در حالی که صنعت پتروشیمی اروپا تاکنون سرمایه گذاری کلانی در کارخانه های تولیدی برای بهبود تولید آنها داشته است، مرحله گذار سبز و دیجیتالی هنوز نیازمند سرمایه گذاری های بسیار بیشتر در این بخش است.[1]
فرایندها و فناوری های صنعتی پاک‌تر و جدید نه تنها می تواند به کاهش اثرات مخرب این صنعت بر محیط زیست کمک کند بلکه می‌تواند هزینه‌ها را کاهش دهد، رقابت پذیری در بازار را بهبود بخشد و بازارهای جدیدی را برای صنعت پتروشیمی پایدار اروپا به وجود آورد.
افزایش کارایی انرژی بایستی همگام با اولویت مهم صنعت پتروشیمی در زمینه تولید سبز محصولات پتروشیمی و همچنین سوخت های پایدار که از هیدروژن تجدیدپذیر به دست می آید و همچنین تولید بیومتان، که از مراحل زیستی به دست آمده است، می تواند نقش مهمی را در پایداری منابع انرژی ایفا کند.[2]
فناوری های دیجیتال - مانند اینترنت اشیا، ابر داده ها، هوش مصنوعی، سنسورهای هوشمند و رباتیک- نیز می‌توانند به نوبه خود نقش مهمی را در سبز کردن فرایندهای تولید ایفا کنند.
علاوه بر این نوآوری‌ها در صنعت پتروشیمی می‌تواند راه‌حل‌های پایداری را، در همه زیر بخش ها، برای کاهش اثرات مخرب محیط زیستی در فرآیندهای تولیدی به وجود آورد.
علاوه بر نقشی که فناوری ایفا می کند نوآوری در مدل های تجاری نیز می تواند به عنوان یکی از عوامل مهم در گذار سبز صنعت، چه بخش تولیدی و چه بخش مصرف این مواد شیمیایی، ایجاد کند. فرصت هایی که برای حرکت از تولید سنتی به سمت استفاده از مواد شیمیایی به عنوان مواد شیمیایی خدماتی[3] وجود دارد می بایستی مورد استفاده قرار گیرد و روی بهبود آنها نیز کار شود.
این نوع نوآوری ها می توانند استفاده از مهارت را بهینه سازی کنند و کارایی منابع را در طول دوره زندگی آنها تضمین نمایند، ضمن اینکه نوآوری‌های بر پایه مکان و نیز فعالیت بنگاه های کوچک را نیز بایستی در نظر گرفت. این توسعه ها بایستی توسط سیستم مالیات[4]، و کلا سیستم مالی اتحادیه اروپا، مورد حمایت قرار گیرند تا بدین وسیله بتوانند از تولید و استفاده از مواد شیمیایی پایداری که به محیط زیست نیز آسیب نمی زنند حمایت کنند.
نوآوری در تولید صنعتی
کمیسیون اروپا[5] از برنامه های تحقیق و توسعه از طریق استفاده از ابزارهای مالی حمایت خواهد کرد:
- تحقیق و توسعه در مواد پیشرفته برای کاربردهای پیشرفته در بخش‌های انرژی، ساختمان سازی، خودروسازی، بهداشت، کشاورزی و محصولات الکترونیکی به منظور حرکت به سمت گذار دیجیتالی و سبز؛
- تحقیق، توسعه و بکارگیری فرآیندهای تولید مواد و محصولات شیمیایی که هم محتوای کربن کمتری داشته باشند و هم آسیب کمتری به محیط زیست وارد کنند؛
- تحقیق و توسعه در مورد مدل های تجاری نوآورانه[6] مانند مدل تجاری بر مبنای عملکرد[7] به منظور تضمین استفاده بهینه تر از مواد شیمیایی و سایر منابع و حداقل سازی ضایعات و آلاینده ها؛
- تجدید مهارت و نیز ارتقای مهارت نیروی کار درگیر در تولید و استفاده از مواد شیمیایی به منظور حرکت به سمت گذار سبز و دیجیتال[8]؛
- دسترسی به تامین مالی پرریسک به ویژه برای بنگاه‌های کوچک و استارت‌آپ‌ها؛
- توسعه و تقویت زیرساخت هایی که حرکت به سمت استفاده، حمل و نقل و ذخیره سازی الکتریسیته را برای منابع انرژی تجدیدپذیر، که نسبت به کربن خنثی هستند، برای تولید مواد شیمیایی امکان پذیر می سازد؛
- افزایش نرخ بهره‌برداری فعلی فناوری های موجود به منظور اهداف تولیدی مانند اینترنت اشیا، ابر داده ها، هوش مصنوعی، خودکارسازی، سنسورهای هوشمند و رباتیک.
