سرمایه گذاری ناخالص در کالاهای ملموس به صورت سرمایه گذاری در طول دوره مرجع در همه کالاهای ملموس تعریف می شود. کالاهای سرمایه ای ملموس موجود و جدید، چه توسط شخص ثالث آورده شده باشند یا توسط خود صنعت تولید شده باشد (یعنی تولید سرمایه گذاری شده کالاهای سرمایه گذاری ملموس) و زندگی مفید آنها بیش از یک سال باشد، در شمول این تعریف قرار می گیرند. ضمنا کالاهای ملموس غیر تولیدی مانند زمین نیز در شمول تعریف وجود دارند. سرمایه گذاری ها در دارایی های ملموس و مالی در این تعریف نمی گنجند.
نمودار 1- مخارج سرمایه ای در صنعت پتروشیمی اتحادیه اروپا به تفکیک زیربخش ها (میلیارد یورو)
منبع: Eurostat SBS Database (2017) and Cefic analysis 2020/ به جز مواردی که ذکر شده است، صنعت پتروشیمی شامل محصولات داروئی نمی شود.
27 درصد از سرمایه گذاری در صنعت پتروشیمی و مواد شیمیایی را می توان مربوط به کسب و کار پتروشیمی دانست. صنعت پتروشیمی با سرمایه گذاری 8/5 میلیارد یوروئی بزرگترین سرمایه گذار در صنعت شیمیایی اتحادیه اروپا است، پس از صنعت پتروشیمی صنعت پلاستیک و سایر مواد شیمیایی غیرارگانیک در رتبه های بعدی قرار می گیرند.
در بازار جهانی، صنعت پتروشیمی اروپا در شرایط چالشی قرار دارد. همه مناطق در حال توسعه تولید محصولات پتروشیمی خود هستند. این سرمایه گذاری ها معمولا به شکل کارخانه های تولید یک محصول صورت نمی گیرد، بلکه به عنوان مرحله اولیه تولید محصولات عمده شیمیایی و در نتیجه مراکز تولیدی مورد استفاده قرار می گیرند.
این برای اولین بار در چند سال اخیر است که اروپا شاهد اعلام سرمایه گذاری در صنعت پتروشیمی با اندازه بسیار بزرگ است. به طور کلی، قدرت صنعت پتروشیمی اتحادیه اروپا ادغام گسترده کراکرها در زنجیره ارزش مواد شیمیایی در اروپا است. یکی از چالش های اساسی که صنعت پتروشیمی اروپا با آن مواجه است معامله جدید سبز برای اروپا و بحث بر سر حذف کامل کربن از اقتصاد اتحادیه اروپا تا سال 2050 است.
مخارج سرمایه ای در صنعت پتروشیمی اتحادیه اروپا به عنوان درصدی از ارزش افزوده
سرمایه گذاری در کالاهای سرمایه ای یکی از عوامل کلیدی در تضمین آینده توسعه صنعت مواد شیمیایی است. در بسیاری از موارد، تجهیزات عمده یا تجدید ساختار کارخانه ها نیازمند برنامه ریزی بلندمدت است. این سرمایه گذاری ها تنها مربوط به بهبود بهره وری یا معرفی محصولات جدید نیست بلکه همچنین به دلیل نیاز به تطابق با مقررات یا کاهش هزینه های عملیاتی است.
نمودار 2 نشان می دهد که سرمایه گذاری (مقدار مطلق) در اتحادیه اروپا در حال افزایش بوده است. سرمایه گذاری در صنعت پتروشیمی و مواد شیمیایی اتحادیه اروپا در سال 2019 به نزدیک 5/21 میلیارد یورو رسید- این رقم بالاترین سطح سرمایه گذاری از سال 2001 تاکنون بوده است.
نمودار 2- مخارج سرمایه ای در صنعت پتروشیمی اتحادیه اروپا به عنوان درصدی از ارزش افزوده بین سال های 2001 و 2019 (میلیارد یورو، درصد)
منبع: Cefic Chemdata International 2020/ به جز مواردی که ذکر شده است، صنعت پتروشیمی شامل محصولات داروئی نمی شود.
