی و مواد شیمیایی را به خود اختصاص داده بود.
نمودار 6- سهم اتحادیه اروپا از سرمایه گذاری در صنعت پتروشیمی و مواد شیمیایی جهان
منبع: Cefic Chemdata International 2019 / به جز مواردی که ذکر شده است صنعت پتروشیمی و شیمیایی شامل صنعت محصولات داروئی نمی شود/ به جز مواردی که ذکر شده است اتحادیه اروپا شامل 28 کشور عضو اتحادیه اروپا می شود.
مخارج اتحادیه اروپا در صنعت پتروشیمی و مواد شیمیایی از سال 1998 تا کنون به طور تدریجی افزایش یافته است. اگر بخواهیم مقایسه کنیم میزان سرمایه گذاری جهان از آن سال تا کنون افزایش قابل ملاحظه ای داشته است و از 1/64 میلیارد یورو در سال 1998 به 1/193 میلیارد یورو در سال 2018 رسیده است. بنابراین، سهم اتحادیه اروپا از بازار سرمایه گذاری در طول 20 سال گذشته دو سوم ارزش اولیه خود را از دست داده است، و از 8/32 درصد در سال 1998 به 8/11 درصد در سال 2018 رسیده است.
مخارج سرمایه در صنعت پتروشیمی و مواد شیمیایی به تفکیک کشورها
اگر نگاهی به مخارج سرمایه در صنعت پتروشیمی و مواد شیمیایی در سطح جهان بیندازیم، نتایج حاصله به شرح زیر خواهد بود:
· ارزش مخارج سرمایه جهان در سال 2018 بالغ بر 1/193 میلیارد یورو بوده که این رقم نسبت به رقم 4/108 میلیارد یورو در سال 2008 افزایش چشمگیری داشته است. میزان سرمایه گذاری در سرتاسر جهان در طول 10 سال گذشته به طور متوسط سالانه با نرخ 6 درصد رشد کرده است. این تحلیل یک روند بسیار مهم را نشان می دهد: شرکت های پتروشیمی و مواد شیمیایی در سرتاسر جهان میزان سرمایه گذاری خود را در 10 سال گذشته دو برابر کرده اند.
نمودار 7- مخارج سرمایه در صنعت پتروشیمی و مواد شیمیایی به تفکیک کشورها، مقایسه سال های 2008 و 2018 (به عنوان درصدی از کل)
منبع: Cefic Chemdata International 2019 / * بقیه اروپا شامل سوئیس، نروژ، ترکیه، روسیه و اوکراین/ **توافقنامه تجارت آزاد آمریکای شمالی/ به جز مواردی که ذکر شده است صنعت پتروشیمی و شیمیایی شامل صنعت محصولات داروئی نمی شود/ به جز مواردی که ذکر شده است اتحادیه اروپا شامل 28 کشور عضو اتحادیه اروپا می شود.
· توسعه چشمگیر در چین باعث افزایش قابل توجه میزان سرمایه گذاری جهانی در صنعت پتروشیمی و مواد شیمیایی شد. در سال 2018 چین در حدود 1/45 درصد از سرمایه گذاری جهانی را به خود اختصاص داد. نفتا و کره جنوبی نیز سرمایه گذاری زیادی در این صنعت کرده اند، اما در مقایسه با چین رقم اندکی است.
· به جز چین، نفتا و کره جنوبی، همه کشورهای اصلی در 10 سال گذشته سهم شان از بازار جهانی کاهش یافته است. در طول همین دوره زمانی اتحادیه اروپا و ژاپن شاهد بیشترین میزان کاهش سهم در بازار جهانی بوده اند.
· سهم بازار سرمایه گذاری اتحادیه اروپا از 7/19 درصد در سال 2008 به 8/11 درصد در سال 2018 رسید. ژاپن نیز در دوره زمانی مشابه شاهد کاهش چشمگیر سهمش از 5/7 درصد به 1/3 درصد بوده است. سهم بقیه اروپا نیز در سال 2018 در حدود 4/3 درصد بوده است که بسیار پایین تر از سهم 6 درصدی اش در سال 2008 است.
مخارج ریسک و بیمه در صنعت پتروشیمی و مواد شیمیایی اتحادیه اروپا
سرمایه گذاری در ریسک و بیمه یکی از عوامل کلیدی در تضمین آینده صنعت پتروشیمی و مواد شیمیایی است و باید به منظور حل چالش های اجتماعی این سطح سرمایه گذاری حفظ شود و یا اینکه افزایش یابد. در واقع، صنعت پتروشیمی و مواد شیمیایی یکی از عوامل نوآوری در زنجیره های ارزش صنایع پایین دستی است که نتیجه این نوآوری ها را می توان در محصولات و فناوری های این صنعت دید.
ارزش متوسط مخارج ریسک و بیمه در صنعت پتروشیمی و مواد شیمیایی اتحادیه اروپا، بین سال های 2000 تا 2018، سالانه در حدود 4/8 میلیارد یورو بوده است. در سال 2018، مخارج مربوط به ریسک و بیمه به 10 میلیارد یورو رسید، که بالاترین سطح از سال 2000 تا کنون بوده است.