تقویت استقلال استراتژیک باز اتحادیه اروپا
در طول دهه های گذشته تولید و زنجیره‌های عرضه بسیار پیچیده شده اند و برای برخی مواد شیمیایی حیاتی[9] مانند مواد خام، مواد واسطه‌ای و محتوای فعال محصولات دارویی جهانی شده است.
پاندمی کووید-۱9 این موضوع را روشن کرده است که تعداد محدودی از عرضه‌کنندگان برخی از مواد شیمیایی مورد استفاده در کاربردهای روزمره که مورد استفاده بخش عمده‌ای از جامعه قرار می گیرد، ممکن است که ریسک های فراوانی را به همراه داشته باشد، به عنوان مثال میزان در دسترس بودن انواع داروها و ظرفیت اتحادیه اروپا برای پاسخگویی به بحران های بهداشتی.
ثبات اتحادیه اروپا در پاسخ به اختلالات عرضه نه تنها کلید راهگشا برای تضمین در دسترس بودن مواد شیمیایی مورد استفاده در کاربردهای بهداشتی است، بلکه برای دستیابی به اهداف پایدار، به عنوان یکی از مقررات اصلی در توافقنامه سبز اروپا، ضروری است. برخی از این مواد عبارتند از: فناوری‌های مورد استفاده در خنثی سازی آب و هوا مانند باتری ها، توربین های بادی و سلول های فتوولتائیک، به منظور چرخه مواد پاک و تولید آلودگی صفر.
یک اقتصاد با ثبات تر و سیستم های بهداشتی در این نظام اقتصادی نیازمند این است که ظرفیت تولید مواد شیمیایی موجود در اتحادیه اروپا سه برابر شود، منابع متنوعی از عرضه به طور بهینه در دسترس باشند و مدیریت ریسک اختلالات در همه سطوح بهبود یابد، ذخایر استراتژیک همواره مورد توجه قرار گیرد و افزایش میزان ذخیره ها نیز جزو موارد ضروری در این اتحادیه باشد؛ ضمن اینکه مکانیزم‌هایی برای تضمین زنجیره‌های عرضه باید وجود داشته باشد که بر اساس آن سیستم های عملکردی در موارد بحران بتوانند به خوبی عمل کنند.
تقویت خودمختاری استراتژیک باز اتحادیه اروپا
اقداماتی که کمیسیون اروپا می تواند در این زمینه انجام دهد:
- همراه با نتایج حاصل از شورای اروپا در اکتبر سال [10]۲۰۲۰ و همچنین به روزرسانی ارتباط سیاست ارتباطات صنعتی، وابستگی های استراتژیک می بایستی شناسایی شوند و معیارهایی پیشنهاد شود تا این وابستگی ها به حداقل برسد؛
- زنجیره های ارزش استراتژیک[11] شناسایی شود به ویژه در مورد فناوری ها و کاربردهای مرتبط در مورد گذار سبز و دیجیتال در جایی که مواد شیمیایی حیاتی در واقع عناصر اصلی سازنده این سیستم هستند؛
- همکاری با سهامداران به منظور افزایش بینش استراتژیک اتحادیه اروپا در مورد مواد شیمیایی[12]؛
- بهبود همکاری های بین منطقه‌ای همراه با زنجیره های ارزش مواد شیمیایی پایدار[13] از طریق تخصصی سازی هوشمند به منظور شتاب بخشی به توسعه پروژه های سرمایه گذاری مشترک؛
- بهبود ثبات اتحادیه اروپا در زمینه عرضه و پایداری مواد شیمیایی مورد استفاده در کاربردهای ضروری برای استفاده های روزمره در جامعه از طریق تامین مالی و مکانیسم های سرمایه گذاری اتحادیه اروپا.
[1] EEA, Industrial pollution in Europe; State of the environment and outlook report, 2020.
[2] The hydrogen strategy for a climate-neutral Europe underlines the need for demand-side support measures, and for an uptake of renewable hydrogen in specific end-use sectors such as the chemical sector. Such quotas or minimum shares could also be considered for other renewable fuels such as bio methane. COM (2020) 301.
[3] ‘Chemicals as a service’ includes chemicals leasing but also the leasing of services such as logistics, development of specific chemical processes and applications, and waste management
[4]Finance taxonomy; Regulation (EU) 2020/852 of the European Parliament and of the Council of 18 June 2020 on the establishment of a framework to facilitate sustainable investment, and amending Regulation (EU) 2019/2088. The Commission will adopt delegated acts to specify technical screening criteria for how and when economic activities can qualify as environmentally sustainable
[6] innovative business models
[7] performance-based business model
[8] green and digital transition
[10] European Council Conclusions of October 2020
[11] strategic value chains
[12] strategic foresight on chemicals
[13] interregional collaboration along sustainable chemicals value chains