به طور نسبی، نسبت مخارج سرمایه به ارزش افزوده، یا شدت سرمایه، صنعت پتروشیمی و مواد شیمیایی در اتحادیه اروپا از سال 2010 تا کنون به طور تدریجی افزایش یافته است، و در دوره زمانی بین سال ای 2011 و 2019 تغییرات کمتری داشته است. شدت سرمایه در سال 2019 به سطح 5/16 درصد رسیده است. این رقم اندکی کمتر از شدت متوسط بلندمدت بین سال های 2001 تا 2018 است که 6/17 درصد بوده است.
صنعت پتروشیمی و مواد شیمیایی همچنان به آینده امیدوار است. این صنعت نیاز دارد که سرمایه گذاری در زیرساخت ها و نیز در کارخانه های جدید تولیدی را در همین سطح نگه دارد تا تضمین کند که این بخش آینده ای معتبر و امیدوارکننده دارد.
مخارج سرمایه ای در صنعت پتروشیمی به تفکیک منطقه
سطح سرمایه گذاری جهان در صنعت پتروشیمی و مواد شیمیایی، اعداد مطلق، در سال 2019 نسبت به 10 سال گذشته حدود 3/2 برابر بیشتر بوده است (3/202 میلیارد یورو در مقابل 8/89 میلیارد یورو).
نمودار 3- چین یکه تاز سرمایه گذاری در صنعت پتروشیمی در جهان است
منبع: Cefic Chemdata International 2020/ * بقیه اروپا شامل بریتانیا، سوئیس، نروژ، ترکیه، روسیه و اوکراین می شود/ ** موافقتنامه تجارت آزاد آمریکای شمالی (نفتا)/ *** آسیا به جز چین، هند، ژاپن و کره جنوبی/ به جز مواردی که ذکر شده محصولات پتروشیمی شامل محصولات داروئی نمی شود.
بین سال های 2009 و 2019، سرمایه گذاری جهانی به طور متوسط سالانه 5/8 درصد رشد داشته است. این رقم بسیار کمتر از رشد سرمایه گذاری چین در دوره زمانی مشابه است که در حدود 9/12 درصد بوده است.
چین سایر اقتصادهای دنیا مانند هند (8/10 درصد)، آمریکای شمالی (9/8 درصد)، کره جنوبی (2/7 درصد)، آمریکای لاتین (3/3 درصد) را پشت سر گذاشته است. اروپا (27 کشور عضو اتحادیه اروپا) با نرخ رشد کمتر از 3 درصد هنوز خیلی عقب تر از سایر مناطق جهان است.
در سال 2019، سهم چین از سرمایه گذاری های جهان در صنعت پتروشیمی و مواد شیمیایی در حدود 45 درصد بوده است، که این رقم نسبت به رقم 30 درصد در سال 2009 افزایش داشته است. نفتا هنوز هم در رتبه دوم قرار دارد، و در سال 2019 در حدود 8/16 درصد از سرمایه گذاری جهان را به خود اختصاص داده است. اروپا(27 کشور عضو اتحادیه اروپا + بقیه اروپا) با داشتن سهم 3/15 درصدی در سال 2019 رتبه سوم را به خود اختصاص داده است.
شدت سرمایه در صنعت پتروشیمی
شدت مخارج سرمایه (مخارج به عنوان درصدی از ارزش افزوده) در چین و هند بسیار بزرگتر از بقیه دنیا است. در سال 2019، مخارج سرمایه تقریبا یک سوم ارزش افزوده در چین (1/30 درصد) را تشکیل می دهد.
در هند، بیش از یک چهارم ارزش افزوده را می توان به مخارج سرمایه نسبت داد (3/23 درصد). بقیه اروپا و نفتا به ترتیب شدت ارزشی در حدود 2/23 درصد و 5/15 درصد را شنان می دهد. منطقه اتحادیه اروپا با 0/21 درصد هنوز هم بعد از مناطق تولیدی نوظهور در آسیا قرار دارد، اما اندکی جلوتر از آمریکای لاتین، ژاپن و کره جنوبی قرار دارد.
