قبل از اینکه ویروس کرونا ظهور کند و شیوع آن درسرتاسر جهان گزارش شود، آمارها نشان می دهند که صنعت پتروشیمی جهان به دنبال رکود اقتصاد جهان در وضعیت بسیار بدی قرار داشته است. از آنجایی که تقاضا برای مواد شیمیایی دچار رکود شد، قروش محصولات پتروشیمی نیز تحت تاثیر قرار گرفت.
فهرست 100 شرکت برتر پتروشیمی جهان همه صنعت را در بر می گیرد و شامل شرکت های تولیدکننده مواد شیمیایی پایه تا شرکت های تولیدکننده مواد شیمیایی تخصصی است. به همین دلیل چشم انداز وسیعی از اینم صنعت را ارائه می کند.
این فهرست بر روی شرکت های برتر پتروشیمی بر اساس میزان فروش آنها در سال 2019 یا آخرین سال مالی آنها تمرکز می کند. ICIS همواره سعی کرده است که فقط وضعیت مهم ترین بازیگران صنعت پتروشیمی را گزارش کند، اما در واقع این کار ناممکن است. زیرنویس های ارائه شده تفاوت شرکت های مختلف را از نظر انتشار داده نشان می دهد، زیرا برخی از شرکت های پتروشیمی تمایلی به انتشار داده های فروش خود ندارند.
شرکت BASF دوباره به صدر پرفروش ترین شرکت پتروشیمی دنیا بازگشت
شرکت BASF در سال 2019 با اعلام بالاترین ارزش فروش در دنیا جایگاه خود را در صدر جدول پرفروش ترین شرکت های پتروشیمی دنیا باز پس گرفت –لازم به ذکر است ارقام اعلام شده در فهرست 100 شرکت برتر با نرخ ارز 31 دسامبر سال 2019 به دلار آمریکا تبدیل شده اند.
لازم به ذکر است که در جدول داده ها مشاهده می شود که اکثر شرکت ها در سال 2019 نسبت به سال قبل از آن کاهش یافته است. تصویر فصلی از بسیاری از شرکت ها، مخصوصا شرکت هایی که در صنایع بالادستی پتروشیمی فعالیت داشته اند نشان می دهد که در اواخر سال 2019 تحت تاثیر رکود دوره ای قرار گرفته اند، که انتظار می رفت تا پایان فصل دوم سال 2020 ادامه داشته باشد که همین طور هم شد.
البته با شیوع ویروس کرونا چشم انداز این صنعت به کلی تغییر کرد و در اوایل سال 2020 با سقوط قیمت نفت، فشار شدید نزولی بر قیمت محصولات پتروشیمی وارد آمد.
نمودار 1- شاخص جهانی IPEX که توسط ICIS گزارش می شود در مقابل نت خام برنت
منبع: ICIS Special Report, Top 100 Chemical Companies, 2020
ICIS سعی کرده است در همه این سال ها تاثیر قرنطینه ناشی از سیوع ویروس کرونا را در سطوح منطقه ای و جهانی بر بازار گستره وسیعی از محصولات ارزیابی کند.
داده های صنعت پتروشیمی نشان می دهد که ارزش حمل و نقل جهانی محصولات شیمیایی در سال 2019 به میزان 4 درصد کاهش یافته است. ارزش حمل و نقل معادل میزان گردش مالی یا ارزش محصولات است. ارقام جهانی نشان دهنده تفاوت های فاحش در نقاط مختلف دنیا است.
ارزش حمل و نقل محصولات شیمیایی در آمریکای شمالی به میزان 2 درصد افزایش یافته است، در حالی که این رقم در مورد منطقه آسیا- اقیانوسیه (که با اختلاف زیاد رقم مطلق آن بالاتر است) در حدود 6 درصد کاهش داشته است که عمدتا به دلیل کاهش رشد اقتصادی در چین است. ارزش حمل و نقل محصولات شیمیایی در اروپا نیز به میزان 7 درصد کاهش یافته است.
کاهش فروش جهانی محصولات پتروشیمی
برای اکثر شرکت هایی که در فهرست 100 شرکت برتر ICIS قرار گرفته اند، سال 2019 سال بسیار سختی از لحاظ مالی بوده است. به طور کلی ارزش فروش بسیاری از شرکت ها نسبت به مدت مشابه سال گذشته کاهش یافته است، به طوری که برای بازیگران بخش تولید مواد شیمیایی پایه قیمت و حجم فروش محصولات به شدت کاهش یافته است.
به طور کلی، بخش های تخصصی تر و تولیدکنندگانی که کالاهای مصرفی تولید می کردند، مانند اکثر تولیدکنندگان روکش ها، در میان گروهی بوده اند که در سال 2019 رشد خوبی را تجربه کرده اند.
