در گزارش امسال شاهد تغییرات بزرگی خواهید بود، مانند اینکه شرکت چینی سینوپک[1] جایگاه نخست را از آن خود کرده است و شرکت داو دوپونت[2] به سه شرکت داو[3]، دوپونت[4] و کورتِوا[5] تجزیه شده است.
امسال فهرست 100 شرکت برتر به نحوی تنظیم شده است که تمرکز اصلی بر روی شرکت های پتروشیمی باشد. بنابراین، شرکت های تولیدکننده گازهای صنعتی و کودهای شیمیایی در این گزارش حذف شده اند، و هر جا که امکان داشته است بخش های غیر شیمیایی شرکت ها در فروش نهایی و سایر ارقام مالی نیز گزارش نشده اند.
تولیدکنندگان برتر مواد شیمیایی در سال 2018 مجموعا فروشی بالف بر 2/1 تریلیون دلار آمریکا را ثبت کرده اند، که این رقم نسبت به سال 2017 در حدود 10 درصد افزایش داشته است. اما میزان سودآوری به شدت کاهش یافت که در فصل چهارم این سال به اوج خود رسید.
سال 2018 که با انتظارات نویدبخشی آغاز شده بود، تبدیل به سالی شد که اکثر شرکت های پتروشیمی مشکلات متعددی را در پی داشت. فهرست 100 شرکت عمده شیمیایی بر اساس میزان فروش تصویر بهتری از این موضوع ارائه می دهد. هر فصل سال 2018 که می گذشت، گوئی موفقیت دست نیافتنی تر می شد. در فصل چهارم، شرکت های پتروشیمی بادهای مخالف بسیار هولناکی را تجربه کردند که عمدتا به دلیل کاهش رشد تقاضا به دنبال کاهش شدید قیمت نفت بود.
ماه های آخر سال به مراتب سخت تر بودند و فشار مضاعفی بر روی قیمت محصولات و نیز سود شرکت ها وارد شد. تولیدکنندگان مواد شیمیایی در سال 2018 فروشی بالغ بر 2/1 تریلیون دلار آمریکا را در سال مالی فعالیت خود ثبت کردند. این رقم 10 درصد بالاتر از رقم معادل در سال 2017 بود و به طور ویژه نشان دهنده رشد ناشی از افزایش قیمت بود.
در صنایع بالادستی افزایش قیمت نفت خام در نیمه دوم سال 2017 باعث افزایش هزینه خوراک هیدروکربن مایع شده بود که همین موضوع به بقیه زنجیره اعم از کراکرها و کارخانه های تولید پلیمر نیز تسری یافت.
اصلاح قیمتی شدید در برخی مواد شیمیایی در سال 2018 نشان دهنده فضای احتیاط در بازار این محصولات بود، که در ابتدای سال انتظار آن نمی رفت، اما برخی در مورد آن اظهار نگرانی کرده بودند. قیمت برخی از محصولات به طور قابل توجهی کاهش یافت، که منجر به کاهش شدید فروش در بازارهای خاص شد.
در سال 2019، به دلیل رکود در بازارهای عمده مصرف نهایی مانند اتومبیل و جنگ تجاری و سایر فشارهای وارد شده بر تولیدات صنعتی، شرکت های پتروشیمی نتوانستند میزان فروش را چه از نظر حجم و چه از نظر ارزش افزایش دهند.
به عنوان مثال میزان فروش شرکت BASF در سال 2018 به اندازه 7/1 درصد افزایش یافت، اما درآمد قبل از بهره و مالیات (EBIT)، یا سود عملیاتی، به اندازه 17 درصد کاهش یافت که این مساله عمدتا به دلیل کاهش سود در زیربخش های شیمیایی، محصولات ایزوسیانات و کراکرهای بخار این شرکت بود.
شرکت لیوندل بازل (LyondellBasel) که تولیدکننده محصولات پلیمری است، اعلم کرد که میزان فروشش در سال 2018 به میزان 13 درصد افزایش یافته است اما سود عملیاتی آن 4 درصد کمتر بوده است. دلیل اصلی افزایش میزان فروش افزایش قیمت ها بوده است، با این وجود سود خالص این شرکت نیز 4 درصد کاهش یافت.
نمودار 1- تغییرات مخارج سرمایه در سال 2018- 20 شرکت برتر بر اساس میزان فروش
منبع: ICIS Special Report, Top 100 Chemical Companies, 2019
بازارهای مواد شیمیایی و پلیمرها در نیمه دوم سال 2018 با چالش های بیشتری روبرو شدند.
