اگر بخواهیم مقایسه کنیم، سرمایه گذاری در بخش تولید برق با ثبات تر بوده است، یکی از دلایل اصلی این ثبات توسعه اقتصادی و استراتژی های گذار در زمینه انرژی است، ودلیل دیگر این است که رشد تقاضای برق همواره بیشتر از تقاضا برای انرژی بوده است. حالا برای پنجمین سال متوالی، سرمایه گذاری در زمینه تولید برق از سرمایه گذاری در عرضه نفت و گاز بیشتر بوده است.
کاهش سرمایه گذاری در عرضه سوخت در سال 2020 در همه انواع منابع و شرکت ها صادق است، اما یک سری عوامل هستند که تاثیر آنها بسیار بیشتر است. بخش مهمی از کاهش های رخ داده در بخش های نفت و گاز – که در اکثر موارد بیش از 50 درصد است- مربوط به بازیگران این بازار است که در حال بهره بردن از منافع اکتشاف شیل در ایالات متحده آمریکا بوده اند؛ کسانی که چشم انداز تیره و تاری پیش رویشان قرار گرفته است (اگرچه هنوز برای نتیجه گیری نهایی بسیار زود است).
وجوه در دسترس برای برخی از شرکت های ملی نفت که بدهکار هستند و عملکرد بسیار بدی داشته اند، به شدت محدود شده است، زیرا دولت ها در تلاش برای جبران کسری درآمد خود هستند.
علاوه بر این صنایع پایین دستی پتروشیمی، که در سال های اخیر شاهد افزایش سرمایه گذاری در بخش پالایش بوده اند، و همچنین بخش تولید گاز طبیعی مایع (LNG) حالا با افزایش شدید مازاد عرضه مواجه شده اند و همین امر باعث کاهش شدید حاشیه سود این بخش ها و تعلیق بسیاری از برنامه های سرمایه گذاری در آنها شده است.
در بخش تولید برق، توانایی بسیاری از شرکت ها برای سرمایه گذاری در ایجاد ظرفیت های جدید تولید به دلیل بحران کرونا رو به افول گذاشته است. این مساله به خصوص در مورد شرکت های دولتی در کشورهای نوظهور صادق است، شرکت هایی که پیش تر از این تحت فشارهای شدید مالی و نیز چالش تامین مواد اولیه و تجهیزات روبه رو بوده اند.
بسیاری از کارخانه های کشورهای توسعه یافته که تمرکز آنها بر روی استفاده از انرژی های تجدیدپذیر است، با مشکلاتی مواجه شده اند، اما همچنین با ریسک های درآمدی ناشی از تغییر تقاضا و روند قیمت نیز مواجه بوده اند.
نمودار 1- سرمایه گذاری در حوزه انرژی به تفکیک بخش ها به عنوان درصدی از تولید ناخالص جهانی، 2020-2014
منبع: IEA
به طور کلی، انتظار می رود که سرمایه گذاری های جاری در پروژه های تولید برق از منابع تجدیدپذیر در سال جاری در حدود 10 درصد کاهش پیدا کند، که این میزان بیشتر از کاهش در استفاده از سوخت های فسیلی برای تولید برق است.
نمودار 2- تغییرات سالانه در تولید ناخالص داخلی و سرمایه گذاری در بخش انرژی، 2020- 2015
منبع: IEA
همچنین انتظار می رود که افزایش ظرفیت تولید کمتر از سال 2019 باشد زیرا تکمیل پروژه ها تا سال 2021 به تعویق افتاده است. تصمیمات نهایی سرمایه گذاری برای ایجاد تجهیزات جدید در پروژه های تولید انرژی خورشیدی در فصل اول سال 2020 کاهش پیدا کرد و به سطح سال 2017 رسیده است. توزیع سرمایه گذاری ها در بخش انرژی خورشیدی نیز به دلیل کاهش مخارج مصرف کنندگان و همچنین قرنطینه به شدت کاهش پیدا کرده است.
بحران کرونا همچنین 9 درصد هم به مخارج جهانی تخمین زده شده در شبکه های برق صدمه زده است، در حالی که این مخارج در سال 2019 نیز به میزان 7 درصد کاهش یافته بودند. در کنار کمتر تولید برق کم کربن (کمترین میزان تولید برق از منابع آبی و هسته ای در دهه جاری)، کاهش مخارج در کارخانه های گاز طبیعی و کاهش سطح ذخیره سرمایه گذاری باتری ها در سال 2019، این روندها در تعارض با نیاز به سیستم های تولید برق قرار دارند.
علاوه بر این در داده های منتشره نشانه های نگران کننده ای در مورد بخش انرژی وجود دارد. در سال های اخیر سهم سرمایه گذاری بخش انرژی از تولید ناخالص داخلی کاهش یافته است و انتظار می رود که در سال 2020 به زیر 2 درصد کاهش یابد – که این رقم کمتر از رقم حدود 3 درصدی در سال 2014 است.
سرمایه گذاری های اقتصادی نیز به عنوان درصدی از تولید ناخالص داخلی در این دوره کاهش یافته است، اما سرمایه گذاری در بخش انرژی بیش از سایر بخش ها کاهش یافته است. بخشی از این کاهش قابل توجه به دلیل جبران سال های رونق مخارج نفت و گاز در اوایل دهه جاری است.
نمودار 3- سرمایه گذاری در عرضه جهانی سوخت، 2020- 2019 در مقایسه با متوسط نیازهای سرمایه گذاری سالانه در دوره زمانی 2030- 2025 در سناریوی توسعه پایدار و سناریوی سیاست های مطرح شده
منبع: IEA
اگرچه، این روند در بخش برق و نیز در جاهای دیگر نیز مشهود است، که عمدتا نشان دهنده این است که فناوری های اصلی تولید انرژی پاک باید همزمان با رشد تقاضای جهانی توسعه پیدا کنند. این در حالی است که حتی قبل از سال 2020 نیز روندهای سرمایه گذاری خیلی نتوانسته بودند با نیازهای پیش بینی شده جهانی مطابقت یابند.
نمودار 4- سرمایه گذاری در بخش جهانی برق، 2020- 2019 در مقایسه با متوسط نیازهای سرمایه گذاری سالانه در دوره زمانی 2030- 2025 در سناریوی توسعه پایدار و سناریوی سیاست های مطرح شده
منبع: IEA
سرمایه گذاری درانرژی های پاک در دوره رکود نسبتا بی تفاوت بوده است، اما روند باثبات مخارج سرمایه گذاری از سال 2015 تاکنون خیلی کمتر از آن است که بتواند یک کاهش پایدار در انتشار آلاینده ها ایجاد کند.
نمودار 5- سرمایه گذاری جهانی در انرژی های پاک و کارایی سرمایه گذاری ها و سهم آنها از کل سرمایه گذاری، 2020- 2015
منبع: IEA