مخارج سرمایه در صنعت پتروشیمی و مواد شیمیایی اتحادیه اروپا در طول دوره ده ساله بین سال های 2009 تا 2019 به طور متوسط کمتر از 3 درصد رشد داشته است. در مقایسه، ارزش افزوده در طول دوره زمانی مشابه سریع تر و با نرخ 7/5 درصد رشد کرده است.
شدت مخارج سرمایه یکی از عوامل کلیدی است که رقابت پذیری را تحت تاثیر قرار می دهد. این عامل معیاری است برای نشان دادن میزان کاهش جذابیت و نیز عامل رقابت پذیری آینده: هر چقدر سرمایه گذاری بیشتر باشد، منطقه رقابتی تر می شود و بالعکس. به عنوان مثال، از سال 2010 تاکنون، حدود 300 پروژه جدید تولید مواد شیمیایی در ایالات متحده آمریکا اعلام شده است. علاوه بر این، این پروژه ها نشان می دهد حدود 200 میلیارد دلار آمریکا سرمایه گذاری در کالاهای سرمایه ای جدید در ایالات متحده آمریکا صورت گرفته است. تقریبا بیش از نیمی از سرمایه گذاری های جدید تا به حال یا تکمیل شده اند یا در حال ساخت هستند.
نمودار 4- مخارج سرمایه ای (به عنوان درصدی از ارزش افزوده= شدت سرمایه)، مقایسه سال های 2009 و 2019
منبع: Cefic Chemdata International 2020/ * موافقتنامه تجارت آزاد آمریکای شمالی (نفتا)/ ** بقیه اروپا شامل بریتانیا، سوئیس، نروژ، ترکیه، روسیه و اوکراین می شود/ به جز مواردی که ذکر شده محصولات پتروشیمی شامل محصولات داروئی نمی شود.
سهم اتحادیه اروپا از سرمایه گذاری در صنعت پتروشیمی دنیا
توسعه فناوری ها در طول 20 سال گذشته نشان می دهد که موقعیت اتحادیه اروپا تضعیف شده است. در سال 1999، میزان سرمایه گذاری اتحادیه اروپا در صنعت پتروشیمی و مواد شیمیایی 5/21 میلیارد یورو گزارش شده بود، ینی 6/10 درصد از کل سرمایه گذاری در صنعت پتروشیمی جهان را به خود اختصاص داده بود. در سال 1999، اتحادیه اروپا بزرگترین سرمایه گذار در صنعت پتروشیمی و مواد شیمیایی بود، و با این میزان سرمایه گذاری در آن زمان رتبه اول را در جهان به خود اختصاص داده بود.
نمودار 5- اتحادیه اروپا در طول 20 سال گذشته 60 درصد از سهم بازار خود را از دست داده است
منبع: Cefic Chemdata International 2020/ به جز مواردی که ذکر شده است، صنعت پتروشیمی شامل محصولات داروئی نمی شود.
مخارج اتحادیه اروپا در صنعت پتروشیمی و مواد شیمیایی از سال 1999 تا کنون به طور تدریجی افزایش یافته است و از 5/18 میلیارد یورو در سال 1999 به 5/21 میلیارد یورو در سال 2019 رسیده است. اگر بخواهیم مقایسه کنیم، میزان سرمایه گذاری جهانی از 3/68 میلیارد یورو در سال 1999 به 3/202 میلیارد یورو در سال 2018 رسید. بنابراین، سهم بازار سرمایه گذاری اتحادیه اروپا در 20 سال گذشته حدود 61 درصد از ارزش خود را از دست داده است، یعنی از 1/27 درصد در سال 1999 به 6/10 درصد در سال 2019 رسیده است.