میزان فروش شرکت داو (Dow) در سال 2018 به اندازه 9 درصد افزایش یافت. شرکت مواد شیمیایی اکسون موبیل (Exxon Mobil) نیز شاهد افزایش 14 درصدی در فروش خود بود زیرا توسعه توانمندی های تولیدی در بخش مواد شیمیایی این شرکت در این سال ادامه یافت. افزایش ظرفیت تولید در محصولات زنجیره اتیلن در ایالات متحده آمریکا نیز افزایش یافت. اما شرکت های بزرگ نفتی در حال سرمایه گذاری در تولید مواد شیمیایی در اقصی نقاط جهان هستند. شرکت اکسون موبیل در فاصله بین سال 2017 تا ماه آوریل سال 2019 هفت کارخانه جدید تولید مواد شیمیایی ساخت. این شرکت همچنین شش پروژه جدید را از اوایل سال 2020 آغاز کرده است، که قرار است افزایش پیش بینی شده تقاضا برای این محصولات را پوشش دهد.
شرکت های بالادستی در صنعت پتروشیمی و پلاستیک در فصل چهارم سال 2018 به وضوح صدمات زیادی خوردند، زیرا قیمت نفت خام به میزان 40 درصد کاهش یافت، و تقاضای مشتریان نیز به دلیل انتظار کاهش بیشتر قیمت ها کاهش یافت. برخی از شرکت های اروپایی، مانند BASF و لیوندل بازل، به دلیل کاهش سطح آب در رودخانه راین، که یک شریان حیاتی برای این شرکت هاست، صدمات جبران ناپذیری را تحمل کردند. تقاضا در بازار پایین دستی اتومبیل به طور چشمگیری کاهش یافت و این موضوع همه تولیدکنندگان مواد شیمیایی و پلیمری را تحت تاثیر قرار داد.
نمودار 2- بیشترین میزان افزایش در سود خالص سال 2018، درصد
منبع: ICIS Special Report, Top 100 Chemical Companies, 2019
تاثیر جنگ تجاری آمریکا و چین
رشد اقتصاد جهانی در طول سال 2018 با تثبیت موقعیت بازارهای نوظهور به طور قابل توجهی کاهش یافت. اقتصاد ایالات متحده آمریکا به طور نسبی گسترش یافت، اما رشد اقتصادی چین در نیمه دوم سال کاهش یافت.
شرکت های پتروشیمی انتظار داشتند که رشد تولید محصولات شیمیایی بیش از 7/2 درصد باشد و انتظار نداشتند که ببینند میزان محصول تولیدی اروپا در اواخر سال به شدت کاهش یابد. تولیدکنندگان ایالات متحده آمریکا و بقیه کشورهای جهان از این رخداد اروپا تاثیر منفی گرفتند.
تهدید جنگ تجاری آمریکا و چین و تاثیر سخت گیری های اعتباری به کاهش رشد اقتصادی چین کمک کرد. کاهش تولید مواد شیمیایی در چین به دلیل نگرانی های زیست محیطی و ایمنی نیز باعث کاهش بیشتر رشد اقتصادی چین شد.
چین با فاصله زیاد بزرگترین بازار برای مواد شیمیایی است و تولید این محصولات در این کشور همچنان ادامه دارد. و برای اولین بار شرکت چینی سینوپک رتبه نخست را در رده بندی شرکت های برتر پتروشیمی دنیا به خود اختصاص داده است.
نمودار 3- 20 شرکت برتر پتروشیمی دنیا بر اساس مخارج سرمایه
منبع: ICIS Special Report, Top 100 Chemical Companies, 2019
رشد متوسط فروش در بین 119 شرکت پتروشیمی در فهرست سال 2018، مسلما خوب بوده است، اما داده های مربوط به سود شرکت ها –کاهش متوسط سود عملیاتی به میزان 8 درصد- نشان دهنده فشاری است که از ناحیه سود بر بسیاری از تولیدکنندگان وارد شده است و نتیجه مشکلات موجود در نیمه دوم سال است.
عملکرد سال 2019 تحت فشار
در سال 2019، شرکت های پتروشیمی برای افزایش فروش از نظر حجم و قیمت تحت فشار زیادی بوده اند که این فشارهای بیشتر از ناحیه رکود گسترده در بازارهای مصرفی اصلی –مانند اتومبیل، و جنگ تجاری و فشارها بر روی تولیدات صنعتی ناشی شده است.