نمودار 8- مخارج ریسک و بیمه در صنعت پتروشیمی و مواد شیمیایی اتحادیه اروپا
منبع: Cefic Chemdata International 2019 and Cefic analysis 2019 / به جز مواردی که ذکر شده است صنعت پتروشیمی و شیمیایی شامل صنعت محصولات داروئی نمی شود/ به جز مواردی که ذکر شده است اتحادیه اروپا شامل 28 کشور عضو اتحادیه اروپا می شود.
در رابطه با شدت ریسک و بیمه، تحلیل های آماری نشان می دهد که مخارج ریسک و بیمه در صنعت پتروشیمی و مواد شیمیایی اتحادیه اروپا بین سال های 2008 تا 2018 به طور متوسط سالانه 2/1 درصد رشد کرده است. رشد ارزش افزوده نیز در دوره مشابه کمابیش در همین سطح و در حدود 7/1 درصد بوده است. در نتیجه، شدت ریسک و بیمه (مخارج ریسک و بیمه به عنوان درصدی از ارزش افزوده) در سال 2018 عدد 1/7 درصد بوده که در مقایسه با این شدت در سال 2000 یعنی 8/7 درصد تغییر چندانی نداشته است.
مخارج ریسک و بیمه به تفکیک منطقه
مخارج ریسک و بیمه جهانی در صنعت پتروشیمی و مواد شیمیایی در سال 2018 به سطح 9/42 میلیارد یورو رسید، این در حالی است که این رقم در سال 2008 در حدود 2/26 میلیارد یورو بوده است. در مقیاس جهانی، مخارج ریسک و بیمه در سال 2018 در مقایسه با سال 2008 حدود 64 درصد بیشتر بوده است.
نمودار 9- مقایسه مخارج ریسک و بیمه به تفکیک منطقه
منبع: Cefic Chemdata International 2019 / به جز مواردی که ذکر شده است صنعت پتروشیمی و شیمیایی شامل صنعت محصولات داروئی نمی شود/ به جز مواردی که ذکر شده است اتحادیه اروپا شامل 28 کشور عضو اتحادیه اروپا می شود.
بین سال های 2008 و 2018، مخارج ریسک و بیمه در سطح جهان در حدود 1/5 درصد رشد کرد. این رقم بسیار پایین تر از نرخ رشد مخارج ریسک و بیمه چین یعنی 6/16 درصد در دوره زمانی مشابه است. چین از این حیث با فاصله بسیار سایر اقتصادهای جهان را پشت سر گذاشته است. مخارج ریسک و بیمه چین در سال 2018 در مقایسه با سال 2008 در حدود 6/4 برابر بیشتر بوده است.
منطقه اتحادیه اروپا هنوز هم در جهان دومین سرمایه گذار بزرگ است. این کشور در سال 2018، در حدود 3/23 درصد از مخارج ریسک و بیمه در صنعت پتروشیمی و مواد شیمیایی جهان را به خود اختصاص داده است.
مخارج ریسک و بیمه در صنعت پتروشیمی و مواد شیمیایی به تفکیک کشورها
در سال 2018، چین در حدود 4/27 درصد از سرمایه گذاری جهان را به خود اختصاص داده است، که این رقم نسبت به رقم 7/9 درصد در سال 2008 افزایش یافته است. مخارج ریسک و بیمه در اتحادیه اروپا بین سال های 2008 و 2018، با نرخ متوسط1/2 درصد رشد کرده است. اتحادیه اروپا در سال 2018 با سهم سرمایه گذاری 3/23 درصد رتبه دوم سرمایه گذاری جهان را به خود اختصاص داده است. ایالات متحده آمریکا نیز با سرمایه گذاری 7/19 درصدی در همین سال در جایگاه سوم قرار گرفته است.
نمودار 10- مخارج ریسک و بیمه در صنعت پتروشیمی و مواد شیمیایی به تفکیک کشورها، سال 2008 در مقایسه با سال 2018 (به عنوان درصدی از کل)
منبع: Cefic Chemdata International 2019 / به جز مواردی که ذکر شده است صنعت پتروشیمی و شیمیایی شامل صنعت محصولات داروئی نمی شود/ به جز مواردی که ذکر شده است اتحادیه اروپا شامل 28 کشور عضو اتحادیه اروپا می شود.
تحلیل های آماری نشان می دهد که سهم مخارج ریسک و بیمه در صنعت پتروشیمی و مواد شیمیایی برای مناطق صنعتی در حال کاهش بوده است. منطقه اتحادیه اروپا، ایالات متحده آمریکا و ژاپن گزارش کرده اند که در طول 10 سال گذشته سهم بازار آنها کاهش یافته است.
سهم اتحادیه اروپا از مخارج ریسک و بیمه از 31 درصد در سال 2008 به 3/23 درصد در سال 2018 کاهش یافته است. برای ایالات متحده آمریکا نیز وضعیت کمابیش به همین شکل بوده است: از 3/26 درصد در سال 2008 به 7/19 درصد در سال 2018 رسیده است. کاهش سهم چین خیلی بیشتر بوده است و سهم این کشور از 7/20 در سال 2008 به 3/16 درصد در سال 2018 رسیده است.