100 شرکت برتر پتروشیمی روی هم رفته در سال 2019 بیش از 1 تریلیون درآمد کسب کرده اند که نسبت به سال 2018 در حدود 9/4 درصد کاهش داشته است. داده ها نشان می دهند که از این 100 شرکت 34 شرکتی کاهش فروشی بیش از 10 درصد را تجربه کرده اند.
این شرکت ها عمدتا شرکت های تولیدکننده مواد شیمیایی پایه بوده اند که در بازار پرنوسان سال 2019 فعالیت می کردند و به دلیل افول فضای کسب و کار و گاها کاهش قیمت ناشی از مازاد ظرفیت تولید صدمات بسیاری دیده اند.
در مقایسه، برخی تولیدکنندگان مواد شیمیایی تخصصی تر مانند تولیدکنندگان طم دهنده ها و معطرکننده ها و روکش ها، درآمد قابل توجهی را در سال 2019 کسب کردند. بازار مصرف نهایی این تولیدکننده ها عمدتا باثبات و حتی همراه با رشد بوده است.
چالش سودآوری
در سال 2019 به وضوح میزان سودآوری شرکت های پتروشیمی کاهش داشت. زیرا صنعت به طور کلی در دوره رکود بود و به همین دلیل حجم فروش کاهش زیادی داشت و قیمت محصولات نیز به دلیل سقوط قیمت نفت و کاهش تقاضا به شدت کاهش یافت.
نمودار 2- تغییرات مخارج سرمایه در سال 2019- 20 شرکت برتر بر اساس میزان فروش
منبع: ICIS Special Report, Top 100 Chemical Companies, 2020
به ویژه شرایط برای تولیدکنندگان محصولات و مواد پتروشیمی بالادستی بسیار سخت تر بود و اکثر این شرکت ها نتواستند در بازاری که از همه جهت تحت فشار است سودآوری خود را حفظ کنند. بنابراین به دنبال چندین سال افزایش سود در صنعت پتروشیمی در سال 2019 سود صنعت روند نزولی داشت.
نمودار 3- بیشترین میزان افزایش در سود خالص سال 2019، درصد
منبع: ICIS Special Report, Top 100 Chemical Companies, 2020
معیارهای کارایی
اهمیت معیارهای کارایی برای بازیگران صنعت پتروشیمی افزایش یافته است تا به طور خاص بتوانند در مقابل کاهش های پی در پی قیمت نفت مقاومت کنند، اما اخیرا برای مقاومت در برابر سقوط تقاضا به دلیل شیوع ویروس کرونا نیز اهمیت دو چندان یافته است.
در دوران قبل از شیوع ویروس کرونا بازیگران بخش بالادستی صنعت پتروشیمی به فشارهای ناشی از جریان های نقدی واکنش نشان می دادند. داده های جمع آوری شده توسط ICIS نشان می دهد که شرکت های پتروشیمی ایالات متحده آمریکا خیلی سریع تر به رویدادها و وقایع واکنش نشان می دهند و در صورت رکود نیز زودتر خود را از بحران نجات می دهند.
نمودار 4- اکثرا شرکت های پتروشیمی حاضر در فهرست 100 شرکت برتر در سال 2019 با کاهش فروش مواجه بودند
منبع: ICIS Special Report, Top 100 Chemical Companies, 2020
بازیگران صنعت پتروشیمی بر روی دارایی های تولیدی سرمایه گذاری می کنند. به عنوان مثال رونق ناشی از اکتشاف گاز شیل در ایالات متحده آمریکا موقعیتی به وجود آورد که بسیاری از بازیگران فکر می کنند نمی توانند در برابر آن مقاومت کنند.
سرمایه گذاری در دارایی های مرتبط با گاز شیل در ایالات متحده آمریکا در سال 2019 نیز با سرعت بسیار بالا در حال افزایش بود، این سرمایه گذاری بیشتر به شکل تجهیزات تولیدی مانند کراکرهای بخار و کارخانه های تولید پلی اتیلن بود که اکنون در حال راه اندازی هستند.
مخارج سرمایه ای مربوط به موج سرمایه گذاری در گاز شیل ممکن اسن در حال حاضر فروکش کرده باشد اما تاثیر ناشی از آن نیز لزوما در فهرست 100 شرکت برتر پتروشیمی تاثیرگذار نبوده است.
در سال 2019 تولیدکنندگان محصولات پتروشیمی در سرتاسر جهان در حال لنتقال سرمایه به جاهایی بوده اند که بیشترین بازده را داشته است. داده های مربوط به مخارج سرمایه ای نشان می دهد که میزان این مخارج نسبت به مدت مشابه سال گذشته 4/9 درصد افزایش یافته است.