نمودار 4- بیشترین میزان تغییر در سود عملیاتی در سال 2018، درصد
منبع: ICIS Special Report, Top 100 Chemical Companies, 2019
به طور کلی بر اساس شاخص محصولات پتروشیمی ICIS یعنی IPEX قیمت ها در بخش شمال غربی اروپا کاهش یافته اند، برای مثال این موضوع نشان می دهد که در نیمه اول سال 2019 در مقایسه با دوره زمانی مشابه در سال 2018، قیمت ها 13 درصد کاهش داشته اند.
شاخص IPEX تغییرات قیمت را در یک سبد شامل 12 محوصل پتروشیمی و پلیمری نشان می دهد.
تغییرات در رده بندی 100 شرکت برتر پتروشیمی دنیا نشان دهنده ماهیت متغیر این صنعت و نیز سرمایه گذاری های انجام شده توسط برخی از بازیگران برای توسعه تولید محصولات پتروشیمی است.
سینوپک برای اولین بار جایگاه نخست را در فروش محصولات پتروشیمی و شیمیایی به خود اختصاص داد
رشد سینیوپک در سال 2018 قابل توجه است اما برخی از شرکت های بزرگ پتروشیمی ایالات متحده آمریکا فروش بیشتری را ثبت کرده اند. هنوز هم اخبار مهم تری در راه است. به عنوان مثال، شرکت پتروشیمی شورون فیلیپس (Chevron Phillips)، در سال 2018 رشد فروشی به اندازه 25 درصد را ثبت کرده است که یکی از دلایل آن افزایش ظرفیت تولید این شرکت است. همچنین جایگاه بخش پتروشیمی ریلاینس اینداستریز (Reliance Industries) نیز در رتبه بندی امسال ارتقا یافته است که باز هم دلیل آن افزایش ظرفیت تولید است.
نمودار 5- بیشترین میزان افزایش در فروش در سال 2018، درصد
منبع: ICIS Special Report, Top 100 Chemical Companies, 2019
شرکت های پتروشیمی در خاورمیانه نیز به توسعه خود ادامه می دهند، این در حالی است که رشد تولید انواع محصولات پتروشیمی در منطقه آسیا- اقیانوسیه سایر بخش های جهان را درنوردیده است.
فعالیت ادغام و مدیریت (M&A) به تغییر ساختار صنعت ادامه می دهد و این موضوع نیز در فهرست 100 شرکت برتر پتروشیمی دنیا منعکس شده است. شرکتی که در سال 2018 تجزیه شده است شرکت ادغامی داو دوپونت است که شرکت داو تجزیه شده در رتبه سوم در میان شرکت های عمده پتروشیمی دنیا قرار گرفته است. شرکت دوپونت در جایگاه شماره 8 قرار گرفته است در حالی که شرکت تازه تاسیس کورتوا در جایگاه 58 این فهرست قرار دارد.
نمودار 6- مقایسه 10 شرکت برتر پتروشیمی دنیا از نظر فروش در سال های 2017 و 2018
منبع: ICIS Special Report, Top 100 Chemical Companies, 2019
همچنین شرکت نوریون (Nouryon) که تولیدکننده محصولات شیمیایی تخصصی است امسال برای اولین بار در فهرست شرکت های پتروشیمی وارد شده است.
فعالیت ادغام و مدیریت در صنعت پتروشیمی همچنان یک فعالیت جذاب در میان بازیگران این صنعت است و روند توافق برای ادغام نشان می دهد که در اواخر سال 2018 این فعالیت بسیار کمرنگ شده است، تنها ادغام بایر (Bayer) و مونسانتو (Monsanto) نهایی شده است. شرکت BASF 6/7 میلیارد یورو از دارایی های شرکت بایر را خرید و به این ترتیب با قدرت وارد صنعت مواد شیمیایی کشاورزی شد.
نمودار 7- مجموع سود عملیاتی انباشت شده برای همه شرکت ها
منبع: ICIS Special Report, Top 100 Chemical Companies, 2019
نمودار 8- کل فروش شرکت های پتروشیمی در سال 2018
منبع: ICIS Special Report, Top 100 Chemical Companies, 2019
فهرست شرکت های برتر پتروشیمی دنیا در سال 2019