مخارج سرمایه ای در صنعت پتروشیمی در کشورهای مختلف
اگر نگاهی به مخارج سرمایه در صنعت پتروشیمی و مواد شیمیایی در سطح جهان بیندازیم، نتایج حاصله به شرح زیر خواهد بود:
· ارزش مخارج سرمایه جهان در سال 2019 بالغ بر 3/202 میلیارد یورو بوده که این رقم نسبت به رقم 8/89 میلیارد یورو در سال 2009 افزایش چشمگیری داشته است. میزان سرمایه گذاری در سرتاسر جهان در طول 10 سال گذشته به طور متوسط سالانه با نرخ 5/8 درصد رشد کرده است. این تحلیل یک روند بسیار مهم را نشان می دهد: شرکت های پتروشیمی و مواد شیمیایی در سرتاسر جهان میزان سرمایه گذاری خود را در 10 سال گذشته دو برابر کرده اند.
نمودار 6- مخارج سرمایه ای در صنعت پتروشیمی در کشورهای مختلف، مقایسه سال های 2009 و 2019 (به عنوان درصدی از کل)
منبع: Cefic Chemdata International 2020/ * موافقتنامه تجارت آزاد آمریکای شمالی (نفتا)/ ** بقیه اروپا شامل بریتانیا، سوئیس، نروژ، ترکیه، روسیه و اوکراین می شود/ به جز مواردی که ذکر شده محصولات پتروشیمی شامل محصولات داروئی نمی شود.
· سهم بازار سرمایه گذاری اتحادیه اروپا از 2/18 درصد در سال 2009 به 6/10 درصد در سال 2019 رسید. ژاپن در دوره زمانی مشابه شاهد کاهش کمتری بوده است به طوری که سهمش از 0/8 درصد به 4/3 درصد بوده است. سهم بقیه اروپا نیز در سال 2019 در حدود 7/4 درصد بوده است که بسیار پایین تر از سهم 8/5 درصدی اش در سال 2009 است.
· به جز چین، نفتا و کره جنوبی، همه کشورهای اصلی در 10 سال گذشته سهم شان از بازار جهانی کاهش یافته است. در طول همین دوره زمانی اتحادیه اروپا و ژاپن شاهد بیشترین میزان کاهش سهم در بازار جهانی بوده اند.
· توسعه چشمگیر در چین باعث افزایش قابل توجه میزان سرمایه گذاری جهانی در صنعت پتروشیمی و مواد شیمیایی شد. در سال 2019 چین در حدود 2/45 درصد از سرمایه گذاری جهانی را به خود اختصاص داد. نفتا و کره جنوبی نیز سرمایه گذاری زیادی در این صنعت کرده اند، اما در مقایسه با چین رقم اندکی است.
هزینه های تحقیق و نوآوری در صنعت پتروشیمی
سرمایه گذاری در تحقیق و نوآوری یکی از عوامل کلیدی در تضمین آینده صنعت پتروشیمی و مواد شیمیایی است و باید به منظور حل چالش های اجتماعی این سطح سرمایه گذاری حفظ شود و یا اینکه افزایش یابد. در واقع، صنعت پتروشیمی و مواد شیمیایی یکی از عوامل نوآوری در زنجیره های ارزش صنایع پایین دستی است که نتیجه این نوآوری ها را می توان در محصولات و فناوری های این صنعت دید.
ارزش متوسط مخارج تحقیق و نوآوری در صنعت پتروشیمی و مواد شیمیایی اتحادیه اروپا، بین سال های 2000 تا 2019، سالانه در حدود 6/7 میلیارد یورو بوده است. در سال 2019، مخارج مربوط به تحقیق و نوآوری به 3/9 میلیارد یورو رسید، که بالاترین سطح از سال 2001 تا کنون بوده است.
نمودار 7- هزینه های تحقیق و نوآوری در صنعت پتروشیمی اتحادیه اروپا به بالاترین سطح از سال 2001 رسیده است
منبع: Cefic Chemdata International 2020/ به جز مواردی که ذکر شده است، صنعت پتروشیمی شامل محصولات داروئی نمی شود.
در رابطه با شدت تحقیق و نوآوری، تحلیل های آماری نشان می دهد که مخارج تحقیق و نوآوری در صنعت پتروشیمی و مواد شیمیایی اتحادیه اروپا بین سال های 2001 تا 2019 به طور متوسط سالانه 7/1 درصد رشد کرده است. رشد ارزش افزوده نیز در دوره مشابه کمابیش در همین سطح و در حدود 3/2 درصد بوده است. در نتیجه، شدت تحقیق و نوآوری (مخارج تحقیق و نوآوری به عنوان درصدی از ارزش افزوده) در سال 2019 عدد 2/7 درصد بوده است.