نمودار 5- 20 شرکت برتر پتروشیمی دنیا بر اساس مخارج سرمایه
منبع: ICIS Special Report, Top 100 Chemical Companies, 2020
صنعت پتروشیمی در سال 2020 اسیر ویروس کرونا
فروش محصولات پتروشیمی در سرتاسر جهان به دلیل کاهش تقاضا از سوی صنایع اصلی مشتری صنعت پتروشیمی به شدت کاهش یافته است. از آنجایی که تولیدکنندگان و کارمندان آنها به اشکال مختلف در قرنطینه قرار گرفتند، شرکت های پتروشیمی تصمیم گرفتند که واکنش بسیار ملایمی نشان داند تا بتوانند صورت های مالی خود را حفظ کنند، از هر جایی که بتوانند پول جور کنند و هزینه ها را به هر طریق ممکن کاهش دهند.
بسیاری از این شرکت ها به دلیل تغییرات زمینه ای که شیوع ویروس کرونا به وجود آورد، می بایست بر اساس قیمت های نقدی و به صورت لحظه ای تصمیم می گرفتند. با وجود اینکه این نااطمینانی ها هنوز هم وجود دارد، اما با توجه به اینکه همه صنایع و کسب و کارها تجارب لازم را برای مقابله با این شرایط کسب کرده اند، انتظار می رود که صنعت پتروشیمی سال 2021 را با شرایط بهتری در مقایسه با سال 2020 طی کند. نمودار 6 10 شرکت برتر پتروشیمی جهان را در سال های 2018 و 2019 مقایسه می کند.
نمودار 6- مقایسه 10 شرکت برتر از نظر میزان فروش در سال 2019 با سال 2018
منبع: ICIS Special Report, Top 100 Chemical Companies, 2020
نمودار 7 نیز مجموع فروش 100 شرکت برتر پتروشیمی جهان را در سال های 2016 تا 2019 با هم مقایسه می کند. همانطور که در این نمودار مشاهده می شود مجموع فروش این 100 شرکت در سال های 2016 و 2017 تقریبا ثابت بوده است، اما در سال 2018 افزایش یافته است، اما در سال 2019 روند مجددا کاهشی شده و مجموع فروش این 100 شرکت برتر به سطح سال 2017 بازگشته است.
نمودار 8 نیز مجموع سود خالص 100 شرکت برتر پتروشیمی دنیا را با هم مقایسه می کند. همانطور که در این نمودار ملاحظه می کنید، مجموع سودهای عملیاتی این شرکت ها در سال های 2016 و 2017 تقریبا یکسان بوده است، اما در سال 2018 و 2019 کاهش یافته است. کاهشی که انتظار می رود در سال 2020 نیز ادامه داشته باشد.
نمودار 7- مجموع فروش 100 شرکت برتر پتروشیمی دنیا، مقایسه سال های 2016 تا 2019
منبع: ICIS Special Report, Top 100 Chemical Companies, 2020
نمودار 8- مجموع سود عملیاتی 100 شرکت برتر پتروشیمی دنیا، مقایسه سال های 2016 تا 2019
منبع: ICIS Special Report, Top 100 Chemical Companies, 2020
جدول 1- فهرست 100 شرکت برتر پتروشیمی دنیا بر اساس میزان فروش در سال 2019
منبع: ICIS Special Report, Top 100 Chemical Companies, 2020/ 1. از لحاظ ظاهری/ 2. فقط شرکت های شیمیایی/ 3. سال مالی 31 مارس سال 2020 به پایان رسیده است./ 4. سال مالی 30 ژوئن سال 2020 به پایان رسیده است./ 5. سال مالی 30 سپتامبر سال 2019 به پایان رسیده است./ 6. سال مالی 1 دسامبر سال 2019 به پایان رسیده است./ 7. سال مالی 31 مه سال 2020 به پایان رسیده است./ نرخ ارزهای به کار رفته در محاسبه، 31 دسامبر 2019- 1 دلار=/ یورو 890709299/0--- پوند بریتانیا 753720594/0 --- روپیه هند 29215278/71--- دلار استرالیا 422572214/1 --- دلار کانادا 296209415/1 --- دلار سنگاپور 344706/1 --- فرانک سوئیس 967818/0 --- رینگیت مالزی 090667/4 --- ین ژاپن 6795/108 --- یوان چین 963042/6 ---- بات تایلند 757471/29 --- پزو مکزیک 58818/18 --- راند آفریقای جنوبی 97829/13 --- رئال برزیل 019162/4 --- وون کره جنوبی 542/1.154 --- ریال سعودی 75/3 --- ریال قطر 64/3 --- روبل روسیه 083645/62