هزینه های تحقیق و نوآوری در صنعت پتروشیمی به تفکیک منطقه
مخارج تحقیق و نوآوری جهانی در صنعت پتروشیمی و مواد شیمیایی در سال 2019 به سطح 1/46 میلیارد یورو رسید، این در حالی است که این رقم در سال 2009 در حدود 9/25 میلیارد یورو بوده است. در مقیاس جهانی، مخارج ریسک و بیمه در سال 2019 در مقایسه با سال 2009 حدود 78 درصد بیشتر بوده است.
نمودار 8- هزینه های تحقیق و نوآوری در صنعت پتروشیمی به تفکیک منطقه (میلیارد یورو)
منبع: Cefic Chemdata International 2020/ به جز مواردی که ذکر شده است، صنعت پتروشیمی شامل محصولات داروئی نمی شود.
بین سال های 2009 و 2019، مخارج تحقیق و نوآوری در سطح جهان در حدود 9/5 درصد رشد کرد. این رقم بسیار پایین تر از نرخ رشد مخارج تحقیق و نوآوری چین یعنی 6/16 درصد در دوره زمانی مشابه است. چین از این حیث با فاصله بسیار سایر اقتصادهای جهان را پشت سر گذاشته است. مخارج تحقیق و نوآوری چین در سال 2019 در مقایسه با سال 2009 در حدود 7/4 برابر بیشتر بوده است.
منطقه اتحادیه اروپا هنوز هم در جهان دومین سرمایه گذار بزرگ است. این کشور در سال 2019، در حدود 3/20 درصد از مخارج تحقیق و نوآوری در صنعت پتروشیمی و مواد شیمیایی جهان را به خود اختصاص داده است.
هزینه های تحقیق و نوآوری در صنعت پتروشیمی به تفکیک کشورها
در سال 2019، چین در حدود 1/32 درصد از سرمایه گذاری جهان را به خود اختصاص داده است، که این رقم نسبت به رقم 1/12 درصد در سال 2009 افزایش یافته است. مخارج تحقیق و نوآوری در اتحادیه اروپا بین سال های 2009 و 2019، با نرخ متوسط 7/2 درصد رشد کرده است. اتحادیه اروپا در سال 2019 با سهم سرمایه گذاری 3/20 درصد رتبه دوم سرمایه گذاری جهان را به خود اختصاص داده است. ایالات متحده آمریکا نیز با سرمایه گذاری 5/18 درصدی در همین سال در جایگاه سوم قرار گرفته است.
نمودار 9- مقایسه هزینه های تحقیق و نوآوری در صنعت پتروشیمی به تفکیک کشورها، 2019- 2009 (به عنوان درصدی از کل)
منبع: Cefic Chemdata International 2020/ به جز مواردی که ذکر شده است، صنعت پتروشیمی شامل محصولات داروئی نمی شود.
تحلیل های آماری نشان می دهد که سهم مخارج تحقیق و نوآوری در صنعت پتروشیمی و مواد شیمیایی برای مناطق صنعتی در حال کاهش بوده است. منطقه اتحادیه اروپا، ایالات متحده آمریکا و ژاپن گزارش کرده اند که در طول 10 سال گذشته سهم بازار آنها کاهش یافته است.
سهم اتحادیه اروپا از مخارج تحقیق و نوآوری از 7/27 درصد در سال 2009 به 2/23 درصد در سال 2019 کاهش یافته است. برای ایالات متحده آمریکا نیز وضعیت کمابیش به همین شکل بوده است: از 2/23 درصد در سال 2009 به 5/18 درصد در سال 2019 رسیده است. کاهش سهم ژاپن خیلی بیشتر بوده است و سهم این کشور از 4/22 در سال 2009 به 8/14 درصد در سال 2019 رسیده است.